Μέχρι τη στιγμή που γραφόταν αυτές οι γραμμές, δεν υπήρξε κάποια επίσημη ανακοίνωση για τη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης με θέμα το μεταναστευτικό ζήτημα. Δικαίως, τα φώτα της δημοσιότητας, μονοπώλησε η επίσκεψη του προέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην έδρα του κοινού μας σπιτιού, στις Βρυξέλλες και η εκδήλωση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης προς τον δοκιμαζόμενο από την ρωσική επιθετικότητα, ουκρανικό λαό.
Μία ρεαλιστική προσέγγιση, όμως, δεν θα μας άφηνε πολλά περιθώρια αισιοδοξίας, σχετικά με την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπάρχουν βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις, τόσο σε επίπεδο γραφειοκρατίας, όσο και στο δημόσιο χώρο, όπου καθοριστικό ρόλο παίζουν μη θεσμοθετημένοι παράγοντες, όπως είναι οι διάφορες ΜΚΟ και τα lobbies.
Η αβελτηρία αυτή, όπως είναι φυσικό, προκαλεί ερωτηματικά, μα κυρίως, ανησυχία, στις χώρες, τα εξωτερικά σύνορα των οποίων δέχονται ολοένα και μεγαλύτερες πιέσεις από τις ροές παράτυπων μεταναστών ή ανθρώπων που ζητούν προστασία με το καθεστώς του πρόσφυγα. Αν και πρόκειται για δύο διαφορετικές κατηγορίες ανθρώπων, στο δημόσιο λόγο, πολλές φορές, υπάρχει μία άλλοτε σκόπιμη, για λόγους προπαγάνδας συγκεκριμένων ιδεολογημάτων και άλλοτε αφελώς, για λόγους άγνοιας, συσχέτιση ή/και ταύτιση, η οποία κάθε άλλο παρά βοηθάει στην κατανόηση, την προσέγγιση και την κατάθεση ρεαλιστικών προτάσεων.
Το μεταναστευτικό ζήτημα είναι περίπλοκο και πολυσύνθετο. Δεν επιλύεται με αφορισμούς του τύπου «ανοιχτά σύνορα», όπως ευαγγελίζονται ορισμένοι, άλλοι από ιδεολογικό vertigo και άλλοι από ιδιοτέλεια. Δεν επιλύεται ούτε με ημίμετρα, όπως η επιδότηση όμορων κρατών (Τουρκία) για τη «φιλοξενία» προσφύγων ή μεταναστών, ούτε με υψιπετείς διακηρύξεις περί ευρωπαϊκών ανθρωπιστικών αξιών.
Το συγκεκριμένο ζήτημα αφορά, κατ’ αρχάς, την προστασία των συνόρων και της ύπαρξης του ίδιου του κράτους. Οι μνήμες είναι νωπές από την υβριδική επιχείρηση της Τουρκίας κατά της Ελλάδας τον Μάρτιο του 2020, αλλά και της Λευκορωσίας κατά της Πολωνίας τον Νοέμβριο του 2021.
Η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού από νεοαυταρχικά καθεστώτα, αποτελεί μια από τις κυριότερες απειλές που αντιμετωπίζει η Ε.Ε. στο σύνολό της και είναι απορίας άξια η επιμονή των Βρυξελλών να μην χρηματοδοτήσουν δράσεις προστασίας των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης.
Η διακίνηση ανθρώπων, είναι μία πολυεθνική, εγκληματική οργάνωση με ιλιγγιώδη κέρδη, εκτεταμένα δίκτυα διαπλοκής και διαφθοράς κρατικών υπαλλήλων, δημιουργίας υβριδικών απειλών σε διάφορα κράτη και πρόκλησης αρνητικών αντανακλαστικών στις τοπικές κοινωνίες.
Είναι γνωστό πως καθεστώτα όπως του Ερντογάν, του Πούτιν και του Λουκασένκο, χρησιμοποιούν τις μεταναστευτικές ροές για να προκαλέσουν διαιρέσεις και διχασμούς στις δυτικές κοινωνίες, αποσκοπώντας, αφενός, στην αποδυνάμωσή τους μέσω της καλλιέργειας δυσπιστίας έναντι των θεσμών και, αφετέρου για να υποσκάψουν τις αμυντικές ή διαπραγματευτικές τους δυνατότητες.
Μέχρι τώρα, το μεταναστευτικό απασχολούσε τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία, αντιμετώπιζαν τις ολοένα και αυξανόμενες ροές από την Ασία, τον αραβικό κόσμο και την Αφρική. Το τελευταίο διάστημα, όμως, το πρόβλημα άρχισε να απασχολεί και τις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά. Οι χώρες της ΕΕ καθώς και η Νορβηγία και η Ελβετία έλαβαν περισσότερες από 107.000 αιτήσεις ασύλου τον Νοέμβριο, ποσοστό-ρεκόρ από τη μεταναστευτική κρίση του 2016 και ρεκόρ για τρίτο συνεχόμενο μήνα με περίπου 100.000 αιτήσεις.
Επιπλέον, ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, προκάλεσε τη μεγαλύτερη μεταναστευτική κρίση από την εποχή του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, δημιουργώντας πιέσεις σε χώρες όπως η Πολωνία, η Μολδαβία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία, η Λετονία, η Εσθονία, αλλά και η Γερμανία.
Η ανάγκη για μία συνεκτική μεταναστευτική πολιτική και η λήψη των αναγκαίων πανευρωπαϊκών μέτρων, απασχολεί πολύ χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία, η Αυστρία, η Δανία, η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία η Μάλτα και η Σλοβακία, οι κυβερνήσεις των οποίων, κατέθεσαν κοινή επιστολή εν όψει του σημερινού Συμβουλίου Κορυφής. Ωστόσο, υπάρχουν αντιδράσεις από διάφορες πλευρές, πράγμα που γεννά πολλές αμφιβολίες ως προς την υιοθέτηση κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής.
Εκείνοι που αντιδρούν, δεν προσφέρουν καλές υπηρεσίες στην κοινή υπόθεση της Ενωμένης Ευρώπης. Κλείνουν τα μάτια μπροστά στις αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών, καταφεύγοντας σε γενικόλογους αφορισμούς και επίκληση του κινδύνου ανόδου των ριζοσπαστών της Άκρας Δεξιάς.
Λησμονούν, κάνουν πως δεν βλέπουν ή απλά αγνοούν πως το πρόβλημα απασχολεί τους ανθρώπους στις γειτονιές, τις πόλεις και τα χωριά. Καταφεύγουν σε κινήσεις εύκολου εντυπωσιασμού και επίκλησης των αγαθών συναισθημάτων, χωρίς να προτείνουν συγκεκριμένες, κοστολογημένες, μετρήσιμες και αποτελεσματικές λύσεις. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί επί μακρόν. Η αναβολή λήψης αποφάσεων για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού, είναι μία ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη στιγμή που αντιμετωπίζει πρωτοφανείς και υβριδικές απειλές σε πολλά μέτωπα.
