Η πανδημία του κορονοϊού τα τελευταία δύο χρόνια αποδείχθηκε στην Κίνα μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για ένα πρωτόγνωρων διαστάσεων ηλεκτρονικό upgrade του διαβόητου «συστήματος κοινωνικής πίστωσης» της Κίνας, που δεν είναι κάτι άλλο από ένα συνεχές φακέλωμα της συμπεριφοράς των πολιτών και των εταιρειών από το Καθεστώς, ώστε να υπάρχει ανά πάσα στιγμή εικόνα για την «αξιοπιστία» και τη συμμόρφωση τους. Με πρόθεση, βέβαια, όχι να μοιράσουν επαίνους, αλλά να είναι σε επιφυλακή για τυχόν αντιδράσεις και κοινωνικές αναταραχές και να «καλουπώσουν» τις συμπεριφορές.
Η πρόσφατη απόφαση για τα βραχιόλια καραντίνας, που θα τεθούν σε κυκλοφορία την Παρασκευή, στο Χονγκ Κονγκ και θα είναι υποχρεωτικά για άτομα που έχουν βρεθεί θετικά και βρίσκονται σε καραντίνα στο σπίτι, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν θα φύγουν από το κτίριο κατά την περίοδο απομόνωσής τους, προσομοιάστηκε από τον αμερικανικό Τύπο με «ηλεκτρονικές χειροπέδες» στους πολίτες, καθώς τα στοιχεία με τα οποία θα τροφοδοτούν τις Αρχές θα μπορούν να «αξιοποιηθούν» μελλοντικά με περιοριστικό αποτέλεσμα για τον πολίτη αλλά όχι για υγειονομικούς λόγους.
Αυτό εξάλλου αποδείχθηκε περίτρανα με τη εκμετάλλευση από τις Αρχές των κωδικών υγείας που μπήκαν στα κινητά των πολιτών για να παρακολουθείται το ιστορικό υγείας τους εν μέσω πανδημίας.
Για παράδειγμα, η αγορά ενός φαρμάκου για κρυολόγημα μπορούσε να αλλάξει το στάτους της υγείας τους και όταν για παράδειγμα προσπαθούσαν να εισέλθουν σε δημόσιο κτίριο, σκανάροντας τον κώδικα QR της εφαρμογής τους, το κινητό τους άρχιζε να χτυπάει με την προειδοποίηση ότι έπρεπε προηγουμένως να κάνουν τεστ για Covid και βέβαια δεν έμπαιναν ποτέ στο κτίριο.
China’s health QR code system is ripe for abuse and must not outlast Covid https://t.co/u2ikKyBdBc
— South China Morning Post (@SCMPNews) June 18, 2022
Δόγμα... μηδενικής ιδιωτικότητας
Αλλά αυτό φαντάζει ανάξιο λόγου μπροστά στην αποκάλυψη από τους Financial Times ότι πρόσφατα στην Ζενγκζού, την πρωτεύουσα της επαρχίας Χενάν, οι αξιωματούχοι της πόλης άλλαξαν τους κωδικούς σε περισσότερους από 1.000 πολίτες στο κόκκινο για να τούς εμποδίσουν να συμμετέχουν σε διαδηλώσεις για την απώλεια των καταθέσεων τους από τοπικές αγροτικές τράπεζες οι οποίες ήταν στο χείλος της καταστροφής.
Την τελευταία δεκαετία ο Ανώτατος Ηγέτης της Κίνας, Σι Τζιπίνγκ, κινείται προς μία άκρως αυταρχική κατεύθυνση δίνοντας νομοθετικά στην κυβέρνηση τη δυνατότητα να απλώνει τα πλοκάμια της σε σε κάθε πτυχής της καθημερινότητας και «φυτεύοντας» μέλη του κομμουνιστικού κόμματος σε όλες τις μεγάλες κινεζικές επιχειρήσεις.
Η συστηματική και ευρείας κλίμακας παρακολούθηση στην Κίνα έχει επιτρέψει στην κυβέρνηση να είναι η σκιά των πολιτών και με την βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, καταρτίζεται η βαθμολογία στο σύστημα κοινωνικής πίστωσης που όταν δεν είναι στα επιθυμητά επίπεδα, σύμφωνα με παλαιότερα δημοσιεύματα, μπορεί να περιορίσει κάποιους πολίτες από τα μέσα μεταφοράς και άλλες υπηρεσίες. Ανάμεσα στα σοβαρά κοινωνικά αδικήματα συμπεριλαμβάνονται η μη πληρωμή χρέους, οι τρομοκρατικές ενέργειες και η διάδοση ψευδών ειδήσεων.
Η πολιτική του μηδενικού Covid τελικά αποδείχθηκε πολιτική μηδενικής ιδιωτικότητας.
Μάλιστα, τελείως ανοικτά, όπως μετέδωσε το κρατικό κινεζικό πρακτορείο Xinhua στα τέλη Μαρτίου, οι αρμόδιες επιτροπές του Κομμουνιστικού Κόμματος εξέδωσαν κατευθυντήριες γραμμές για την «ενίσχυση της ανάπτυξης του συστήματος κοινωνικής πίστωσης», επικαλούμενες την ανάγκη για προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και τον έλεγχο ποιότητας των προϊόντων και των υπηρεσιών.
Η τεχνολογική ανάπτυξη του συστήματος κοινωνικής πίστωσης χαρακτηρίζεται από τους Financial Times ως «το μεγαλύτερο πείραμα αυταρχικής διακυβέρνησης του 21ου αιώνα».
Η Μάγια Γουάνγκ, από την οργάνωση Human Rights Watch με έδρα τις ΗΠΑ υπογραμμίζει ότι οι κώδικες «επιτρέπουν στις αρχές να ελέγχουν τον πληθυσμό στο όνομα της δημόσιας υγείας» και επισημαίνει την έλλειψη διαφάνειας για το πλαίσιο λειτουργίας.
«Υπερβολές»
Πάντως υπάρχουν και αυτοί που υποστηρίζουν ότι όλα αυτά που ακούγονται το κινεζικό σύστημα κοινωνικής πίστωσης είναι υπερβολές. Σε podcast με τίτλο «Chinese Whispers:Mythbusting the social credit system» ,η Σίντι Γιου, που μεγάλωσε στην Κίνα και δουλεύει για το βρετανικό Spectator μετά από σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, φιλοξενώντας την άποψη του Βίνσεντ Μπράσι, ερευνητή του Ινστιτούτου Κινεζικών Σπουδών Mercator, υπογραμμίζει η πραγματικότητα για το κοινωνικό point- system της Κίνας «είναι λιγότερο συναρπαστικό απ' ό,τι το περιγράφουν».
Ο Μπράσι υποστηρίζει ότι όταν σχεδιάστηκε αυτό το σύστημα στις αρχές του 2000, τα κυβερνητικά έγγραφα ήταν φυλαγμένα σε σκονισμένα συρτάρια ενώ τονίζει ότι όταν δούλευε ο ίδιος στην Κίνα το 2019, χρησιμοποιούσαν ακόμα φαξ.
Επιμένει δε ότι το σύστημα καταγράφει μόνο τη διαδραση των πολιτών με το δημόσιο και ότι τα δεδομένα που συλλέγουν οι εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου και social media δεν συνδέονται με τις τράπεζες δεδομένων του Κράτους. Πάντως, ο Τζέρεμι Ντομ, ερευνητής στο Paul Tsai China Center της Νομικής Σχολής του Γέιλ, στο ίδιο podcast τονίζει ότι κανείς δεν μπορεί να πει ότι δεν συντελείται μεγάλης κλίμακας παρακολούθηση στην Κίνα και έλεγχος στον τρόπο ζωής των πολιτών.
