Κατά πόσον τα προβλήματα υγείας των ηγετών κρατών επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων που δύνανται να έχουν σοβαρές επιπτώσεις για εκατομμύρια ανθρώπους; Το ερώτημα έθεσε πριν από 15 χρόνια ο Ντέιβιντ Όουεν σε ένα ασυνήθιστο βιβλίο που φέρει την υπογραφή του υπό τον τίτλο «Ασθενείς στην εξουσία». Ο λόρδος Όουεν, παρόλο που έγινε γνωστός για την πολιτική του σταδιοδρομία και ως υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, είναι παράλληλα και νευρολόγος.
Ο ίδιος εισηγείται να υποβάλλονται όλοι οι υποψήφιοι ηγέτες σε ιατρικές εξετάσεις πριν «προχωρήσει» η υποψηφιότητά τους, καθώς επίσης και σε ετήσια περιοδική εξέταση ενόσω βρίσκονται στην εξουσία. Τα αποτελέσματα θα πρέπει να ανακοινώνονται δημοσίως. Μέχρι πού θα μπορούσε να φθάσει η καθιέρωση κάποιας ανάλογης διαδικασίας, όπως παραδείγματος χάριν για αρχηγούς κρατών σε προχωρημένη ηλικία; Στην Ιστορία υπήρξαν πολλοί μεγάλης ηλικίας ηγέτες που ήταν έμπειροι, σώφρονες και επιτυχημένοι.
Ο προβληματισμός του Ντέιβιντ Όουεν γίνεται σήμερα ιδιαίτερα επίκαιρος με φόντο τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές.
Είτε αρέσει, είτε όχι στους ψηφοφόρους αμφότερων Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών -και από τις δημοσκοπήσεις είναι σαφές ότι δεν τους αρέσει- θα κληθούν ως όλα δείχνουν να επιλέξουν μεταξύ δύο γηραιών υποψηφίων. Από τη μία πλευρά βρίσκεται ο Τζο Μπάιντεν και από την άλλη ο Ντόναλντ Τραμπ (άνευ δικαστικού απροόπτου που θα μπορούσε να τον αποκλείσει από την κούρσα). Ο νυν Δημοκρατικός πρόεδρος θα είναι 82 ετών όταν στηθούν οι κάλπες της 5ης Νοεμβρίου του 2024 και ο νυν επικρατέστερος υποψήφιος για το ρεπουμπλικανικό χρίσμα θα έχει «μπει» στα 78.
Σε πρόσφατη δημοσκόπηση της Wall Street Journal, το 73% των ερωτηθέντων εκτιμά ότι ο πρόεδρος Μπάιντεν είναι «πολύ μεγάλος για να είναι υποψήφιος», ενώ το 47% δηλώνει το ίδιο για τον Τραμπ. Ανάλογα είναι τα ευρήματα έρευνας του πρακτορείου Associated Press, ενώ σε έτερη δημοσκόπηση του Economist/YouGov, το 76% των ερωτηθέντων απάντησε ότι θα πρέπει να υπάρχει «ανώτατο όριο ηλικίας» για να υπηρετήσει κάποιος στις Ηνωμένες Πολιτείες ως πρόεδρος. Παρόμοιο ποσοστό δήλωσε ότι θα έπρεπε να υπάρχει ανώτατο όριο ηλικίας για τα μέλη της Γερουσίας και γενικά του Κογκρέσου.
Το ηλικιακό είναι συστημικό πρόβλημα στην πολιτική ζωή των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Νίκι Χέιλι, πρώην κυβερνήτης της Νότιας Καρολίνας και πρέσβειρα της χώρας στα Ηνωμένα Έθνη επί Τραμπ, η οποία διεκδικεί και η ίδια σήμερα το χρίσμα, έχει δηλώσει με ειρωνική διάθεση μεν, ευθέως δε, ότι η Γερουσία είναι ο πιο... «προνομιακός οίκος ευγηρίας».
Αφορμή για τη δήλωση στάθηκε η περίπτωση του Ρεπουμπλικανού γερουσιαστή Μιτς Μακόνελ. Ο επικεφαλής της μειοψηφίας στη Γερουσία πάγωσε και σταμάτησε ξαφνικά να μιλάει μπροστά στις κάμερες δύο φορές μέσα σε ένα μήνα. Το βλέμμα του ήταν απλανές και έδειχνε αποπροσανατολισμένος. Επενέβησαν συνάδελφοι και συνεργάτες για να τον απομακρύνουν από το μικρόφωνο και τα φλας.
Η αμηχανία όλων ήταν εμφανής μπροστά στο θέαμα του ηλικίας 81 ετών αδύναμου Μακόνελ. Ο κορυφαίος Ρεπουμπλικανός στη Γερουσία απολαμβάνει του σεβασμού ολόκληρου του σώματος. Ωστόσο, ένας πολιτικός πρέπει να γνωρίζει πότε να αποχωρήσει, και αν όχι οι σύμβουλοι και οι συνεργάτες του έχουν καθήκον να του το υπενθυμίσουν, τονίζεται στις αναλύσεις που έχουν κατακλύσει τον αμερικανικό Τύπο.
«Ομερτά» και μία άβολη συνέντευξη Τύπου
Ωστόσο, οι Δημοκρατικοί δεν έχουν περιθώρια να πουν και πολλά για τον Μιτς Μακόνελ. Η ιδιότυπη «ομερτά» οφείλεται ακριβώς στην ηλικία του Τζο Μπάιντεν που έφθασε να τους οδηγεί στις κάλπες του 2024, καθώς επί σειρά ετών δεν αναδείχθηκε στις τάξεις τους κανένα πρόσωπο που θα μπορούσε πράγματι να διεκδικήσει με αξιώσεις την προεδρική νίκη, και δη σε μία πιθανή αναμέτρηση κόντρα στον Ντόναλντ Τραμπ. Ως αποτέλεσμα, τελικά σίγησαν οι φωνές κυρίως εντός της προοδευτικής πτέρυγας της παράταξης που «ζητούσαν» μία άλλη υποψηφιότητα, και μπροστά στον ρεπουμπλικανικό κίνδυνο συντάχθηκαν γύρω από την επιλογή Μπάιντεν.
Βέβαια, στο στρατόπεδο των Δημοκρατικών το… προβάδισμα έχει η 90χρονη γερουσιαστής Νταϊάν Φάινστιν. Απουσίαζε επί μήνες από τη Γερουσία νωρίτερα φέτος, λόγω έρπητα ζωστήρα και εγκεφαλίτιδας με πολλαπλές επιπλοκές. Ακόμη χειρότερα, πληροφορίες την θέλουν να εμφανίζει προβλήματα μνήμης και να μην είναι σε θέση να ασκήσει πλέον τα καθήκοντά της. Η απουσία της καθυστέρησε το έργο της Επιτροπής Δικαιοσύνης, καθώς χωρίς την ψήφο της δεν μπορούσε να ληφθεί καμία απόφαση, επειδή ισοψηφούσαν τα δύο κόμματα. Η Νταϊάν Φάινστιν όμως δεν παραιτείται...
Θέση στο ηλικιακό ζήτημα έχει λάβει και ο Ντόναλντ Τραμπ. Αγνοώντας ότι τον χωρίζουν ηλικιακά μόλις τρία χρόνια από τον Τζο Μπάιντεν, σε πρόσφατη συνέντευξή του λίγο-πολύ ανέφερε ότι ο Αμερικανός πρόεδρος είναι… ετοιμοθάνατος. «Το σώμα του προέδρου Μπάιντεν είναι ταλαιπωρημένο και το μυαλό του είναι χειρότερο», είπε σε ραδιοφωνική συνέντευξη ερωτηθείς εάν πιστεύει ότι ο νυν πρόεδρος είναι πολύ μεγάλος για να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα.
«Κι όμως, φαίνεται να θέλει να το κάνει. Και ελπίζω να το κάνει. Αλλά αν προσέξετε, δεν είναι αυτός που κυβερνάει. Οι άνθρωποι που τον περιβάλλουν, οι οποίοι είναι πολύ έξυπνοι φασίστες και κομμουνιστές, αυτοί είναι οι άνθρωποι που κυβερνούν τη χώρα μας» προσέθεσε στο γνωστό μοτίβο που θέλει ένα ολόκληρο πολιτικό και δικαστικό σύστημα να τον καταδιώκει για να τον θέσει εκτός κάδρου εν όψει των προεδρικών εκλογών.
Η ηλικία του Μπάιντεν είναι πάντως μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας για τους ψηφοφόρους συγκριτικά με του Τραμπ. Συνεργάτες, σύμμαχοι του Μπάιντεν και τα στελέχη της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι η ηλικία του προέδρου δεν στέκεται εμπόδιο. «Τον βλέπω κάθε μέρα. Περνάμε σημαντικό μέρος του χρόνου μαζί στο Οβάλ Γραφείο, όπου βλέπω πώς αποδίδει με την ικανότητά του να κατανοεί τα θέματα και να χειρίζεται πολύπλοκα ζητήματα, με τρόπο που κανείς άλλος δεν μπορεί να το κάνει, για να λαμβάνει έξυπνες και σημαντικές αποφάσεις για λογαριασμό του αμερικανικού λαού» έχει σπεύσει να δηλώσει η αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις στο Associated Press.
Όμως ομολογουμένως κάθε άλλο παρά καθησυχαστικά λειτούργησε για τους Αμερικανούς ψηφοφόρους το θέαμα του Τζο Μπάιντεν κατά τη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε από το Βιετνάμ, όπου μετέβη αμέσως μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της G20 στο Νέο Δελχί.
Ένας Μπάιντεν εμφανώς εξαντλημένος που δυσκολευόταν να μιλήσει, μπέρδευε λέξεις και τα λόγια του σε σημείο που η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Καρίν Ζαν-Πιέρ, επενέβη και «κήρυξε» τον τερματισμό της συνέντευξης Τύπου για να τον προστατεύσει. «Πάω για ύπνο» είχε δηλώσει ο ίδιος στους δημοσιογράφους 25 λεπτά μετά την εμφάνισή του. Ωστόσο μετά συνέχισε να δέχεται ερωτήσεις για να χρειαστεί τελικά η «πυροσβεστική» παρέμβαση της Ζαν-Πιέρ. Και αυτή είναι μία περίπτωση κατά την οποία ένας πολιτικός θα έπρεπε να γνωρίζει πότε να σταματήσει, είτε αυτό πρόκειται για συνέντευξη Τύπου, είτε για πολιτική διαδρομή.
Στο αντίπαλο στρατόπεδο, ο Τραμπ είναι ο μεγαλύτερος σε ηλικία υποψήφιος και εξακολουθεί να θεωρείται επικρατέστερος στις προκριματικές εκλογές για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών το 2024. Η δύναμη του τέως προέδρου έρχεται παρά -ή ίσως και εξαιτίας- των πολλαπλών ποινικών διώξεων (αντιμετωπίζει 91 κατηγορίες κακουργηματικού χαρακτήρα) με κορύφωση την απόπειρα ανατροπής της εκλογικής έκβασης του 2020, που απειλούν να επισκιάσουν κάθε σοβαρή συζήτηση για το μέλλον των Ηνωμένων Πολιτειών.
