Με μια οικονομική και πολιτική «βόμβα» πολλών μεγατόνων ισοδυναμεί (θεωρητικά) η χθεσινή απόφαση ολλανδικού δικαστηρίου, η οποία επαναφέρει σε ισχύ τη μεγαλύτερη αποζημίωση η οποία έχει επιβληθεί ποτέ. Πρόκειται για ένα ποσό 50 δισ. δολαρίων το οποίο καλείται να καταβάλει το ρωσικό κράτος στους πρώην μετόχους της πετρελαϊκής εταιρίας Yukos.
Κυρίως δε προς τον Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, που υπήρξε ένας από τους πιο ορκισμένους εχθρούς του Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος τον κυνήγισε απηνώς. Όχι βεβαίως λόγω... προσωπικών διαφορών ή εμπάθειας, αλλά βάσει συγκεκριμένου πολιτικού υπολογισμού: Προς παραδειγματισμό και εκφοβισμό, στην προσπάθειά του να επιβληθεί στους λεγόμενους «ολιγάρχες» και να αποσπάσει εκβιαστικά και με κάθε τρόπο τη στήριξή τους στα σχέδια που είχε καταστρώσει για τη Ρωσία, ως πρόεδρός της.
Η υπόθεση της Yukos δεν είναι, βεβαίως, καινούρια. Όταν η εταιρία χρεοκόπησε, το 2006, ακολούθησαν πολλές προσφυγές σε ξένα δικαστήρια κατά της Ρωσίας, τα οποία αποφάνθηκαν ότι ο στόχος δεν ήταν άλλος από την κατάσχεση της περιουσίας της και την πολιτική δίωξη του ως τότε ιδιοκτήτη της. Έτσι, το 2014, ήρθε η αρχική απόφαση για την αποζημίωση των 50 δισ. από το διεθνές δικαστήριο της Χάγης, του οποίου είχε ζητηθεί η διατησία.
Η παραπάνω απόφαση ακυρώθηκε δύο χρόνια αργότερα, το 2016, από το τακτικό περιφερειακό δικαστήριο της Χάγης, με αποτέλεσμα να ακολουθήσει προσφυγή από τους ενάγοντες – η οποία δικαιώθηκε με τη χθεσινή απόφαση του εφετείου. Το σήριαλ, όμως, δεν θα τελειώσει εδώ, καθώς η Μόσχα θα φέρει την υπόθεση του συγκεκριμένου προστίμου στο ανώτατο δικαστήριο της Ολλανδίας, όπως ανακοίνωσε ήδη το ρωσικό υπουργείο Δικαιοσύνης.
Από την Κομσομόλ στη λίστα Forbes!
Σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως της έκβασης της συγκεκριμένης υπόθεσης, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει τόσο η προϊστορία της Yukos – τα όσα προηγήθηκαν, δηλαδή, της χρεοκοπίας της – όσο και του ιδιοκτήτη της. Του ανθρώπου ο οποίος βρέθηκε καταδικασμένος και φυλακισμένος για διαφθορά από το 2003 μέχρι το 2013, όταν ο Πούτιν του έδωσε χάρη, εκτιμώντας προφανώς ότι είχε πετύχει τον στόχο του και δεν μπορούσε να κερδίσει τίποτε άλλο από την κράτηση του Χοντορκόφσκι.
Αξίζει να σημειωθεί, άλλωστε, ότι ο τελευταίος αποτελούσε ένα τυπικό δείγμα των ανθρώπων που εκτοξεύτηκαν ως... μετεωρίτες στην κορυφή μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Φιλόδοξος από τα πρώτα του βήματα, έφτασε γρήγορα σε υψηλά κομματικά κλιμάκια, αναδεικνυόμενος σε αναπληρωτής γραμματέας της Κομσομόλ, (της νεολαίας του ΚΚ) στο πανεπιστήμιο Μεντελέγιεφ όπου σπούδαζε χημικός μηχανικός.
Μετά την αποφοίτησή του, το 1986, έγινε επαγγελματικό στέλεχος και ξεκίνησε να αναπτύσσει και επαγγελματικές δραστηριότητες – στο κλίμα που είχε δημιουργήσει η «περεστρόικα». Έτσι, βρέθηκε να έχει ιδρύσει μία από τις πρώτες ιδιωτικές τράπεζες, η οποία εξελίχθηκε σε επενδυτικό «όχημα»: την Menatep. Μετά δε από τις κοσμοϊστορικές εξελίξεις του 1989-'90, ο Χοντορκόφσκι βρέθηκε να βρίσκεται στο πλευρό του Μπορίς Γέλτσιν, ο οποίος μάλιστα τον τοποθέτησε στη θέση του αναπληρωτή υπουργού Ενέργειας και Καυσίμων.
Η ώρα της «εξαργύρωσης»
Από αυτό το πόστο, μπόρεσε να εκμεταλλευτεί άριστα τις συνθήκες που δημιουργούνταν. Κάπως έτσι, όταν το 1995 η κυβέρνηση Γέλτσιν εισήγαγε το πρόγραμμα «δάνεια αντί μετοχών», στην προσπάθειά της να βρει κεφάλαια και να χρηματοδοτήσει τόσο τα ελλείμματα όσο και την επανεκλογή της, ο Χοντορκόφσκι απέκτησε την νεαρή Yukos, μέσα από την οποία μεγαλούργησε.
Καθώς μέσα στα επόμενα χρόνια η Yukos έφτασε να ελέγχει το 20% περίπου της πετρελαϊκής παραγωγής της Ρωσίας, ο ιδιοκτήτης της απέκτησε περιουσία της τάξης των 15 δισ. δολαρίων. Το ποσό αυτό τον κατέστησε πλουσιότερο άνθρωπο της χώρας και του χάρισε την 16η θέση στη λίστα του Forbes με τους πλουσιότερους ανθρώπους του πλανήτη.
Στο μεταξύ, όμως, τα σύννεφα είχαν αρχίσει να συγκεντρώνονται πάνω του. Ο Πούτιν είχε πάρει τα ηνία της χώρας από το 2000, ως εκλεκτός των αποκαλούμενων «σιλόβικι» – της ομάδας του βαθέος κράτους, με ρίζες επίσης στο προηγούμενο καθεστώς, που έβαλε στόχο της να ξανακερδίσει κάτι από την χαμένη ισχύ και αίγλη της υπερδύναμης. Όταν, λοιπόν, διαπίστωσε ότι ο Χοντορκόφσκι και αρκετοί ακόμη «ολιγάρχες» δεν πήγαιναν με τα νερά τους και έκαναν το δικό τους αυτόνομο παιχνίδι με τις αγορές, πέρασαν στην επίθεση – με τα γνωστά αποτελέσματα, δηλαδή τη χρεοκοπία της Yukos και τη δίωξη του ιδιοκτήτη της.
Η βεντέτα συνεχίζεται
Σήμερα και μετά την προεδρική χάρη, ο πάλαι ποτέ μεγιστάνας ζει στο Λονδίνο – εκεί όπου βρισκόταν και ο έτερος μεγάλος εχθρός του Πούτιν, Μπόρις Μπερεζόφσκι, μέχρι τον θάνατό του, το 2013 (χρονιά αποφυλάκισης του Χοντορκόφσκι). Όλα δείχνουν, μάλιστα, ότι δεν έχει εγκαταλείψει το σχέδιο να πάρει εκδίκηση από τον πρόεδρο της Ρωσίας για τα όσα υπέστη.
Και σε αυτό, προφανώς έχει ισχυρούς συμμάχους, που έχουν τους δικούς τους λόγους να καταφέρουν ένα ισχυρό πλήγμα στον «τσάρο».
