Το Καζακστάν ψηφίζει σε δημοψήφισμα την Κυριακή για το αν θα κατασκευάσει τον πρώτο του πυρηνικό σταθμό, μια ιδέα που προωθείται από την κυβέρνηση του προέδρου Kassym-Jomart Tokayev, καθώς η χώρα της Κεντρικής Ασίας προσπαθεί να καταργήσει σταδιακά τα ρυπογόνα εργοστάσια άνθρακα.
Το σχέδιο, ωστόσο, έχει αντιμετωπίσει δημόσιες επικρίσεις λόγω των κινδύνων του, της κληρονομιάς των σοβιετικών πυρηνικών δοκιμών και των φόβων ότι η Ρωσία θα εμπλακεί στο έργο.
«Έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η απόφαση για την κατασκευή του πυρηνικού εργοστασίου, και μάλιστα σε συνεργασία με τη (ρωσική κρατική πυρηνική εταιρεία) Rosatom, έχει ήδη ληφθεί στο (γραφείο του Τοκάγιεφ) και ο λαός του Καζακστάν καλείται στα εκλογικά κέντρα ως «συμβολαιογράφος» για να επικυρώσει αυτή την απόφαση με την ψήφο του», έγραψε ο δημοφιλής μπλόγκερ Βαντίμ Μπορέικο.
Παρά το γεγονός ότι διαθέτει σημαντικά αποθέματα φυσικού αερίου, η χώρα των 20 εκατομμυρίων κατοίκων της Κεντρικής Ασίας βασίζεται κυρίως σε ανθρακικά εργοστάσια για την κάλυψη των αναγκών της σε ηλεκτρική ενέργεια, τα οποία συμπληρώνονται από ορισμένα υδροηλεκτρικά εργοστάσια και τον αναπτυσσόμενο τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Το Καζακστάν εισάγει ήδη ηλεκτρική ενέργεια, κυρίως από τη Ρωσία, καθώς οι εγκαταστάσεις του, πολλές από τις οποίες είναι γερασμένες, δυσκολεύονται να καλύψουν την εγχώρια ζήτηση. Και ο άνθρακας θεωρείται γενικά ως η πιο ρυπογόνος πηγή ενέργειας.
Σοβιετική κληρονομιά
Η κυβέρνηση λέει ότι απαιτείται ένας αξιόπιστος ενεργειακός εφοδιασμός για να συμπληρώσει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια, και, δεδομένου ότι το Καζακστάν είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ουρανίου στον κόσμο, η πυρηνική ενέργεια είναι μια λογική επιλογή.
«Για να μην παραμείνουμε στο περιθώριο της παγκόσμιας προόδου, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα ανταγωνιστικά μας πλεονεκτήματα», δήλωσε ο Τοκάγιεφ λίγες ημέρες πριν από την ψηφοφορία.
Η πρώην σοβιετική δημοκρατία, ωστόσο, δεν εμπλουτίζει ουράνιο σε σημείο που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο. Το υπουργικό συμβούλιο εκτιμά ότι η κατασκευή ενός πυρηνικού σταθμού θα κόστιζε 10-12 δισεκατομμύρια δολάρια.
Οι επικριτές λένε ότι ο ίδιος στόχος μπορεί να επιτευχθεί με εργοστάσια που λειτουργούν με φυσικό αέριο, τα οποία, αν και εξακολουθούν να χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα, είναι πολύ λιγότερο ρυπογόνα από τα εργοστάσια άνθρακα και ενέχουν μικρότερο κίνδυνο.
Το Καζακστάν αποτελούσε μέρος της Σοβιετικής Ένωσης το 1986, όταν συνέβη η πυρηνική καταστροφή στο Τσόρνομπιλ, και δεκάδες χιλιάδες Καζακστάν συμμετείχαν στην επακόλουθη επιχείρηση καθαρισμού, η οποία άφησε σε πολλούς προβλήματα υγείας εφ' όρου ζωής.
Η χώρα ήταν επίσης ο τόπος εκατοντάδων σοβιετικών δοκιμών πυρηνικών όπλων, οι οποίες κατέστησαν μεγάλες εκτάσεις γης ακατοίκητες, προκάλεσαν πολυάριθμες ασθένειες στους ανθρώπους στις κοντινές περιοχές και έκαναν πολλούς ανθρώπους να γίνουν δύσπιστοι απέναντι σε οτιδήποτε πυρηνικό.
«Δεν πρέπει πάντα να κοιτάζουμε πίσω, να θυμόμαστε τα κακά πράγματα και να παραπονιόμαστε», δήλωσε ο Τοκάγιεφ για τα συναισθήματα αυτά. «(Πρέπει) μόνο να προχωρήσουμε μπροστά και να είμαστε αισιόδοξοι, διαφορετικά θα χάσουμε σε αυτόν τον παγκόσμιο αγώνα προόδου».
