Το στρατιωτικό πραξικόπημα της περασμένης εβδομάδας στον Νίγηρα, στη δυτική Αφρική, ενδέχεται να έχει σοβαρές συνέπειες σε ό,τι αφορά τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μειώσει τις μεταναστευτικές ροές μέσω της Μεσογείου, σύμφωνα με αναλυτή που παρακολουθεί συστηματικά τις εξελίξεις στο Σαχέλ.
«Χωρίς τον Νίγηρα», η στρατηγική της Ευρώπης είναι πολύ πιθανό «να καταρρεύσει», προειδοποίησε ο Ουλφ Λέσινγκ, επικεφαλής του προγράμματος για το Σαχέλ στο Ίδρυμα Κόνραντ Αντενάουερ (KAS).
Το KAS πρόσκειται στην αντιπολιτευόμενη παράταξη Ένωση Χριστιανοδημοκρατών (CDU, δεξιά), πάντως είναι ανεξάρτητο.
Οι συμφωνίες που είχαν συναφθεί πρακτικά θα ακυρωθούν αν το νέο στρατιωτικό καθεστώς στον Νίγηρα επιλέξει να μη συνεχίσει τη συνεργασία με την Ευρώπη, προειδοποίησε ο κ. Λέσινγκ.
Την Παρασκευή ο επικεφαλής της προεδρικής φρουράς του Νίγηρα, ο στρατηγός Ομάρ Τσιανί, αυτοδιορίστηκε πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου και de facto νέος ηγέτης της χώρας.
Την Τετάρτη, η προεδρική φρουρά έθεσε υπό περιορισμό τον πρόεδρο Μοαμέντ Μπαζούμ. Το βράδυ της Τετάρτης προς Πέμπτη δέκα αξιωματικοί του στρατού εμφανίστηκαν στην κρατική τηλεόραση και ανακοίνωσαν πως κάποιο Εθνικό Συμβούλιο για τη Σωτηρία της Πατρίδας (ΕΣΣΠ) καταλαμβάνει την εξουσία.
Μετά την αναγόρευση του στρατηγού Τσιανί σε de facto πρόεδρο, οι πραξικοπηματίες ανακοίνωσαν πως ανατέλλουν το Σύνταγμα της χώρας της δυτικής Αφρικής και καταλύουν όλους τους θεσμούς. Ο κ. Τσιανί φέρεται να έχει αρχίσει να σχηματίζει νέα κυβέρνηση.
Η κατάσταση στην περιοχή του Σαχέλ είναι έκρυθμη, ιδίως στο Μαλί, στην Μπουρκίνα Φάσο και στο Σουδάν.
Ο Νίγηρας ήταν μέρος-κλειδί της διαδρομής που παίρνουν πολλοί μετανάστες από την υποσαχάρια Αφρική που φεύγουν για να σωθούν από τη βία και την ανέχεια με την ελπίδα να βρουν καλύτερη ζωή στην Ευρώπη.
Αφότου ανέλαβε την εξουσία τον Απρίλιο του 2021, ο ανατραπείς φιλοδυτικός πρόεδρος Μπαζούμ θεωρείτο σύμμαχος-κλειδί από την ΕΕ. Οι Βρυξέλλες συνεργάζονταν με τη Νιαμέ ήδη από το 2015, με σκοπό κυρίως να κλείσει το τμήμα της οδού που παίρνουν πολλοί μετανάστες από την Αγκαντέζ, στην έρημο, προς τη Λιβύη και τις ακτές της στη Μεσόγειο.
Η αποστολή κοινής πολιτικής άμυνας και ασφάλειας της ΕΕ στον Νίγηρα (EUCAP Sahel Niger) συμμετείχε ιδίως στην εκπαίδευση της αστυνομίας της χώρας της Αφρικής. Η Νιαμέ πέρασε εξάλλου νόμο που ποινικοποίησε τη διακίνηση ανθρώπων από την Αγκαντέζ μέσω Σαχέλ στα σύνορα με τη Λιβύη. Έκτοτε, ο αριθμός των μεταναστών που φθάνουν στη Λιβύη μειώθηκε, σύμφωνα με τον κ. Λέσινγκ.
Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα, ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Τζουζέπ Μπορέλ έκανε γνωστό το Σάββατο πως η ΕΕ θα αναστείλει την οικονομική υποστήριξη που προσέφερε στον Νίγηρα, αξιώνοντας την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης.
Ο κ. Μπορέλ είπε ακόμη πως η «απαράδεκτη επίθεση εναντίον της ακεραιότητας των δημοκρατικών θεσμών του Νίγηρα» θα πλήξει την εταιρική σχέση των Βρυξελλών με τη Νιαμέ, διαμηνύοντας πως αναστέλλονται άμεσα και μέχρι νεοτέρας η δημοσιονομική στήριξη και η συνεργασία ως προς την ασφάλεια.
Το πρόγραμμα στήριξης της ΕΕ προέβλεπε τη χορήγηση ποσού 503 εκατομμυρίων ευρώ την περίοδο από το 2021 ως το 2024. Δεν είναι σαφές πόσο από το ποσό αυτό έχει δοθεί ήδη.
Είναι αμφίβολο το εάν η απόφαση της ΕΕ να σταματήσει τη χρηματοδότηση θα έχει κάποιο αποτέλεσμα, κατά την άποψη του κ. Λέσινγκ. Στην πραγματικότητα «οι Ευρωπαίοι βρίσκονται μάλλον ανίσχυρη θέση», καθώς «αν ανοίξει ξανά η μεταναστευτική οδός από τους πραξικοπηματίες, η Ευρώπη θα είναι αναγκασμένα να διαπραγματευτεί» μαζί τους, εξήγησε.
