Η προσάρτηση από τη Ρωσία των τεσσάρων περιοχών της Ουκρανίας είναι μια κίνηση που γίνεται από θέση εμφανούς αδυναμίας του Πούτιν και η οποία τον οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερη διεθνή απομόνωση.
Δεν πρόκειται να τύχει υποστήριξης από χώρες που θα ήθελε δίπλα του, όπως Κίνα και Ινδία, ενώ την έχει ήδη καταδικάσει η Τουρκία και το ίδιο αναμένεται να συμβεί από τη νέα ιταλική κυβέρνηση, παρά τις εκλεκτικές συγγένειες του Σαλβίνι και του Μπερλουσκόνι με τον Πούτιν.
Η κίνηση υπογραμμίζει ότι η Ρωσία έχει εξελιχθεί σε αποσταθεροποιητικό παράγοντα και κινδυνεύει να εξελιχθεί σε παρία του διεθνούς συστήματος, ενώ το τάιμινγκ της προσάρτησης αναδεικνύει ότι έγινε από θέση αδυναμίας. Ο Πούτιν επιτάχυνε τα δημοψηφίσματα για να προσαρτήσει τις τέσσερις περιοχές, προκειμένου να καλύψει τα νώτα του, καθώς οι ουκρανικές δυνάμεις επεύλαναν σε σημαντικό τμήμα της Αν.Ουκρανίας. Η προσάρτηση επομένως επιχειρεί να αποτρέψει την περαιτέρω επέλαση των Ουκρανών, με το σκεπτικό ότι εφόσον πλέον «οι περιοχές αποτελούν ρωσικά εδάφη και κινδυνεύει η κυριαρχία τους», οποιαδήποτε απόπειρα ανακατάληψής τους, θα θεωρηθεί ως επίθεση στη Ρωσία και μπορεί να επιφέρει ακόμη και τη χρήση πυρηνικών.
Κρίνοντας από τις αντιδράσεις των Ουκρανών και των δυτικών τους συμμάχων, των πρώτων ότι θα κινηθούν για ανακατάληψη των εδαφών και των Αμερικανών ότι θα αποστείλουν νέα στρατιωτική βοήθεια, δεν φαίνεται να «αγοράζουν» την απειλή της χρήσης πυρηνικών.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι η προσάρτηση κλιμακώνει ραγδαία τη κατάσταση, περιπλέκει περαιτέρω την κατάσταση στο Ουκρανικό και γίνεται από θέση αδυναμίας της Μόσχας, η οποία θα μπορούσε κάλλιστα να διαπραγματευτεί ακόμη και τα αποτελέσματα των δημοψηφισμάτων. Πλέον, απομακρύνεται πολύ η όποια διπλωματική διευθέτηση και ενισχύονται τα σενάρια για ακόμη μεγαλύτερη πολεμική εμπλοκή.
Κάθε σενάριο πλέον είναι πιθανό. Ποια είναι τα τρία βασικά;
- Το πρώτο είναι να συμβιβαστεί η Ουκρανία με τον εδαφικό της ακρωτηριασμό και να διατηρηθεί το νέο αυτό status quo. Αυτό συνέβη μια φορά με την Κριμαία το 2014, δεν θεωρώ πιθανό να συμβεί και δεύτερη, ούτε για το Κίεβο, ούτε για τη Δύση. Κι αυτό, καθώς ο μεν Ζελένσκι δεν μπορεί πολιτικά να αποδεχθεί την απώλεια του 18% του ουκρανικού εδάφους, ενώ φοβάται ότι ο Πούτιν, με τη λογική της σαλαμοποίησης, θα αποσπά σταδιακά ολοένα και μεγαλύτερα κομμάτια της χώρας. Άρα με τη ρωσική προσάρτηση εξαφανίζεται οριστικά και το ενδεχόμενο μιας διπλωματικής λύσης. Ταυτόχρονα, το Κίεβο. Όσο για τη Δύση έχει ανοίξει μια μοναδική ευκαιρία να κοντύνει ή και να τελειώσει τον Πούτιν, ο οποίος αν χάσει το πόλεμο δεν πρόκειται να παραμείνει στην εξουσία.
- Το δεύτερο σενάριο είναι να επιχειρήσουν οι Ουκρανοί ανακατάληψη των περιοχών, αλλά οι Ρώσοι να μην χρησιμοποιήσουν πυρηνικά. Ούτε αυτό είναι πολύ πιθανό.
- Το τρίτο σενάριο αφορά μια μεγάλη ουκρανική επίθεση με ισχυρή στήριξη της Δύσης και επίσης πολύ δυναμική αντίδραση της Ρωσίας. Είτε με χρήση πυρηνικών, είτε χωρίς, ο πόλεμος θα κλιμακωθεί περαιτέρω, το ίδιο και τη διπλωματική ένταση μεταξύ Δύσης-Ρωσίας, με τη σύγκρουση στην Ουκρανία να παρατείνεται εις το διηνεκές.
Έχει ενδιαφέρον να σταθεί κανείς στον Ζελένσκι. Βρίσκεται προφανώς σε δύσκολη θέση, καθώς χρεώνεται ότι επί των ημερών του απωλέσθηκε το 18% της ουκρανικής επικράτειας, ανεξαρτήτως του ποιος είναι ο αντίπαλος. Η υπογραφή της υποψηφιότητας της Ουκρανίας για την εσπευσμένη προσχώρησή της στο ΝΑΤΟ εντάσσεται προφανώς σε μια κίνηση εντυπωσιασμού, ωστόσο προσθέτει ένα νέο πονοκέφαλο στα κράτη -μέλη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Τον μεγάλο βαθμό δυσκολίας του εγχειρήματος αναδεικνύει και η πρώτη αντίδραση του Στόλντενμπεργκ, δηλαδή η δήλωσή του ότι αυτές οι αποφάσεις λαμβάνονται με ομοφωνία. Πέραν της στάσης χωρών όπως η Τουρκία και η Ουγγαρία, είναι πολλά τα κράτη μέλη, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, που παρ’ ότι έχουν στηρίξει το ΝΑΤΟ απέναντι στη Ρωσία, θα δυσκολευτούν πολύ να δώσουν τη σύμφωνη γνώμη τους για να δεχτούν την Ουκρανία στους κόλπους του.
* Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδας και αναλυτής διεθνών θεμάτων του ΑΝΤ1
