Αναταράξεις στην αγορά φυσικού αερίου θα προκαλέσει τυχόν διακοπή της ροής του από τη Ρωσία προς την Ευρώπη, με φόντο την ουκρανική κρίση, εν μέσω αντίξοων συνθηκών, στην καρδιά του χειμώνα, με τις τιμές της ενέργειας στα ύψη, όταν μάλιστα η Ε.Ε. εξακολουθεί να εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική γίνονται προετοιμασίες για ενδεχόμενα προβλήματα στο μέτωπο της ενέργειας. Η κοινή δήλωση που έδωσαν στη δημοσιότητα την περασμένη Παρασκευή, 28 Ιανουαρίου, οι πρόεδροι των Ηνωμένων Πολιτειών Τζο Μπάιντεν και της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν περιγράφει το κλίμα:
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ εργάζονται από κοινού για τη συνεχή, επαρκή και έγκαιρη προμήθεια φυσικού αερίου στην ΕΕ από διάφορες πηγές σε όλο τον κόσμο, προκειμένου να αποφευχθούν εφοδιαστικά σοκ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που θα μπορούσαν να προκύψουν από μια περαιτέρω ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ήδη ο μεγαλύτερος προμηθευτής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) της ΕΕ. Συνεργαζόμαστε με κυβερνήσεις και παράγοντες της αγοράς για την προμήθεια πρόσθετων ποσοτήτων φυσικού αερίου στην Ευρώπη από διάφορες πηγές σε όλο τον κόσμο», σημειώνουν χαρακτηριστικά οι Μπάιντεν και Φον Ντερ Λάιεν στο κοινό τους ανακοινωθέν.
Τι θα γινόταν εάν τελικά η Ρωσία διέκοπτε τη ροή του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη; Θα μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο; Το Politico παρουσιάζει τα σενάρια των επιπτώσεων στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου από μια τέτοια κίνηση από την πλευρά της Ρωσίας.
Θα κλείσει η Ρωσία τις στρόφιγγες;
Η πλήρης διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου εξακολουθεί να θεωρείται απίθανη.
«Είναι πολύ απίθανο η Ρωσία να σταματήσει τις ροές προς την Ευρώπη – κερδίζουν πολλά χρήματα από αυτό», δήλωσε ο Μάικ Φούλγουντ, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Ενεργειακών Μελετών της Οξφόρδης. «Ακόμα κι αν είναι αρκετά ομοιόμορφα και θα μπορούσαν να αντέξουν την απώλεια για λίγο, θα έριχνε από το παράθυρο τη φήμη τους ως αξιόπιστου προμηθευτή».
Αλλά η αυξανόμενη προθυμία της Δύσης να επιβάλει κυρώσεις στον αγωγό Ρωσίας-Γερμανίας Nord Stream 2 ή να αποσυνδέσει τη Μόσχα από το διεθνές δίκτυο χρηματοοικονομικών συναλλαγών SWIFT θα μπορούσε να αλλάξει αυτόν τον υπολογισμό.
«Αν φτάσουμε σε ένα σημείο όπου η Δύση αποσυνδέει τη Ρωσία από το SWIFT, μπορεί να είναι η περίπτωση που η Gazprom λέει ότι δεν θα προμηθεύσει φυσικό αέριο επειδή δεν μπορεί να πληρωθεί για αυτό», δήλωσε ο Fulwood.
Ο ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ επιβεβαίωσε ότι «καθώς προετοιμαζόμαστε για κυρώσεις, προετοιμαζόμαστε και για αντικυρώσεις, εξετάζοντας πολύ προσεκτικά τον ενεργειακό τομέα».
Θα μπορούσε μια διακοπή στις ροές φυσικού αερίου να λειτουργήσει υπέρ των συμφερόντων του Πούτιν;
Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει επαναλάβει ότι τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια θα τηρηθούν και θέλει να θεωρηθεί ότι παίζεται σύμφωνα με τους κανόνες, ώστε το έργο του, ο αγωγός Nord Stream 2, να εγκριθεί από τις γερμανικές και ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές αργότερα αυτό το έτος.
Όμως η Ρωσία θα μπορούσε να διακόψει την ουκρανική οδό διαμετακόμισης φυσικού αερίου, ενώ θα συνεχίσει να προμηθεύει τους πελάτες της στη βορειοδυτική Ευρώπη μέσω του πρώτου υποθαλάσσιου αγωγού Nord Stream προς τη Γερμανία και μέσω του αγωγού Yamal μέσω της Λευκορωσίας. Οι παραδόσεις στην Τουρκία, τη Βουλγαρία, τη Σερβία, την Ουγγαρία και την Κροατία θα μπορούσαν επίσης να συνεχιστούν μέσω του αγωγού TurkStream της Gazprom.
«Συνεχίζοντας να διατηρεί την προμήθεια της ΕΕ στο ελάχιστο συμβατικό, η Ρωσία ασκεί σταθερή πίεση στην ΕΕ κατά τη χειμερινή περίοδο θέρμανσης», δήλωσε ο Henning Gloystein, διευθυντής ενέργειας της εταιρείας συμβούλων πολιτικού κινδύνου του Eurasia Group, προσθέτοντας: «Αυτό είναι το πιο πιθανό σενάριο. Όσο η κρίση στην Ουκρανία συνεχίζει να σιγοβράζει αλλά παραμένει σε μεγάλο βαθμό διπλωματική».
Για πόσο καιρό θα μπορούσε η Ευρώπη να «επιβιώσει» με το φυσικό αέριο που ήδη διαθέτει;
Εάν τελικά η Ρωσία σταμάτησε να στέλνει φυσικό αέριο στην ΕΕ τον Φεβρουάριο, τα αποθηκευμένα αποθέματα θα μπορούσαν να διαρκέσουν μέχρι τον Απρίλιο πριν φτάσουν στα ελάχιστα επίπεδα, σύμφωνα με ειδικούς ενέργειας στο think tank Bruegel στις Βρυξέλλες.
Αυτό το χρονοδιάγραμμα συντομεύεται στα τέλη Μαρτίου, εάν ο χειμώνας γίνει πιο κρύος. Θα μπορούσε να αγοραστεί λίγο περισσότερος χρόνος εάν οι χώρες στραφούν στην καύση μαζούτ και άνθρακα αντί για φυσικό αέριο. Η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής και η μείωση της κατανάλωσης θέρμανσης σε χώρους όπως το δημόσιο και η τηλεργασία, θα είναι πιο δραστικές επιλογές.
Βραχυπρόθεσμα, το πιο πιθανό είναι πως η Ευρώπη θα καταφέρει να «επιβιώσει», κάνοντας οικονομία στην ενέργεια, βάζοντας μπρος τις μηχανές στα λιγνιτικά κ.ά.
Χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία διαθέτουν επί του παρόντος μεγαλύτερες ποσότητες φυσικού αερίου στις «δεξαμενές» τους σε σύγκριση με άλλα κράτη - μέλη της ΕΕ. Την ώρα της κρίσης δεν είναι σίγουρο το εάν και κατά πόσο οι Γερμανοί και οι Ιταλοί θα ήταν διατεθειμένοι να μοιραστούν το αέριό τους με άλλα γειτονικά κράτη.
Ποιες χώρες θα δέχονταν το μεγαλύτερο πλήγμα;
Η Φινλανδία, η Λετονία, η Εσθονία, η Βουλγαρία, η Σλοβακία, η Κροατία και η Τσεχία είχαν προμηθευτεί από τη Ρωσία πάνω από τα 2/3 του φυσικού τους αερίου το 2020. Η Αυστρία, η Ελλάδα, η Γερμανία, η Ιταλία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Σλοβενία είχαν προμηθευτεί από τη Ρωσία πάνω από το 40% του δικού τους φυσικού αερίου.
Καμία προσομοίωση ασφάλειας εφοδιασμού της ΕΕ δεν έχει προβλέψει ποτέ πλήρη διακοπή των ρωσικών ροών σε όλες τις διαδρομές.
Ποιες χώρες θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις παραδόσεις φυσικού αερίου;
Η Ολλανδία είναι απίθανο να αντλήσει περισσότερα από το τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου στο Groningen λόγω των κινδύνων σεισμών και της σκληρής αντίθεσης από τους ντόπιους. Τόσο η Νορβηγία όσο και το Αζερμπαϊτζάν δεν μπορούν να ενισχύσουν πολύ τις αποστολές βραχυπρόθεσμα.
Και ενώ η Αλγερία έχει περιθώρια να αυξήσει τις εξαγωγές προς την Ισπανία μέσω του αγωγού Μαγκρέμπ-Ευρώπη (GME), μια διαμάχη με το Μαρόκο άφησε τη σύνδεση φυσικού αερίου σε αδράνεια από τον Οκτώβριο.
Οι ΗΠΑ στέλνουν επί του παρόντος το 70% του LNG τους στην Ευρώπη, από περίπου 30% πέρυσι χάρη στις υψηλότερες τιμές στις ευρωπαϊκές αγορές, δήλωσε ο James Huckstepp, αναλυτής φυσικού αερίου της S&P Global Platts. «Έχουμε δει μια μεγάλη άνοδο στο LNG στην Ευρώπη τον περασμένο μήνα και θα συνεχίσει να έρχεται τουλάχιστον μέχρι τον Μάρτιο και πιθανώς λίγο πιο πέρα», είπε.
Το Κατάρ θα μπορούσε επίσης να κάνει τη διαφορά, αν και είναι απίθανο να διαθέτει όγκους εκτός εάν αναβάλλει την προγραμματισμένη συντήρηση, είπε ο Χάκστεπ.
«Ρεαλιστικά το LNG δεν πρόκειται να καλύψει περισσότερο από το ένα τέταρτο του ελλείμματος από αυτό το ρωσικό αέριο», είπε.
Η ΕΕ συζητά επίσης πιθανές ανταλλαγές μακροπρόθεσμων συμφωνιών με Ασιάτες αγοραστές, σύμφωνα με τον αξιωματούχο της ΕΕ.
«Το κλειδί είναι να είμαστε όσο το δυνατόν πιο ανθεκτικοί», είπε ο αξιωματούχος.
