Ο Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία «ζει και βασιλεύει». Ο επίσης φιλορώσος Ρόμπερτ Φίκο υπόσχεται «πολιτικό σεισμό» στις κάλπες της 30ής Σεπτεμβρίου στη Σλοβακία. Ο ντε φάκτο ηγέτης της Πολωνίας, εθνικιστής Γιάροσλαβ Καζίνσκι, βρίσκεται σε τροχιά επικράτησης στις κρίσιμες εκλογές του Οκτωβρίου. Και όλοι μαζί προσβλέπουν στην επάνοδο του Ντόναλντ Τραμπ στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού ως «όχημα» για να σπείρουν περισσότερο λαϊκισμό και περισσότερη τοξικότητα, και να ενισχύσουν τη δική τους εξουσία στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Από τη Βουδαπέστη έως την Μπρατισλάβα και τη Βαρσοβία, οι «μικροί Τραμπ» της Ευρώπης, όπως τους κατηγοριοποιεί ο Πολ Τέιλορ, ανώτερος συνεργάτης της εδρεύουσας στις Βρυξέλλες δεξαμενής σκέψης Friends of Europe, καρφώνουν το βλέμμα στις Ηνωμένες Πολιτείες εν όψει της καθοριστικής προεδρικής αναμέτρησης του 2024.
Λαϊκιστές ηγέτες, εχθροί του Κράτους Δικαίου, της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και των μέσων ενημέρωσης, αρνητές του κλιματικής αλλαγής και θιασώτες θεωριών συνωμοσίας επί ευρωπαϊκού εδάφους έχασαν έναν πολύτιμο σύμμαχο και προστάτη όταν ο Ντόναλντ Τραμπ ηττήθηκε το 2020. Τώρα, βλέπουν την ευκαιρία να ανακτήσουν την προνομιακή μεταχείριση που τους επιφύλαξε επί προεδρίας του ο Τραμπ, ο οποίος και παραμένει ο επικρατέστερος υποψήφιος για το ρεπουμπλικανικό χρίσμα σε πείσμα -ή ίσως και εξαιτίας- του μπαράζ διώξεων που αντιμετωπίζει για την υπονόμευση της Δημοκρατίας στην ίδια του τη χώρα.
Στα τέσσερα χρόνια της θυελλώδους θητείας του, ο Τραμπ μεταξύ πολλών άλλων χαρακτήρισε την Ευρωπαϊκή Ένωση «αντίπαλο» και το ΝΑΤΟ «παρωχημένο». Ήδη προ της εκλογής του είχε επικροτήσει ανοιχτά την ψήφο του Ηνωμένου Βασιλείου υπέρ του Brexit και είχε ενθαρρύνει και άλλες ευρωπαϊκές χώρες να ακολουθήσουν το παράδειγμά του.
Επί προεδρίας του έθεσε τις Ηνωμένες Πολιτείες εκτός παγκόσμιων συμφωνιών για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, «έσκισε» συνθήκες ελέγχου των εξοπλισμών, επέβαλε δασμούς στους συμμάχους του και ενεπλάκη σε σύγκρουση με τη Γερμανία για το εμπόριο και τις αμυντικές δαπάνες. Ταυτόχρονα, έστρωσε το κόκκινο χαλί για τους λαϊκιστές ηγέτες της Πολωνίας και της Ουγγαρίας, την ώρα που εκείνοι αψηφούσαν την ΕΕ, τους νόμους και το κοινοτικό κεκτημένο για να καταργήσουν την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, τα πολιτικά δικαιώματα και τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης.
Δεν είναι συνεπώς απορίας άξιον γιατί κάποιοι χαίρονται μπροστά στην προοπτική επιστροφής του και την ίδια στιγμή χτυπά «κόκκινο» η αγωνία κοινοτικών αξιωματούχων στις Βρυξέλλες για την Αμερική που θα «συναντήσουν» την επομένη της 5ης Νοεμβρίου 2024.
Οι επιπτώσεις μίας δημοκρατικής ή ρεπουμπλικανικής νίκης κυμαίνονται από το πεδίο της μελλοντικής κατεύθυνσης της εξωτερικής πολιτικής της Ουάσινγκτον -ιδίως όσον αφορά την Κίνα και τη στήριξη προς την εμπόλεμη Ουκρανία-, των εγγυήσεων ασφαλείας έναντι συμμάχων και εν γένει τις σχέσεις με τους διεθνείς εταίρους της, έως την οικονομία, την ενέργεια και το κλίμα, καθώς και την προσήλωσή της στους διεθνείς θεσμούς και την πολυμερή συνεργασία.
Οι ευρωπαϊκοί φόβοι έχουν οξυνθεί από την άρνηση Τραμπ να στηρίξει την Ουκρανία έναντι της ρωσικής επιθετικότητας και τις διακηρύξεις του για επιβολή δασμών στις εισαγωγές από την ΕΕ.
Το «μείγμα», δε, όσον αφορά την Ουκρανία μπορεί να γίνει εκρηκτικό εφόσον μίας ενδεχόμενης επανεκλογής Τραμπ προηγηθεί επί ευρωπαϊκού εδάφους η επικράτηση του φιλορώσου πρώην πρωθυπουργού και νυν ηγέτη του λαϊκιστικού Smer, Ρόμπερτ Φίκο, στη Σλοβακία. Στην κάλπη της 30ής Σεπτεμβρίου θα κριθεί εάν ο Βίκτορ Όρμπαν θα βρει μιμητές στην Μπρατισλαβα· πιθανή νίκη Φίκο θα θέσει σε δοκιμασία την ευρωπαϊκή ενότητα καθιστώντας επί της ουσίας τη Σλοβακία «δούρειο ίππο» της Ρωσίας στην Ευρώπη. Ένας εκ των πλεον σταθερών υποστηρικτών της Ουκρανίας κινδυνεύει να μετατραπεί σε επιτήδειο ουδέτερο θεατή, αν όχι σύμμαχο της Μόσχας.
Ο Ρόμπερτ Φίκο, ο οποίος και συμμερίζεται το αφήγημα ότι για τον πόλεμο ευθύνεται η Δύση και έχει διαμηνύσει πως θα διακόψει κάθε βοήθεια στο Κίεβο εάν κερδίσει, ακολουθεί ήδη πιστά το εγχειρίδιο Τραμπ, έχοντας προκαταβολικά καταγγείλει πως η απερχόμενη φιλελεύθερη κυβέρνηση επιχειρεί να του κλέψει τη νίκη επειδή ορισμένοι εκ των συνεργατών του, συμπεριλαμβανομένου πρώην διοικητή της αστυνομίας, έχουν συλληφθεί στο πλαίσιο ερευνών για διαφθορά.
Σλοβάκοι αναλυτές φοβούνται ότι ο Φίκο θα καταλύσει την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης της χώρας και θα προχωρήσει σε «εκκαθαρίσεις» πολέμιων της διαφθοράς, όπως έχουν πράξει οι Βίκτορ Όρμπαν και Γιάροσλαβ Καζίνσκι πριν από αυτόν, καθώς και ότι θα συμπορευτεί μαζί τους στην απόρριψη του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο της ΕΕ, το οποίο απαιτεί από τα κράτη-μέλη είτε να αναλαμβάνουν αριθμό των αιτούντων άσυλο είτε να συμβάλλουν οικονομικά στην υποδοχή τους σε άλλες χώρες.
Εθνικιστές της Πολωνίας κομπάζουν πως ακριβώς εξαιτίας της μεταναστευτικής της πολιτικής, η χώρα τους είναι οικονομικά εύρωστη και ισχυρή. Το κυβερνών δεξιό λαϊκιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) εκμεταλλεύεται δε στο έπακρο τις επερχόμενες εκλογές της 15ης Οκτωβρίου και την ίδια ημέρα διοργανώνει δημοψήφισμα με τέσσερα ερωτήματα, μεταξύ των οποίων: «Υποστηρίζετε την εισδοχή χιλιάδων παράτυπων μεταναστών από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, βάσει του μηχανισμού υποχρεωτικής μετεγκατάστασης που επιβάλλει η ευρωπαϊκή γραφειοκρατία;».
Όσον αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες, Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικανοί ευθυγραμμίζονται σε ζητήματα όπως ο ανταγωνισμός με την Κίνα, η προστασία της εγχώριας παραγωγής, το εξωτερικό εμπόριο και η βιομηχανική παραγωγή, η πρόσβαση σε στρατηγικές τεχνολογίες, αλλά και η «αποδέσμευση» από τις επεμβάσεις στο εξωτερικό και τα μέτωπα της Μέσης Ανατολής.
Κάποιος βαθμός συνέχισης στην αμερικανική εξωτερική πολιτική θα υπάρξει ανεξαρτήτως νικητή. Μεγάλη είναι όμως η απόσταση που χωρίζει τα δύο κόμματα σε πεδία ζωτικής σημασίας για την Ευρώπη, όπως τα επόμενα βήματα της Ουάσινγκτον όσον αφορά τη στήριξη της Ουκρανίας, η δράση κατά της κλιματικής αλλαγής και η επένδυση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά και αυτή καθαυτή η (περισσότερο ή λιγότερη συναλλακτική) σχέση της χώρας με τους συμμάχους της.
Κατά γενική ομολογία των αναλυτών, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι προετοιμασμένη για τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει σε πολιτικό, οικονομικό και γεωπολιτικό επίπεδο μία ενδεχόμενη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ. Όσο για τους «μικρούς Τραμπ» -αν και ακολουθούν πιστά τις τακτικές του από τον έλεγχο των μέσων ενημέρωσης έως την απαξίωση του Κράτους Δικαίου- είναι και οι ίδιοι διχασμένοι μεταξύ τους, κυρίως αναφορικά με το βαθμό υποστήριξης της Ουκρανίας, όπως σημειώνει ο Πολ Τέιλορ του think-tank Friends of Europe γράφοντας για τον βρετανικό Guardian.
Υπό αυτή την έννοια δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι μία επιστροφή Τραμπ θα κινητοποιούσε τους Ευρωπαίους φίλους και θαυμαστές του για τη συγκρότηση ενός κοινού ευρωσκεπτικιστικού μετώπου όπως πολλοί διακαώς επιθυμούν. Από την άλλη, είναι βέβαιο πως τα ζητήματα που θα ανέκυπταν για την Ευρώπη θα ήταν πολλά και βαριά, όπως βέβαιο είναι και ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν είναι επαρκώς «θωρακισμένες» για όσα μπορεί να ακολουθήσουν.
