Της Οντίν Λιναρδάτου
Είναι το ψέμα αιτία για να κριθεί ένας πολιτικός ανίκανος να κυβερνήσει; Οι Φιλελεύθεροι και Δημοκράτες στο Ηνωμένο Βασίλειο αυτό υποστηρίζουν. Η ζωή όμως έχει αποδείξει και πρώτα πρώτα σε εμάς τους Έλληνες πως οι ψηφοφόροι έχουν μία ροπή προς τους πολιτικούς που ψεύδονται.
Ο Τσούκα Ουμούντα, γιος μετανάστη από τη Νιγηρία που εξελέγη πρώτη φορά το 2010 βουλευτής με τους Εργατικούς της Βρετανίας και τώρα είναι υποψήφιος των Φιλελεύθερων Δημοκρατών προειδοποίησε σήμερα πως αν εκλεγεί ο Μπόρις Τζόνσον τότε αυτό θα αποτελέσει τεράστια νίκη των λαϊκιστών ακροδεξιών τύπου Ντόναλντ Τραμπ και Βίκτορ Όρμπαν. Και δεν έχει άδικο μόνο που είναι εξαιρετικά δύσκολο να πεισθούν οι Βρετανοί για αυτό αν και γνωρίζουν πια πως σχεδόν όλη η προεκλογική του καμπάνια για το Brexit στηρίχτηκε στα ψέματα και κυρίως στο ψέμα πως αν φύγει το Ηνωμένο Βασίλειο από την ΕΕ τότε θα σωθεί το Δημόσιο Σύστημα Υγείας της χώρας.
Τι είναι αυτό όμως που κάνει ελκυστικούς στους ψηφοφόρους πολιτικούς που ψεύδονται, που είναι σεξιστές, ρατσιστές, ισλαμοφοβικοί και φανατικοί; Το 2001 ο ψυχολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης Τζόναθαν Χάιντ έγραψε πως όταν οι άνθρωποι παίρνουν ηθικές αποφάσεις επηρεάζονται από το συναίσθημα ή τη διαίσθηση. Μπορεί να νομίζουν πως ζυγίζουν τα στοιχεία που τους παρουσιάζονται αλλά στην πραγματικότητα αποφασίζουν εν ριπή οφθαλμού. Μετά οι δικαιολογίες που προτάσσουν για τις αποφάσεις τους απλά αντανακλούν το συναίσθημα.
Ο Χάιντ παρομοιάζει αυτή τη διαδικασία με το σκυλί που κουνάει την ουρά του. Η άποψη του Χάιντ είναι απόλυτα εύστοχη σε μία εποχή που το ψέμα χαρακτηρίζει την πολιτική περισσότερο από ποτέ άλλοτε. Και ο φιλόσοφος Ντέιβιντ Χιούμ έχει εκφράσει παρόμοιες ιδέες από το 1739. Η λογική έγραφε είναι και πρέπει να είναι σκλάβος των παθών. Είναι εύκολο για τους πολιτικούς να εκμεταλλευτούν αυτό που ο νομπελίστας Χέρμπερτ Σάιμον αποκαλούσε περιορισμένη λογική. Σύμφωνα με τον Σάιμον «η περιορισμένη λογική» (bounded rationality) έχει να κάνει με την επιρροή που δέχεται από τα συναισθήματα , τις προκαταλήψεις και από αυτά που νομίζω πως γνωρίζω αλλά στην πραγματικότητα δεν τα ξέρω.
Οι πολιτικοί λοιπόν μπορούν να λένε ελεύθερα ψέματα επειδή θα χρειαζόταν τεράστια προσπάθεια από έναν μέτριο άνθρωπο, λέει ο Σάιμον, να τσεκάρει την ακρίβεια των λεγομένων τους. Είναι δυνατόν λοιπόν να κοροϊδεύει κάποιος μεγάλη μερίδα ανθρώπων για πάντα. Και όπως επισημαίνει ο Economist αυτός είναι ο λόγος που οι πολιτικοί πληρώνουν ένα εντυπωσιακά μικρό τίμημα για την αν εντιμότητα τους.
