Ο κλάδος των αερομεταφορών είναι, αναμφίβολα, ένας από εκείνους που βρίσκονται αντιμέτωποι με τις μεγαλύτερες αναταράξεις στην εποχή της πανδημίας. Κι αυτό είναι κάτι που αναδεικνύεται – εκτός των άλλων – και στη σφοδρή αντιπαράθεση η οποία έχει ξεσπάσει εντός της ΕΕ για το θέμα των αποζημιώσεων που δικαιούνται οι επιβάτες για τις πτήσεις που δεν πραγματοποιούνται (και οι τουρίστες για τις κρατήσεις τους σε ξενοδοχεία που ακυρώνονται), αλλά και στις κατηγορίες που ανταλλάσσουν μεταξύ τους ορισμένοι από τους μεγάλους «παίκτες» του συγκεκριμένου χώρου.
Το σίγουρο είναι ότι το κλείσιμο των συνόρων από τις περισσότερες χώρες και η ακύρωση της συντριπτικής πλειοψηφίας των προγραμματισμένων πτήσεων επιφέρουν χιλιάδες απολύσεις, καθώς και μείωση των εσόδων κατά αρκετές δεκάδες δισ, ενώ η αβεβαιότητα όσον αφορά στην επόμενη ημέρα δεν επιτρέπει την κατάστρωση ασφαλών σχεδίων. Το σοκ είναι τέτοιο, ώστε ελάχιστοι αμφιβάλλουν πλέον πως το τοπίο θα είναι αρκετά διαφορετικό μετά την επιστροφή στην όποια «κανονικότητα».
Με το βλέμμα στην επόμενη ημέρα
Για του λόγου το αληθές, τα σενάρια για επικείμενες χρεοκοπίες έχουν αρχίσει να πληθαίνουν, αρκετές εταιρείες κρατικοποιούνται ή στηρίζονται αποκλειστικά σε κεφάλαια που τους χορηγούν οι κυβερνήσεις, ενώ δεν είναι λίγοι οι αναλυτές που προβλέπουν ότι θα ακολουθήσει σύντομα ένας νέος γύρος συγχωνεύσεων και εξαγορών (επιθετικών ή συναινετικών), στον οποίο θα επικρατήσει η αρχή «το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό». Κι επειδή η διαδικασία αυτή θα είναι αμείλικτη, οι πάντες φροντίζουν να πάρουν τα μέτρα τους.
Αυτό κάνουν, για παράδειγμα, κυβερνήσεις και εταιρείες οι οποίες ζητούν πιεστικά από τις Βρυξέλλες να βάλουν στον «πάγο» το ευρωπαϊκό δίκαιο και να μην αναγκαστούν να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη για να δώσουν στους πελάτες τους τις προβλεπόμενες αποζημιώσεις. Αυτό ήταν, εξάλλου, και το περιεχόμενο της επιστολής που υπέγραψαν, στα τέλη Απριλίου, οι κυβερνήσεις 12 εταίρων, παρουσιάζοντας τα επιχειρήματά τους και την αναγκαιότητα να γίνει – κατ' εξαίρεση – αυτό το βήμα.
Υπενθυμίζεται ότι με βάση τις ισχύουσες διατάξεις, όταν μια πτήση δεν πραγματοποιείται ή ακυρώνεται χωρίς να φέρει ευθύνη ο επιβάτης, τότε του προσφέρεται η επιλογή είτε επιστροφής (σχεδόν) ολόκληρου του ποσού που έχει καταβάλει για την αγορά του εισιτηρίου του είτε η μετατροπή του τελευταίου σε μια κάρτα (voucher) με ανοιχτή ημερομηνία για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, στη διάρκεια του οποίου θα μπορεί να την αξιοποιήσει χωρίς μάλιστα κανενός είδους επιπλέον χρέωση.
Τα «ελκυστικά» voucher και η απειλή κυρώσεων
Η Κομισιόν, από την πλευρά της, με πρώτη την «Μαργκρέτ Βεστάγκερ αλλά και με συμφωνία της μεγάλης πλειοψηφίας των Επιτρόπων, έχει ξεκαθαρίσει ότι το ευρωπαϊκό δίκαιο δεν θα παραβιαστεί, παρά τις έκτακτες και πρωτόγνωρες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί. Ωστόσο, τις τελευταίες ημέρες δείχνει διατεθειμένη να κάνει ορισμένες παραχωρήσεις, κάτι που αποτυπώθηκε και κατά τη χθεσινή συνέντευξη Τύπου για το σχέδιο σταδιακού ανοίγματος των συνόρων.
Συγκεκριμένα, κράτη και εταιρείες κλήθηκαν να καταστήσουν «πιο ελκυστική» την επιλογή των vouchers – προσφέροντας, ανάμεσα στα άλλα, μεγαλύτερη χρονική διάρκεια ισχύος, επιλογή χρήση τους για οποιονδήποτε προορισμό, αλλά και δυνατότητα μεταβίβασής τους σε τρίτο πρόσωπο. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, τέθηκαν δύο όροι : Αφενός, το voucher θα πρέπει να είναι διασφαλισμένο για την περίπτωση χρεοκοπίας της εταιρείας που το έχει εκδώσει προτού αυτό χρησιμοποιηθεί. Αφετέρου ότι εάν στο τέλος της προβλεπόμενης περιόδου ή ακόμη και νωρίτερα ο πολίτης-καταναλωτής επιλέξει την χρηματική αποζημίωση, ουδείς έχει τι δικαίωμα να του την αρνηθεί.
Η αλήθεια, βεβαίως, είναι πως αρκετές κυβερνήσεις μοιάζουν αποφασισμένες να πάνε κόντρα στην Κομισιόν σε αυτό το θέμα, που κρίνουν ως ζωτικής σημασίας. Αυτός είναι και ο λόγος που η Ούρσουλα φον νερ Λάιεν και οι «υπουργοί» της συνέταξαν τη δική τους επιστολή προς τα κράτη-μέλη, υπενθυμίζοντας τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις συνθήκες της ΕΕ και απειλώντας, εμμέσως πλην σαφώς, με κυρώσεις στην περίπτωση που δεν συμμορφωθούν.
Επίθεση Ryanair εναντίον ανταγωνιστών της
Όπως προαναφέρθηκε, πάντως, οι συγκρούσεις δεν εξαντλούνται σε αυτό το θέμα. Ενδεικτική είναι η επίθεση την οποία εξαπέλυσε ο διευθύνων σύμβουλος της Ryanair, Μάικλ Ο'Λίρι, εναντίον όλων των ανταγωνιστών της εταιρείας του που λαμβάνουν δισεκατομμύρια σε ενισχύσεις από τα κράτη στα οποία βρίσκεται η έδρα τους. «Εάν είσαι μια εταιρεία όπως η Lufthansa και η Air France, με το κράτος να καταβάλει τα έξοδα για τη μισθοδοσία των εργαζομένων, δεν χρειάζεσαι επιπλέον 9-10 δισ. ευρώ», είπε χαρακτηριστικά.
«Εκμεταλλεύονται την κρατική βοήθεια που τους προσφέρεται για να αποκτήσουν απεριόριστη ισχύ πυρός και να διαταράξουν τον ανταγωνισμό, από τη στιγμή που θα αρχίσουμε πάλι να πετάμε όλοι», πρόσθεσε ο ίδιος – δίνοντάς τους παράλληλα ραντεβού στα δικαστήρια, για να δείξει ότι δεν αστειεύεται.
Σημειώνεται ότι μέχρι σήμερα, με βάση τα όσα είναι γνωστά, η γερμανική Lufthansa έχει διασφαλίσει μια «ένεση» ρευστότητας 10 δισ. ευρώ, ενώ ανάλογο είναι το ποσό στο οποίο προσδοκά η κοινοπραξία Air France – KLM από τους προϋπολογισμούς Γαλλίας και Ολλανδίας. Όπως ισχυρίστηκε, όμως, ο Ο'Λίρι, η Ryanair, η ΕasyJet και ο όμιλος IAG, στον οποίο ανήκουν οι British Airways, Iberia και Air Lingus) δεν απολαμβάνουν ανάλογης γενναιοδωρίας και αυτό τις φέρνει σε μειονεκτική θέση για την επόμενη – και εξαιρετικά δύσκολη – ημέρα.
