Η ομάδα του Ισλαμικού Κράτους έχει χάσει χιλιάδες μαχητές λόγω θανάτου ή φυλάκισης και έχει υποστεί την κατάρρευση του αυτοκηρυγμένου χαλιφάτου της στο Ιράκ και τη Συρία. Ωστόσο, η παγκόσμια εμβέλεια της ομάδας, που είναι επίσης γνωστή ως ISIS, παραμένει τεράστια, εν μέρει λόγω της εξελιγμένης παραγωγής μέσων ενημέρωσης και των ανθρώπων που την καταναλώνουν σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με τους New York Times.
Τη μέρα του Νέου Έτους, ένας άνδρας με σημαία του Ισλαμικού Κράτους σκότωσε τουλάχιστον 14 ανθρώπους όταν οδήγησε το αυτοκίνητό του σε πλήθος στη Νέα Ορλεάνη. Οι αρχές δηλώνουν ότι δεν υπήρχαν στοιχεία που να συνδέουν τον άνδρα, Σαμσούδ-Ντιν Τζαμπάρ, με την τρομοκρατική οργάνωση. Ωστόσο, το FBI δήλωσε ότι «ήταν 100% εμπνευσμένος από το ISIS».
Δεν είναι ακόμη σαφές ποιο συγκεκριμένο διαδικτυακό περιεχόμενο μπορεί να είχε δει ο Τζαμπάρ ή πώς αλλιώς μπορεί να είχε ριζοσπαστικοποιηθεί. Ειδικοί σημείωσαν ότι η τοποθέτηση της σημαίας στο φορτηγό θύμιζε μια αντίστοιχη που απεικονιζόταν από την ομάδα του Ισλαμικού Κράτους σε μια εκστρατεία που καλούσε τους οπαδούς να "πατήσουν τους εχθρούς χωρίς έλεος." Παράλληλα, οι αρχές ανέφεραν ότι δημοσίευσε αρκετά βίντεο στον λογαριασμό του στο Facebook πριν από την επίθεσή του, όπου ορκιζόταν πίστη στην ομάδα του Ισλαμικού Κράτους.
Από διαδικτυακά βίντεο μέχρι πλατφόρμες κοινωνικών μέσων – και ακόμη και μια εβδομαδιαιαία ενημέρωση του Ισλαμικού Κράτους – η ομάδα που επιθυμεί να επιβάλει σε όλους τους μουσουλμάνους να τηρούν αυστηρά τις πρώιμες διδασκαλίες της πίστης έχει μια πολύ σύγχρονη στρατηγική μέσων ενημέρωσης.
«Η τρομοκρατία είναι στην ουσία επικοινωνία», δήλωσε ο Χανς-Γιακόμπ Σχίντλερ, πρώην διπλωμάτης του ΟΗΕ και ανώτερος διευθυντής του Counter Extremism Project, ενός think tank με γραφεία στη Νέα Υόρκη και το Βερολίνο. «Δεν είναι πόλεμος, γιατί προφανώς το ISIS δεν μπορεί να νικήσει στρατιωτικά τη Δύση, σωστά; Έχουν προσπαθήσει, και δεν κατέληξε ακριβώς καλά.»
Η ομάδα του Ισλαμικού Κράτους διατηρεί τη δύναμή της μέσω μιας παγκόσμιας στρατηγικής, μετατρέποντας το κίνημά της σε μια παγκόσμια επιχείρηση που εκτείνεται πέρα από τη Μέση Ανατολή, με ενεργά παράρτημα σε χώρες όπως το Αφγανιστάν, η Σομαλία, το Μάλι, το Κονγκό, τον Καύκασο και την Τουρκία, μεταξύ άλλων.
Ωστόσο, ο δεσμός που κρατά ενωμένα τα διαφορετικά παραρτήματα – και που επίσης εμπνέει "μοναχικούς λύκους" όπως ο Τζαμπάρ, οι οποίοι πραγματοποιούν τις δικές τους επιθέσεις – είναι η εξελιγμένη επιχείρηση μέσων του Ισλαμικού Κράτους. Οι ειδικοί δηλώνουν ότι, αν και αμφιβάλλουν αν η επιχείρηση μέσων έχει φυσικά κεντρικά γραφεία, είναι εξαιρετικά κεντρική και ελέγχεται από τη διεύθυνση μέσων του Ισλαμικού Κράτους. Πολλά από τα παραγόμενα περιεχόμενα φαίνεται να προέρχονται από παραρτήματα στην Αφρική, τα οποία ήταν πρόσφατα τα πιο ενεργά όσον αφορά τις επιθέσεις.
Από τα διαδικτυακά βίντεο έως τις πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης - ακόμη και ένα εβδομαδιαίο ενημερωτικό δελτίο του Ισλαμικού Κράτους – αποδεικνύεται ότι η ομάδα έχει μια πολύ σύγχρονη στρατηγική μέσων
Το Ισλαμικό Κράτος έχει χάσει χιλιάδες μαχητές ενώ το αυτοαποκαλούμενο χαλιφάτο του στο Ιράκ και τη Συρία έχει καταρρεύσει. Ωστόσο, ο ISIS εξακολουθεί να ασκεί επιρροή εν μέρει λόγω της προβολής του στα μέσα ενημέρωσης, αναφέρουν σε ρεπορτάζ τους οι New York Times.
Το ενημερωτικό δελτίο των τρομοκρατών
Πώς το Ισλαμικό Κράτος κράτησε ζωντανή την επιρροή του; Εν μέρει, μετατρέποντας το κίνημά του σε ένα παγκόσμιο franchise πέρα από τη Μέση Ανατολή, με ενεργούς θύλακες στο Αφγανιστάν, τη Σομαλία, το Μάλι, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και την Τουρκία, μεταξύ άλλων.
Αλλά η συγκολλητική ουσία που συγκρατεί τα ανόμοια στοιχεία μαζί και επίσης βοηθά στην έμπνευση των «μοναχικών λύκων», όπως ο Τζαμπάρ που πραγματοποιούν τις δικές τους επιθέσεις, είναι η εξελιγμένη επιχείρηση μέσων ενημέρωσης του Ισλαμικού Κράτους. Οι ειδικοί λένε ότι ενώ είναι αμφίβολο ότι η επιχείρηση των μέσων ενημέρωσης έχει φυσική έδρα, είναι εξαιρετικά συγκεντρωτική και ελέγχεται από τη διεύθυνση των ΜΜΕ της. Μεγάλο μέρος της παραγωγής της φαίνεται να προέρχεται από θυγατρικές στην Αφρική, οι οποίες πρόσφατα ήταν οι πιο ενεργές όσον αφορά τις επιθέσεις.
Η ομάδα δημοσιεύει επίσης ένα διαδικτυακό εβδομαδιαίο ενημερωτικό δελτίο που ονομάζεται Al Naba ή The News, το οποίο περιέχει λεπτομέρειες για τις τελευταίες δράσεις της ομάδας, ενθαρρύνοντας σιωπηρά τους οπαδούς να προβούν σε πράξεις βίας.
«Το ενημερωτικό δελτίο Al Naba βγαίνει κάθε Πέμπτη, γεγονός που αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά πράγματα που μπορεί να κάνει η ομάδα», δήλωσε ο Cole Bunzel, μελετητής του Ισλάμ στη Μέση Ανατολή στο Ίδρυμα Hoover στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.
«Έχουν ένα editorial. Καλύπτουν τις διάφορες επαρχίες, όπως λέγονται, και τις επιθέσεις της εβδομάδας. Υπολογίζουν τον αριθμό των επιθέσεων και των θυμάτων που ισχυρίζονται ότι έχουν καταφέρει. Και αυτός είναι ο κύριος τρόπος με τον οποίο παραμένουν συνδεδεμένοι με την παγκόσμια βάση υποστήριξής τους», είπε.
Η πιο πρόσφατη έκδοση του ενημερωτικού δελτίου, που δημοσιεύθηκε στις 2 Ιανουαρίου, δεν ανέφερε την επίθεση στη Νέα Ορλεάνη και το Ισλαμικό Κράτος δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για αυτήν.
Το Al Naba δημοσιεύτηκε αρχικά μέσω της εφαρμογής ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram και άλλων πλατφορμών, προσαρμόζοντας συνεχώς τις δραστηριότητές του καθώς έκλειναν διαφορετικά κανάλια, είπε ο Άαρον Ζέλιν, συνεργάτης του Ινστιτούτου της Ουάσιγκτον που παρακολουθεί τις δραστηριότητες και την προπαγάνδα ισλαμιστικών ομάδων για περισσότερα από 15 χρόνια.
Οι υποστηρικτές της ομάδας έχουν επίσης διαδώσει μηνύματα σε Twitter, σελίδες Facebook και άλλες πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, σύμφωνα με ερευνητές. Όταν τα προφίλ χρηστών τους αποκλειστούν, συχνά απλώς δημιουργούν νέα. Το Ισλαμικό Κράτος έχει χρησιμοποιήσει αποκεντρωμένα εργαλεία Διαδικτύου που είναι πιο δύσκολο να κλείσουν και μετέφερε ορισμένα από τα μηνύματά του στον σκοτεινό ιστό, είπε ο κ. Ζέλιν.
Οι αναλυτές τρομοκρατίας λένε ότι ήταν εύκολο για τους εξτρεμιστές να συνδεθούν με πιθανούς υποστηρικτές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λόγω των εμποδίων από ορισμένες εταιρείες που λειτουργούν τις πλατφόρμες όσο και τις κυβερνητικής καταστολής.
Ο Σίντλερ είπε ότι υπό το φως της επίθεσης στη Νέα Ορλεάνη και τα δύο πολιτικά κόμματα θα πρέπει να ρωτήσουν: «Γιατί αυτή η τεράστια βιομηχανία με αυτά τα κέρδη δεν βοηθά τις υπηρεσίες ασφαλείας μας να αποτρέψουν τέτοιες επιθέσεις; Γιατί δεν λαμβάνουμε μια πληροφορία, όπως παίρνουμε από τις τράπεζες και κάθε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα στη Βόρεια Αμερική και παγκοσμίως, ότι υπάρχει τρομοκράτης εδώ, ή μια πληροφορία ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαδικασία ριζοσπαστικοποίησης;»
Οι ειδικοί σε θέματα τρομοκρατίας λένε ότι η κυριαρχία του Ισλαμικού Κράτους στα μέσα και στα μνήματα είναι το κλειδί για την επιτυχία του. Η Αλ Κάιντα, από την οποία το Ισλαμικό Κράτος αποσχίστηκε το 2013, έβαλε τις βάσεις, δημοσιεύοντας τόσο διαδικτυακά όσο και έντυπα περιοδικά, αλλά και παράγοντας βίντεο καθώς και μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Σκοτώστε τους όπου τους βρείτε»
Τον Ιανουάριο του 2024, η εξτρεμιστική ομάδα αναβίωσε μια εκστρατεία που απευθύνεται στους οπαδούς της ανά τον κόσμο: « σκοτώστε τους όπου τους βρείτε », ήταν το σύνθημα κάνοντας αναφορά σε ένα εδάφιο στο Κοράνι.
Η ιδέα, η οποία εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 2015, ήταν να ενθαρρύνει τους επίδοξους οπαδούς να διαπράττουν πράξεις στο πλαίσιο της τζιχάντ στη χώρα που βρίσκονται αντί να ταξιδεύουν στο Ιράκ και τη Συρία. Αυτή η στρατηγική έγινε ακόμη πιο σημαντική όταν ηττήθηκε το χαλιφάτο.
Κατά την περίοδο που το Ισλαμικό Κράτος είχε επεκταθεί έδαφος στη Συρία και στη συνέχεια στο Ιράκ (2013-2017) και ήθελε να αποκτήσει οπαδούς στη Δύση, είχαν δει το φως της δημοσιότητας φρικιαστικές εικόνες βίας, όπως ο αποκεφαλισμός του φωτορεπόρτερ Τζέιμς Ράιτ Φόλεϊ.
Τώρα, οι ειδικοί λένε ότι οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης κάνουν μεγάλο μέρος της δουλειάς για τη διάδοση του μηνύματος του Ισλαμικού Κράτους, καθώς οι αλγόριθμοι κατευθύνουν ορισμένους χρήστες όλο και πιο βαθιά στην εξτρεμιστική κοσμοθεωρία.
«Οι τρομοκρατικές ομάδες δεν χρειάζεται πλέον να καταβάλλουν πολλές προσπάθειες για να ριζοσπαστικοποιήσουν τους ανθρώπους, ο αλγόριθμος το κάνει για αυτούς», είπε ο κ. Σίντλερ. «Το νόημα του αλγόριθμου είναι να κρατήσει τον χρήστη στην πλατφόρμα, να του δώσει αυτό που του αρέσει ακόμη και αν αυτό είναι ισλαμιστικός εξτρεμισμόw.
Ο κίνδυνος απόδρασης από τα στρατόπεδα στη Συρία
Στη Συρία, όπου το Ισλαμικό Κράτος εκμεταλλεύτηκε έναν μακροχρόνιο εμφύλιο πόλεμο για να καταλάβει μια μεγάλη έκταση εδάφους, για να τη χάσει τελικά από μαχητές που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ, η ομάδα έχει αρχίσει να ανακάμπτει, εντείνοντας τις επιθέσεις της. Αυτή η τάση μπορεί να συνεχιστεί, επειδή το καθεστώς του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ ανατράπηκε ξαφνικά τον Δεκέμβριο από μια άλλη εξτρεμιστική ομάδα, τη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, η οποία κάποτε συνδέθηκε με το Ισλαμικό Κράτος και την Αλ Κάιντα.
Η κατάσταση είναι ακόμα ρευστή, αλλά ορισμένοι αναλυτές φοβούνται ότι το Ισλαμικό Κράτος θα μπορούσε να ανακτήσει έδαφος εν μέσω του χάους. Το ενημερωτικό δελτίο της οργάνωσης ασκεί κριτική στη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, χαρακτηρίζοντάς τους ως «τζιχαντιστές που έγιναν πολιτικοί». Ωστόσο δεν καλεί σε επιθέσεις εναντίον τους.
Εν τω μεταξύ, η χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ και άλλες ομάδες ανταρτών λένε ότι θα πρέπει να αναλάβουν τον ρόλο της φύλαξης κρατουμένων του Ισλαμικού Κράτους στην ανατολική Συρία και να διαχειριστούν τα στρατόπεδα που κρατούν περίπου 40.000 μαχητές του Ισλαμικού Κράτους και μέλη της οικογένειας, μια δουλειά που κάνουν εδώ και σχεδόν πέντε χρόνια υπό την ηγεσία των Κούρδων, η Συριακή Αμυντική Δύναμη, η οποία υποστηρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πολλοί ειδικοί σε θέματα τρομοκρατίας αμφισβητούν πώς η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, η οποία κάποτε είχε δεσμούς με το Ισλαμικό Κράτος αλλά στη συνέχεια αποκόπηκε, θα μπορούσε να εκτελέσει την αποστολή της καταστολής του.
Το Ισλαμικό Κράτος ανανέωσε πρόσφατα την εκστρατεία μέσων ενημέρωσης με την ονομασία «Σπάζοντας τα Τείχη», η οποία ενθαρρύνει τους φυλακισμένους μαχητές να δραπετεύσουν από τις φυλακές στην ανατολική Συρία και να απελευθερώσουν τις οικογένειές τους.
Εάν αυτό πετύχει, είπε ο Ζελίν, θα ήταν «καταστροφή».
