Όταν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συναντήθηκε για τελευταία φορά με τον Τζο Μπάιντεν τον Αύγουστο του 2016, ο Τούρκος πρόεδρος μόλις είχε διατάξει την αποστολή τανκς στη Συρία.
Καθισμένος απέναντι από τον Ερντογάν σε μια καρέκλα με φύλλα χρυσού στο προεδρικό παλάτι της Άγκυρας, ο τότε αντιπρόεδρος Μπάιντεν είχε πει «Στηρίζουμε την επιχείρηση».
Η αεροπορική υποστήριξη των ΗΠΑ βοήθησε την εισβολή της Τουρκίας, καθώς η Ουάσινγκτον έδειχνε αλληλεγγύη μετά από την απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του Ερντογάν που είχε γίνει έναν μήνα πριν.
Ο Μπάιντεν είχε επισκεφθεί το κοινοβούλιο για να δει τη ζημιά που προκλήθηκε από τα άρματα μάχης και τα μαχητικά που προσπάθησαν να καταλάβουν την εξουσία.
Σχεδόν πέντε χρόνια αργότερα, ο Μπάιντεν είναι πρόεδρος των ΗΠΑ ενώ οι παρεμβάσεις του Ερντογάν στο εξωτερικό έχουν πολλαπλασιαστεί, σε σημείο που η Τουρκία να λαμβάνει μέρος σε ένοπλες διαμάχες τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίσει η νέα αμερικανική κυβέρνηση στην πιο ασταθή περιοχή του κόσμου.
Η Τουρκία έχει παρέμβει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο στη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και τον Καύκασο. Στο εσωτερικό μέτωπο, ο Ερντογάν ξεκίνησε από το 2016 μια εκκαθάριση η οποία τελικά απομάκρυνε 20.000 στρατιωτικούς, ενώ άρχισε να συγκεντρώνει την εξουσία γύρω από την προεδρία.
Βασιζόμενος στη στενή προσωπική σχέση με τον προκάτοχο του Μπάιντεν, Ντόναλντ Τραμπ - σύμβουλοι του δήλωναν ότι ο Ερντογάν καλούσε τον πρώην πρόεδρο στο γήπεδο του γκολφ, όπου του εξηγούσε το όραμα «μιας λέσχης ισχυρών ηγετών που κυριαρχούν στον κόσμο».
Αυτό ήταν ένα όραμα που ο Ερντογάν μοιραζόταν με τον Τραμπ, αλλά όχι με τον Μπάιντεν, ο οποίος χαρακτήρισε δημόσια τον πρόεδρο της Τουρκίας ως «αυτοκράτορα».
Δεν θα είναι εύκολο. Από το 2016, ο Τούρκος ηγέτης έχει πραγματοποιήσει τρεις ακόμη επιδρομές στη Συρία, μία από τις οποίες είχε στόχο τους Κουρδούς μαχητές οι οποίοι συμμάχησαν με τις Ηνωμένες Πολιτείες στη διάρκεια του εμφυλίου. Επιπρόσθετα, ο Ερντογάν έχει αλλάξει την πορεία του εμφυλίου πολέμου της Λιβύης, έχει αγοράσει όπλα από τη Ρωσία, έχει αμφισβητήσει τα θαλάσσια σύνορα των ευρωπαίων γειτόνων στην ανατολική Μεσόγειο και έχει υποστηρίξει τη στρατιωτική νίκη του Αζερμπαϊτζάν επί της Αρμενίας στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Το περασμένο Σαββατοκύριακο, ο Ερντογάν αφού έβγαλε ξαφνικά την Τουρκία από μια σύμβαση για την προστασία των γυναικών από ενδοοικογενειακή βία, βύθισε επίσης τις αγορές απολύοντας τον διοικητή κεντρικής τράπεζας ο οποίος είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών.
Ωστόσο, η Τουρκία ελπίζει ότι μια σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα λάβει χώρα αυτή την εβδομάδα μπορεί να είναι ένα βήμα για τη βελτίωση των δεσμών. Ο Ερντογάν είπε επίσης ότι θα επιδιώξει καλές σχέσεις με τον Μπάιντεν, επιμένοντας ότι η Τουρκία πρέπει να προστατεύσει τα συμφέροντά της.
«Οι ΗΠΑ προσπαθούν να συνδυάσουν το status quo που απορρίπτει ο Ερντογάν», δήλωσε ο Μαξ Χόφμαν, αναπληρωτής διευθυντής στο Center for American Progress το οποίο βρίσκεται κοντά στους Δημοκρατικούς.
Όταν ο Μπάιντεν επισκέφθηκε την Τουρκία το 2016, η χώρα προέρχονταν από το σοκ του αποτυχημένου πραξικοπήματος. Ο Ερντογάν ο οποίος εξ αρχής ήταν απέναντι στο ισχυρό στρατιωτικό κατεστημένο της χώρας, περιέγραψε την απόπειρα πραξικοπήματος ως «δώρο από τον Θεό» και ευκαιρία για ξεκαθάρισμα στον στρατό.
Ο Αχμέτ Νταβούτογλου και ο Αλί Μπαμπατζάν, οι οποίοι υπηρέτησαν ως υπουργοί στις κυβερνήσεις του Ερντογάν πριν αποχωρήσουν για να δημιουργήσουν τα δικά τους κόμματα δήλωσαν στο Reuters ότι από το 2016 ο πρόεδρος έχει παραμερίσει το υπουργείο Εξωτερικών καθώς και το γενικό επιτελείο στρατού.
Ο Μπαμπατζάν, πρώην υπουργός Οικονομίας και Εξωτερικών, δήλωσε ότι η Τουρκία είχε προηγουμένως αποφύγει άμεσες στρατιωτικές επεμβάσεις, ενώ ο Νταβούτογλου, ο οποίος υπηρέτησε ως πρωθυπουργός και υπερασπίστηκε την πολιτική «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες», είπε ότι πριν από το 2016, λαμβάνονταν συλλογικές αποφάσεις.
Επισήμως, οι στρατιωτικές αποφάσεις λαμβάνονται από το υπουργικό συμβούλιο και το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, αλλά τρεις αξιωματούχοι πολιτικής και ασφάλειας, καθώς και διπλωμάτες και αναλυτές, λένε ότι ο Ερντογάν βασίζεται κυρίως στον Χουλούσι Ακάρ - στρατιωτικό διοικητή στο πραξικόπημα του 2016 που είναι τώρα υπουργός άμυνας - τον αρχηγό των πληροφοριών Χακαν Φινταν και τον προεδρικό εκπρόσωπο και σύμβουλο Ιμπραήμ Καλίν.
Στη Λιβύη, η Τουρκία έστειλε ένοπλους αεροσκάφη, στρατιωτικούς εκπαιδευτές και μισθοφόρους της Συρίας για να αποτρέψει μια επίθεση στην Τρίπολη που είχε υποστηριχθεί από τη Ρωσία. Η κίνηση του εναντίον της Μόσχας πραγματοποιήθηκε μήνες μετά την αγορά ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων μια συμφωνία που οδήγησε σε κυρώσεις των ΗΠΑ στην αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας.
«Ήταν πολύ προφανές ότι προσπαθούσαν να ασκήσουν περισσότερη επιρροή στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και σε ορισμένα κράτη του Κόλπου», δήλωσε στο Reuters ο στρατηγός Τζόζεφ Βότελ διοικητής των αμερικανικών στρατευμάτων στη Μέση Ανατολή εκείνη την εποχή
Ο Ερντογάν έχει επίσης αμφισβητήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση, στέλνοντας πλοία για εξερεύνηση φυσικού αερίου σε ύδατα που διεκδικούνται από την Ελλάδα και την Κύπρο. Όταν η ΕΕ απείλησε με κυρώσεις, ο Ερντογάν αγνόησε τις απειλές.
Kayhan Ozer/Presidential Press Service, Pool via AP
