Η νέα Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη πρόκειται σύντομα να κατατεθεί ως νομοσχέδιο στη Βουλή, επισήμανε η υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, αρμόδια για την Ένταξη, Σοφία Βούλτεψη, μιλώντας σε διαδικτυακή εκδήλωση του Ιδρύματος Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου με θέμα την ένταξη προσφύγων και μεταναστών στην ελληνική κοινωνία.
Η κ. Βούλτεψη εξήγησε ότι η στρατηγική θα περιλαμβάνει επιπλέον ένα προενταξιακό στάδιο για πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, με βασικό πυλώνα την ενίσχυση της πρόσβασης στην τυπική και τη μη τυπική εκπαίδευση. «Αυτό που διαπιστώσαμε με την κρίση της πανδημίας ήταν ότι η εκπαιδευτική διαδικασία έγινε ακόμα πιο δύσκολη για τα προσφυγόπουλα στα καμπς. Γίνεται μια προσπάθεια να υπάρξει γρήγορο ίντερνετ στα καμπς και ελπίζουμε να είναι όλα έτοιμα μέχρι τον Σεπτέμβριο», εξήγησε, ενώ αναγνώρισε και τις δυσκολίες στη μεταφορά των προσφυγόπουλων από τις δομές στα σχολεία, ωστόσο διευκρίνισε ότι η αρμοδιότητα αυτή ανήκει στις Περιφέρειες.
Μεγάλη σημασία στην Εθνική Στρατηγική, συνέχισε η ίδια, θα έχει η πρόσβαση στα δικαιώματα των γυναικών και των παιδιών, η αποτροπή της βίας κατά των γυναικών και του traffing «και αυτοί οι τομείς φιλοδοξούμε να συμπεριληφθούν σε ένα νέο πρόγραμμα σπουδών με ανθρωπιστική κατεύθυνση».
Εξάλλου, στην κατεύθυνση της ένταξης, είπε η κ. Βούλτεψη, θα επεκταθεί και το πρόγραμμα Helios και για το θέμα αυτό γίνονται αυτή την περίοδο συζητήσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Την ίδια ώρα το υπουργείο εξετάζει τη δημιουργία κέντρου ένταξης στον Ελαιώνα για την κατάρτιση και εκπαίδευση των διαμενόντων στη δομή.
Προβλήματα στην ένταξη
Μόλις το 4% των αιτούντων άσυλο και το 10% των αναγνωρισμένων προσφύγων που διαμένουν σε διαμερίσματα έχουν καταφέρει να ανοίξουν τραπεζικό λογαριασμό, ενώ ΑΦΜ έχει αποκτήσει μόλις το 31,46% των διαμενόντων στα καμπς, το 48% των αιτούντων άσυλο και το 71% των αναγνωρισμένων προσφύγων που διαμένουν σε διαμερίσματα.
Τα παραπάνω στοιχεία παρουσίασε ο πρόεδρος του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, Βασίλης Παπαδόπουλος, με βάση δεδομένα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης. Υψηλότερος είναι ο αντίστοιχος δείκτης για το ΑΜΚΑ με το 74% των αιτούντων και 70% των αναγνωρισμένων προσφύγων του προγράμματος ESTIA, καθώς και το 74,23% των διαμενόντων στα καμπς να έχουν αποκτήσει τον αριθμό μητρώου κοινωνικής ασφάλισης.
Κατά την περίοδο 2016-2021 αναγνωρίστηκαν 87.551 πρόσφυγες και δικαιούχοι επικουρικής προστασίας και δόθηκαν 537.892 άδειες διαμονής μεταναστών. Το συνολικό ποσοστό αναγνώρισης διεθνούς προστασίας κατά το πρώτο τρίμηνο του 2021 ανέρχεται στο 66,40%.
Ο Συνήγορος του Πολίτη, Ανδρέας Ποττάκης, παρατήρησε ότι «η ελληνική Πολιτεία έχει χάσει πολύτιμο χρόνο για να διαμορφώσει πολιτικές ένταξης για τον πληθυσμό» και πρόσθεσε ότι η όλη συζήτηση γίνεται για τους πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο και όχι για τους μετανάστες που ζουν επί μακρόν εδώ και οι οποίοι συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν ζητήματα ένταξης. Μεταξύ των προβλημάτων ένταξης προσφύγων και μεταναστών που ανέδειξε ο κ. Ποττάκης συγκαταλέγονται τα προσκόμματα των παιδιών στην πρόσβαση στα σχολεία, η εξάμηνη απαγόρευση πρόσβασης των αιτούντων άσυλο στην εργασία, οι δυσκολίες στο άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών και οι καθυστερήσεις στις συναλλαγές των αλλοδαπών με τη δημόσια διοίκηση, όπως οι καθυστερήσεις στις ανανεώσεις των αδειών διαμονής, το πρόβλημα διασύνδεσης μεταξύ των συστημάτων της ΑΑΔΕ και της Υπηρεσίας Ασύλου για την απόδοση ΑΦΜ, όπως και η απαίτηση προσκόμισης λογαριασμών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας ή μισθωτηρίου για την έκδοσή του την ώρα που πολλοί πρόσφυγες αντιμετωπίζουν προβλήματα στέγασης. Την ίδια ώρα οι πρόσφυγες δεν έχουν πρόσβαση σε πολλές παροχές κοινωνικού χαρακτήρα, όπως το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα που δεν χορηγείται σε άστεγους που φιλοξενούνται σε δομές, το επίδομα στέγασης που απαιτεί πενταετή συνεχή και νόμιμη παραμονή στη χώρα και το επίδομα γέννησης που απαιτεί δώδεκα έτη συνεχούς παραμονής στη χώρα. «Σε εθνικό επίπεδο θα πρέπει να διαμορφωθεί θεσμικό πλαίσιο και διοικητικός μηχανισμός έτσι ώστε να διευκολύνεται η ένταξη και όχι να κινείται στη λογική της αποτροπής», κατέληξε ο κ. Ποττάκης.
Στα παραπάνω προβλήματα ο πρόεδρος του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, Βασίλης Παπαδόπουλος πρόσθεσε τις δυσκολίες στην εφαρμογή της οικογενειακής επανένωσης, την έλλειψη κοινωνικής πολιτικής στέγασης και έλλειψη πρόσβασης σε επιδότηση ενοικίου, το υψηλό ποσοστό ανεργίας και την έλλειψη εξειδικευμένων προγραμμάτων για την υποβοήθηση της πρόσβασης των προσφύγων στην απασχόληση. Επιπλέον, τα προβλήματα στην πιστοποίηση επαγγελματικών προσόντων και την έλλειψη προγραμμάτων γλωσσομάθειας για το γενικότερο προσφυγικό πληθυσμό. Τέλος, τη μείωση του ποσού της σύνταξης λόγω μη συμπλήρωσης μακρόχρονης διαμονής των προσφύγων και μεταναστών που ζουν στην Ελλάδα.
Η Μιρέιγ Ζιράρ, αντιπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, ανακοίνωσε ότι από το διεθνή οργανισμό βρίσκεται σε εξέλιξη η καταγραφή του επαγγελματικού προφίλ των προσφύγων, που θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του μήνα τουλάχιστον για τα νησιά. «Οι πρόσφυγες έρχονται με πολλές δυνατότητες και μπορούν να συνεισφέρουν στην κοινωνία», παρατήρησε. Σύμφωνα με τα όσα προκύπτουν μέχρι στιγμής από την καταγραφή, ανάμεσα στους αιτούντες άσυλο υπάρχουν μεταξύ άλλων επαγγελματίες υγείας (γιατροί, νοσηλευτές, μαίες, φαρμακοποιοί), εργαζόμενοι στον αγροτουρισμό και τις κατασκευές, ηλεκτρολόγοι, δάσκαλοι, νομικοί, κοινωνικοί λειτουργοί, διοικητικό προσωπικό, πληροφορικοί και ειδικοί στη φροντίδα παιδιών.
Επίσης, η κ. Ζιράρ ζήτησε οι δήμοι να παίξουν στρατηγικό ρόλο στην ένταξη «γιατί είναι στην πρώτη γραμμή, αυτοί που φιλοξενούν πρόσφυγες». Την εμπλοκή του Δικτύου Δήμων στην ένταξη ζήτησε η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Μαρία Γαβουνέλη, επισημαίνοντας ότι οι δήμοι έχουν κάνει πολύ καλή προετοιμασία στη φάση υποδοχής.
Ο αρμόδιος για θέματα Προστασίας στην Ύπατη Αρμοστεία, Πέτρος Μάστακας, υπογράμμισε ότι «η ένταξη κοστίζει ακριβότερα σε όρους χρηματικούς και κοινωνικούς αν δεν γίνει παρά αν γίνει και αυτό αποδεικνύεται από τις μελέτες σε πολλές χώρες του κόσμου». Επίσης, εντόπισε «προσκόμματα του κράτους, της Διοίκησης, με δομικά θέματα που απαιτούν πόρους και ριζική αναδιοργάνωση που δεν έχει υπάρξει διαχρονικά» και τα οποία δεν μπορούν εύκολα να αλλάξουν. Ωστόσο, πρόσθεσε ότι προβλήματα που δεν είναι δομικού χαρακτήρα μπορούν να αντιμετωπιστούν με νομικά εργαλεία, όπως το ζήτημα της έλλειψης εγγράφων από την πλευρά των προσφύγων για οποιαδήποτε συναλλαγή με το Δημόσιο ή οι δυσκολίες στο άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών.
Τέλος, η Νέλη Παλαιολόγου, υπεύθυνη επικοινωνίας της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, αναφέρθηκε στο Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης της Κομισιόν για την Ένταξη 2021-2027 παρατηρώντας ότι «έχει στοχευμένη και προσαρμοσμένη στήριξη που λαμβάνει υπόψη του τα χαρακτηριστικά που ενδέχεται να δημιουργούν και ειδικές προκλήσεις, όπως το φύλο, η θρησκεία και οι δεξιότητες. Η επιτυχής ενσωμάτωση εξαρτάται από την έγκαιρη δράση στο πλαίσιο μιας μακροπρόθεσμης πολιτικής και δέσμευσης». Η ίδια διευκρίνισε ότι η εφαρμογή του σχεδίου εναπόκειται στις εθνικές κυβερνήσεις που είναι αρμόδιες για τη χάραξη των κοινωνικών πολιτικών και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παρέχει στήριξη στην εφαρμογή του. Ο Αριστείδης Ψαρράς, υπεύθυνος τομέα Ελλάδας στη Γενική Διεύθυνση Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επισήμανε ότι θα δημιουργηθεί πίνακας αποτελεσμάτων για την εφαρμογή πολιτικών ένταξης που θα αναρτηθεί διαδικτυακά. «Δεν έχουν συμφωνήσει όλα τα κράτη μέλη για τα κριτήρια που θα περιλαμβάνει αλλά θα γίνει και είναι ένα σημαντικό βήμα για την παρακολούθηση της προόδου», εξήγησε.
Τη συζήτηση συντόνισε ο διευθυντής του Ιδρύματος Μαραγκοπούλου και πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Λίνος-Αλέξανδρος Σισιλιάνος.
