Νέα στοιχεία που συνδέουν ευθέως την οικογένεια του προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ και στελέχη στην κορυφή των Ενόπλων Δυνάμεων της Συρίας με την παράνομη διακίνηση του ναρκωτικού captagon φέρνει στο φως δημοσιογραφική έρευνα αναφορικά με τη ναρκο-βιομηχανία που έχει «ανθήσει» στα ερείπια του εμφυλίου πολέμου της Συρίας, με έμπορο το ίδιο το καθεστώς και τζίρο δισεκατομμυρίων.
Το captagon, που περιέχει ουσία παρεμφερή και εξίσου εθιστική με την αμφεταμίνη, διακινείται επί χρόνια στη Μέση Ανατολή, και πλέον έχει «φθάσει» στην Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία. Η κυβέρνηση Άσαντ επιμένει να αρνείται οποιαδήποτε σχέση με το λαθρεμπόριο, όμως το ζήτημα έχει τεθεί στα υψηλότερα κλιμάκια και ο τερματισμός των εξαγωγών φέρεται να ζητήθηκε και ως αντάλλαγμα από τα αραβικά κράτη για την πρόσφατη επιστροφή της Συρίας και του καθεστώτος Άσαντ στον Αραβικό Σύνδεσμο.
Κοινή έρευνα του BBC News Arabic και του ερευνητικού δημοσιογραφικού δικτύου OCCRP έρχεται να φέρει στο φως νέα στοιχεία για τη σύνδεση του καθεστώτος με το λαθρεμπόριο. Τον περασμένο χρόνο, το BBC «ακολούθησε» και μαγνητοσκόπησε τις επιχειρήσεις των στρατιωτικών δυνάμεων της Ιορδανίας και του Λιβάνου για να ανακόψουν τη διακίνηση του captagon μέσω των συνόρων από τη Συρία.
Το Μάρτιο, η Βρετανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλαν κυρώσεις σε λίστα προσώπων -συμπεριλαμβανομένων δύο ξαδέλφων του προέδρου Άσαντ- που θεωρούνται ύποπτοι για συμμετοχή στο λαθρεμπόριο του ναρκωτικού. Όμως, η έρευνα του BBC, διείσδυσε βαθιά στο ναρκο-κράτος τς Συρίας και εντόπισε στοιχεία που υποδεικνύουν την εμπλοκή και άλλων ανώτερων Σύρων αξιωματούχων πέραν εκείνων που περιλαμβάνονταν ήδη στον κατάλογο των κυρώσεων. Η κυβέρνηση της Συρίας δεν απάντησε ως ήταν αναμενόμενο σε αίτημα του BBC για σχόλιο.
Τον Ιούλιο του 2022, στην πόλη Σουέιντα στη νότια Συρία, το αρχηγείο του Ρατζί Φαλχούτ, αρχηγού προσκείμενης στο καθεστώς πολιτοφυλακής, καταλήφθηκε από μια αντίπαλη ομάδα. Στην έφοδο που πραγματοποίησαν βρήκαν σακούλες με χάπια captagon έτοιμα για διανομή και ένα μηχάνημα που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη συμπίεση χαπιών, καθώς και τη συριακή στρατιωτική ταυτότητα του Φαλχούτ και ένα ξεκλείδωτο κινητό τηλέφωνο.
Αποκτώντας αποκλειστική πρόσβαση στο τηλέφωνο, το BBC εντόπισε μια σειρά από μηνύματα μεταξύ του Ρατζί Φαλχούτ και ενός Λιβανέζου μεσάζοντα που αποκαλούσε «Αμπού Χάμζα», στα οποία συζητούσαν την αγορά του μηχανήματος συμπίεσης χαπιών. Υπάρχει καταγεγραμμένη συνομιλία από τον Αύγουστο του 2021, στην οποία μιλούσαν για τη μεταφορά του μηχανήματος από τον Λίβανο στη Συρία.
H Χεζμπολάχ... παρούσα
Χρησιμοποιώντας τον αριθμό τηλεφώνου, το BBC «έφθασε» στην πραγματική ταυτότητα του «Αμπού Χάμζα». Πρόκειται για τον Χουσεΐν Ριάντ αλ-Φαϊτρούνι. Ντόπιοι δημοσιογράφοι δήλωσαν στο βρετανικό δίκτυο ότι πρόκειται για πρόσωπο που διασυνδέεται με τη Χεζμπολάχ, πολιτικό κόμμα και ένοπλη φράξια συνδεδεμένη με τη σειρά της με το καθεστώς Άσαντ.
Οι μαχητές της Χεζμπολάχ έχουν διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο υπέρ του καθεστώτος Άσαντ εν μέσω του εμφυλίου, και λέγεται ότι έχουν παρουσία σε ολόκληρη τη Συρία. Επί μακρόν κατηγορούνται για συμμετοχή σε διακίνηση ναρκωτικών, κάτι που παγίως αρνούνται.
Μιλώντας στο BBC από την εξορία, ένας Σύρος δημοσιογράφος από την περιοχή της Σουέιντα, ανέφερε: «Η Χεζμπολάχ εμπλέκεται, αλλά είναι πολύ προσεκτική ώστε τα μέλη της να μην διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη μεταφορά και το λαθρεμπόριο των εμπορευμάτων». Ούτε και η Χεζμπολάχ απάντησε σε αίτημα του BBC για σχόλιο. Έχει ήδη αρνηθεί οποιοδήποτε ρόλο στην παραγωγή και το λαθρεμπόριο του captagon, ενώ το BBC δεν μπόρεσε να επικοινωνήσει ούτε με τον Ρατζί Φαλχούτ, ούτε με τον Χουσεΐν Ριάντ αλ-Φαϊτρούνι,
Δεν ήταν όμως η πρώτη φορά που Χεζμπολάχ εμφανίστηκε στην έρευνά του ειδησεογραφικού δικτύου.
Έπειτα από μήνες προετοιμασίας, το BBC κατόρθωσε να αποκτήσει σπάνια πρόσβαση στις συριακές Ένοπλες Δυνάμεις στο ελεγχόμενο από το καθεστώς Χαλέπι. Στρατιώτης, που μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας, δήλωσε ότι η μηνιαία αμοιβή των συναδέλφων του ήταν λιγότερη από 150.000 συριακές λίρες (60 δολάρια). Πολλοί από αυτούς είχαν γίνει διακινητές ναρκωτικών για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους και αυτό είχε γίνει ρουτίνα.
Όταν του ζητήθηκε να περιγράψει τον ρόλο της μονάδας του στο τοπικό λαθρεμπόριο captagon, ανέφερε: «Δεν μας επέτρεψαν να πάμε στο εργοστάσιο. Διάλεγαν ένα μέρος συνάντησης και αγοράζαμε από τη Χεζμπολάχ. Λμβάναμε τα εμπορεύματα και συντονιζόμασταν με την Τέταρτη Μεραρχία για να διευκολυνθούν οι κινήσεις μας».
Η Τέταρτη Μεραρχία και ο μικρότερος αδελφός
Η Τέταρτη Μεραρχία είναι μια επίλεκτη μονάδα του συριακού στρατού που έχει ως αποστολή την προστασία της κυβέρνησης από εσωτερικές και εξωτερικές απειλές. Από το 2018 στα ηνία της βρίσκεται επίσημα ο Μαχέρ αλ Άσαντ, ο μικρότερος αδελφός του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ.
Ο Μαχέρ αλ-Άσαντ υπόκειται ήδη σε κυρώσεις της Δύσης για τη βάναυση καταστολή των διαδηλώσεων κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Συρία και έχει επίσης συνδεθεί με την εικαζόμενη χρήση χημικών όπλων. Θεωρείται επίσης ότι έχει επιβλέψει τη μετατροπή της Τέταρτης Μεραρχίας σε σημαντικό οικονομικό παράγοντα.
Πρώην αξιωματικός, που είχε αυτομολήσει από τον συριακό στρατό, δήλωσε επίσης ότι «λόγω των δύσκολων οικονομικών συνθηκών», πολλά μέλη του στρατού και αξιωματικοί έχουν καταφύγει στο λαθρεμπόριο του captagon. «Έτσι, τα αυτοκίνητα των αξιωματικών της Τέταρτης Μεραρχίας άρχισαν να χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά εξτρεμιστών, όπλων, ναρκωτικών, αφού ήταν το μόνο σώμα που μπορούσε να κινηθεί σε σημεία ελέγχου στη Συρία», ανέφερε.
Η οικονομία της Συρίας, ακρωτηριασμένη από κυρώσεις και πόλεμο, βρίσκεται στο χείλος της κατάρρευσης. Αναλυτές επισήμαναν στο BBC ότι κατ’ επέκταση έχει καταστεί όλο και πιο εξαρτημένη από το λαθρεμπόριο του captagon. To εμπόριο ουσιαστικά τροφοδοτεί τον κρατικό προϋπολογισμό, με τον Τζόελ Ρέιμπερν, πρώην ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ στη Συρία, να δηλώνει ότι «εάν τα έσοδα του captagon σταματούσαν ή διαταράσσονταν σοβαρά, δεν νομίζω ότι το καθεστώς Άσαντ θα μπορούσε να το επιβιώσει».
Captagon κα οικογένεια Άσαντ
Το BBC εντόπισε περαιτέρω στοιχεία για την ανάμειξη της οικογένειας Άσαντ στο λαθρεμπόριο.
Το 2021, άνοιξε στον Λίβανο η αυλαίας της δίκης εναντίον του ενός διαβόητου λιβανικής-συριακής καταγωγής επιχειρηματία, του Χασάν Ντάκου, ο οποίος χαρακτηριζόταν ως «βασιλιάς του captagon» από τον Τύπο. Κρίθηκε ένοχος για διακίνηση μετά την κατάσχεση ενός τεράστιου φορτίου ναρκωτικών στη Μαλαισία.
To φορτίο, που περιείχε σχεδόν 100 εκατομμύρια χάπια, προοριζόταν για τη Σαουδική Αραβία, με τον εκτιμώμενο τζίρο των πωλήσεων να αγγίζει έως και τα δύο δισ. δολάρια. Επρόκειτο για μία από τις μεγαλύτερες κατασχέσεις ναρκωτικών στα χρονικά.
Η δίκη διεξήχθη κεκλεισμένων των θυρών, ωστόσο η δημοσιογράφοι του BBC συνάντησαν τον δικαστή, ο οποίος ανέφερε ότι τα περισσότερα στοιχεία προέρχονταν από την παρακολούθηση τηλεφωνικών επικοινωνιών μεταξύ του Ντάκου και ορισμένων διακινητών ναρκωτικών.
Στη δίκη, o κατηγορούμενος υποστήριξε ότι συνεργαζόταν με την Τέταρτη Μεραρχία του συριακού στρατού για να πολεμήσει τους διακινητές captagon και παρουσίασε ως αποδεικτικό στοιχείο μια ταυτότητα της Τέταρτης Μεραρχίας. Ο ίδιος μιλώντας στο BBC επέμεινε στην αθωότητά του, λέγοντας ότι δεν βρέθηκαν στοιχεία από το δικαστήριο που να τον εμπλέκουν σε λαθρεμπόριο ναρκωτικών. Ενώ ο Ντάκου κρίθηκε ένοχος για παράνομη διακίνηση, ο δικαστής είπε στο BBC ότι δεν βρέθηκαν στοιχεία για ανάμειξη Σύρων αξιωματούχων.
Ωστόσο, η έρευνα του BBC «ανίχνευσε» στο δικαστικό έγγραφο των 600 σελίδων κάτι που… διηγείται μια διαφορετική ιστορία. Πρόκειται για μία σειρά από στιγμιότυπα από μηνύματα WhatsApp που έστελνε ο Ντάκου σε κάποιον που αποκαλούσε «το αφεντικό». Ο τηλεφωνικός αριθμός αποτελούνταν ως επί το πλείστον από το ίδιο ψηφίο που επαναλαμβανόταν πολλές φορές -ήταν ένας από τους αποκαλούμενους «χρυσούς αριθμούς». Το BBC συνομίλησε με διάφορες πηγές υψηλού επιπέδου στη Συρία, οι οποίες επιβεβαίωσαν ότι ο αριθμός ανήκε στον υποστράτηγο Γκασάν Μπιλάλ. Το δίκτυο κάλεσε τον επανειλημμένα τον αριθμό, αλλά δεν υπήρξε απάντηση.
Ο στρατηγός Μπιλάλ είναι το νούμερο 2 του Μαχέρ αλ-Άσαντ στην Τέταρτη Μεραρχία και θεωρείται ότι διευθύνει το ισχυρό Γραφείο Ασφαλείας της. Στα μηνύματα του WhatsApp, ο Ντάκου συζήτησε με το «αφεντικό» τη μετακίνηση «αγαθών» -που προφανώς θεωρείται ότι πρόκειται για το captagon- στη συριακή πόλη Σαμπούρα, όπου η Τέταρτη Μεραρχία διαθέτει μεγάλη βάση.
Αν το «αφεντικό» είναι πραγματικά ο στρατηγός Μπιλάλ, η συζήτηση υποδηλώνει ότι ένας από τους πλέον υψηλόβαθμους αξιωματικούς του στρατού της Συρίας συνδέεται με το παράνομο εμπόριο του captagon, αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Τον Μάιο, η Συρία έγινε δεκτή και πάλι στον Αραβικό Σύνδεσμο και ο Μπασάρ αλ-Άσαντ μετείχε σε Σύνοδο Κορυφής έπειτα από περισσότερο από μια δεκαετία. Έχει επίσης προσκληθεί στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για να παραστεί στο COP28 τον ερχόμενο Νοέμβριο. Το ερώτημα παραμένει, σημειώνει το BBC, σε ποιο βαθμό η διεθνής κοινότητα θα επιδιώξει να πιέσει το καθεστώς να εγκαταλείψει τον «εθισμό» της Συρίας στο captagon...
Διαβάστε επίσης
Η Συρία βγαίνει από την απομόνωση και αλλάζει τα δεδομένα
Ιρανική «επίδειξη ισχύος» στη Συρία - Ο Άσαντ στον Αραβικό Σύνδεσμο
