Με το κλείσιμο ενός χρόνου από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι ηγέτες των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Κίνας με ομιλίες και πρωτοβουλίες τους ενίσχυσαν τη διαμόρφωση των στρατοπέδων που χαρακτηρίζουν τη σημερινή παγκόσμια σκηνή. Στη νέα αυτή κατάσταση αναβαθμίσθηκε ο γεωπολιτικός ρόλος της Ελλάδας.
Το αφήγημα του Μπάιντεν είναι ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αποτελεί επιστροφή στον εδαφικό επεκτατισμό της προ του 1945 εποχής, που πρέπει να αντιστραφεί για να μην προκαλέσει επικίνδυνο προηγούμενο για κάθε λογής πολιτικές εδαφικού αναθεωρητισμού. Το αφήγημα αυτό έχει συσπειρώσει την «πολιτική Δύση» - συμπεριλαμβανόμενων των δημοκρατιών του Ειρηνικού - όσο ποτέ άλλοτε κατά τον 21ο αιώνα. Προφανώς η Ελλάδα συμπαρατάχθηκε με τη Δύση, καθώς εναντιώνεται σε κάθε εδαφικό αναθεωρητισμό.
Το αφήγημα του Πούτιν καταγγέλλει τη Δύση ότι προκάλεσε τον πόλεμο στην Ουκρανία με την επέκταση του ΝΑΤΟ, που θεωρεί ότι απειλεί τη Ρωσία υπαρξιακά. Ο Πούτιον παρουσίασε τον πόλεμο ως συνέχεια του μεγάλου πατριωτικού πολέμου, όπως είναι γνωστός ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος στη Ρωσία. Μπορεί του αφήγημά του να μοιάζει με κάποιον που ξυλοκοπάει έναν γείτονά του και συνάμα φωνάζει για βοήθεια. Εντός της Ρωσίας πάντως έχει επικρατήσει συσπειρώνοντας τους Ρώσους γύρω από την ηγεσία τους.
Με βάση τα αφηγήματα αυτά, τόσο η Ρωσία όσο και η Δύση είναι αποφασισμένες να συνεχίσουν τους αγώνες τους. Η Ρωσία συνεχίζει να κινητοποιεί τις εφεδρείες της, έχοντας το πλεονέκτημα πληθυσμού τριπλάσιου από τον ουκρανικό. Η Δύση διευρύνει τα οπλικά συστήματα που παρέχει στην Ουκρανία.
Οι Ουκρανοί πάντως φοβούνται την εξάντληση της κοινωνίας τους από τη συσσώρευση των απωλειών τους και ζητούν πολύ μεγαλύτερη υλική βοήθεια από τη Δύση, θεωρώντας ότι λόγω του πληθυσμιακού μειονεκτήματός τους ο χρόνος δεν είναι με το μέρος τους. Η ουκρανική ηγεσία επιδιώκει να τελειώσει ο πόλεμος φέτος, πριν αλλάξει η δυναμική του υπέρ της Ρωσίας, οπότε επιμένει σε πιο απλόχερη και άμεση υλική υποστήριξη από τη Δύση.
Για τον Σι Ζινπίνγκ προέχει να μην ηττηθεί αποφασιστικά η Ρωσία, που στην παρούσα συγκυρία είναι ο σημαντικότερος σύμμαχος της Κίνας έναντι της Δύσης. Βέβαια η Κίνα με την πρόταση διαμεσολάβησης υποστήριξε την κυριαρχία των κρατών. Γενικά τάσσεται ενάντια στη βίαιη αλλαγή των συνόρων,φοβούμενη τις αποσχιστικές τάσεις στις δυτικές επαρχίες Θιβέτ και Ξιντζιάνγκ. Παρόλα αυτά θεωρεί τη Δύση υπαίτια για τον ουκρανικό πόλεμο, συντασσόμενη με το αφήγημα της Ρωσίας. Αν η Κίνα αποφασίσει να παρέχει απλόχερη εξοπλιστική βοήθεια στη Ρωσία, η σύγκρουση θα πάρει πιο επικίνδυνες διαστάσεις.
Στην αυξανόμενη αυτή διεθνή πόλωση η Τουρκία μοιάζει να είναι με το μέρος της Ρωσίας. Όχι μόνο δεν συμμετέχει στα εμπάργκο κατά της Ρωσίας, αλλά τη βοηθάει να τα παρακάμψει ακόμα και όσον αφορά υλικά απαραίτητα για τη ρωσική πολεμική βιομηχανία.
Το αποτέλεσμα είναι να έχει αναβαθμισθεί ο γεωπολιτικός ρόλος της Ελλάδας στα πλαίσια της Δύσης. Η χώρα μας αποτελεί κρίσιμη πύλη για τη διοχέτευση υλικής βοήθειας στην Ουκρανία παρακάμπτοντας τον Εύξεινο Πόντο, όπου ελλοχεύει το ρωσικό ναυτικό. Επιπλέον, αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την ενεργειακή απεξάρτηση των κρατών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης από τη Ρωσία.
Η Ελλάδα ευνοήθηκε από το γεγονός ότι στις μείζονες γεωπολιτικές αναμετρήσεις του εικοστού αιώνα βρέθηκε στην πλευρά των νικητών, τόσο στους δύο Παγκόσμιους Πόλεμους όσο και στον Ψυχρό Πόλεμο. Παρόλα αυτά κατά τον Ψυχρό Πόλεμο η Δύση δεν μας παρείχε ικανοποιητική κάλυψη έναντι του τουρκικού αναθεωρητισμού.
Σήμερα διαφαίνεται η προοπτική να είμαστε με την ισχυρότερη πλευρά στους παγκόσμιους συσχετισμούς ισχύος και η Τουρκία να βρίσκεται στην αντιπέρα όχθη, που αποτελεί σπάνια ευκαιρία να εξασφαλίσουμε τα εθνικά συμφέροντά μας σε βάθος χρόνου. Ήδη η πολιτική των ΗΠΑ και της Γαλλίας μας έχει εξασφαλίσει την αεροπορική υπεροχή έναντι της Τουρκίας όχι μόνο σήμερα αλλά και για τα επόμενα χρόνια, αλλάζοντας τη διμερή ελληνοτουρκική στρατηγική ισορροπία υπέρ της Ελλάδας.
* Ο Καθηγητής Χαράλαμπος Παπασωτηρίου είναι Πρόεδρος ΕΣ, Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων
