Λίγες ημέρες πριν από τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στην Τουρκία, υπάρχει διαφωνία και αβεβαιότητα στην κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν σχετικά με το αν θα επιμείνει σε αυτό που ορισμένοι αποκαλούν μη βιώσιμο οικονομικό πρόγραμμα ή αν θα το εγκαταλείψει, λένε ειδικοί.
Σύμφωνα με συνεντεύξεις εννέα πηγών στο Reuters,τόσο κυβερνητικών αξιωματούχων όσο και άλλων με άμεση γνώση του θέματος, μια άτυπη ομάδα μελών του κυβερνώντος κόμματος έχει συγκεντρωθεί τις τελευταίες εβδομάδες για να συζητήσει πώς θα μπορούσε να υιοθετήσει μια νέα πολιτική σταδιακής αύξησης των επιτοκίων και ένα στοχευμένο πρόγραμμα δανεισμού.
Ο Ερντογάν δεν εμπλέκεται άμεσα στις συνομιλίες, στις οποίες συμμετέχουν ορισμένα μέλη του AK Party που βρίσκονται εκτός της κυβέρνησης αλλά κατείχαν ανώτερες θέσεις στο παρελθόν, δήλωσαν τέσσερις από τις πηγές, ζητώντας ανωνυμία για να συζητήσουν τις ιδιωτικές συναντήσεις.
Στην άλλη πλευρά βρίσκονται αξιωματούχοι και μέλη του υπουργικού συμβουλίου που δηλώνουν δημοσίως ότι θέλουν να παραμείνουν στο τρέχον πρόγραμμα ενίσχυσης των εξαγωγών και της οικονομικής ανάπτυξης μέσω μειώσεων των επιτοκίων και έντονης διαχείρισης των αγορών συναλλάγματος, πιστώσεων και χρέους.
Με δεδομένο ότι ο Ερντογάν ηγήθηκε μετά την αρχική ψηφοφορία, διακυβεύονται πολλά για τη μεγάλη οικονομία της αναδυόμενης αγοράς που έχει καταληφθεί από μια κρίση κόστους ζωής και μια σειρά καταρρεύσεων νομισμάτων.
Με τα συναλλαγματικά αποθέματα να καταρρέουν, ορισμένοι αναλυτές λένε ότι η Τουρκία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει άλλο ένα οικονομικό κραχ ήδη από φέτος, το οποίο θα εκτοξεύσει και πάλι τον πληθωρισμό και θα επιβαρύνει το ισοζύγιο πληρωμών της - εκτός αν η κυβέρνηση αλλάξει πορεία.
«Μελετούν ένα νέο οικονομικό μοντέλο... αφού το υπάρχον μοντέλο δεν μπορεί να διατηρηθεί», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος που βρίσκεται κοντά στο θέμα. «Βασικά, θα αυξήσει σταδιακά το επιτόκιο και θα τερματίσει τη δομή της χρήσης πολλαπλών επιτοκίων».
Η ομάδα δεν έχει ακόμη παρουσιάσει το πλήρες σχέδιο στον Ερντογάν, δήλωσε ο αξιωματούχος.
Το γραφείο του Ερντογάν δεν ήταν άμεσα διαθέσιμο για σχόλιο.
Επιδιώκοντας να παρατείνει τη «βασιλεία» του σε μια τρίτη δεκαετία στον δεύτερο γύρο της Κυριακής, ο Ερντογάν δήλωσε κατά την προεκλογική εκστρατεία ότι τα επιτόκια θα μειωθούν όσο είναι στην εξουσία και ότι ο πληθωρισμός θα τεθεί υπό έλεγχο.
Όλες οι πηγές δήλωσαν ότι δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο Ερντογάν έχει λάβει κάποια απόφαση και οι περισσότερες είπαν ότι έχει ακούσει προηγουμένως τις ανησυχίες για τις αυξανόμενες οικονομικές πιέσεις και τα εξαντλημένα συναλλαγματικά αποθέματα.
Τρεις από τις πηγές είπαν ότι θα μπορούσε να παραμείνει στην πορεία του για τους επόμενους μήνες τουλάχιστον, ενθαρρυμένος από το καλύτερο του αναμενόμενου αποτέλεσμα στις 14 Μαΐου, όταν έλαβε το 49,5% των ψήφων του πρώτου γύρου έναντι του διεκδικητή του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου με 44,9%.
Οι αναλυτές λένε ότι ο πρόεδρος βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση για να κερδίσει τον επαναληπτικό γύρο.
«Υπάρχουν δύο διαφορετικές απόψεις εντός του κόμματος», δήλωσε άλλη πηγή, στέλεχος του κυβερνώντος κόμματος AKP. Πρόσθεσε ότι οποιαδήποτε απόφαση θα επιδιώξει να διατηρήσει την οικονομική σταθερότητα μέχρι την επόμενη κρίσιμη εκλογική δοκιμασία: τις δημοτικές εκλογές τον Μάρτιο του επόμενου έτους.
Ένας τρίτος αξιωματούχος δήλωσε ότι τα ισχυρά εκλογικά αποτελέσματα θα μπορούσαν τελικά να πείσουν τους ηγέτες ότι δεν χρειάζεται μια γρήγορη αλλαγή».
Ορκισμένος εχθρός των επιτοκίων
Η λίρα έχει χάσει σχεδόν το 80% της αξίας της σε σχέση με το δολάριο μέσα σε πέντε χρόνια, κυρίως λόγω της οικονομικής πολιτικής του Ερντογάν, λένε οι οικονομολόγοι. Έχει αγγίξει νέα χαμηλά επίπεδα ρεκόρ από την αρχική ψηφοφορία, ενώ τα μέτρα του επενδυτικού κινδύνου έχουν εκτοξευθεί στα ύψη.
Η συμμαχία της αντιπολίτευσης του Κιλιτσντάρογλου υπόσχεται να αντιστρέψει το πρόγραμμα του Ερντογάν με επιθετικές αυξήσεις στα χαράτσια και επιστροφή στις αρχές της ελεύθερης αγοράς, μια προοπτική που χαροποίησε τους διεθνείς επενδυτές πριν από τις εκλογές.
Αν και ορκισμένος «εχθρός» των επιτοκίων, ο Ερντογάν έχει κατά καιρούς υιοθετήσει μια πιο ορθόδοξη προσέγγιση όταν αντιμετώπισε οικονομικές κρίσεις στο παρελθόν, προτού γυρίσει πίσω.
Η άτυπη ομάδα που επεξεργάζεται ένα νέο σχέδιο δεν εξετάζει την επιθετική νομισματική σύσφιξη, αλλά μάλλον μια πιο σταδιακή πορεία που δίνει και πάλι έμφαση στο επιτόκιο πολιτικής στις αγορές δανεισμού, δήλωσαν τέσσερις από τις πηγές. Μια άλλη επιλογή είναι η χρήση ενός δημόσιου οργανισμού και κρατικών επιδοτήσεων για την παροχή επιλεκτικών πιστώσεων, πρόσθεσαν.
Εξετάστηκαν διάφορες ιδέες, οι λεπτομέρειες των οποίων δεν ήταν σαφείς. Δεν ήταν επίσης σαφές εάν η ομάδα είχε παρουσιάσει το σχέδιο στον Ερντογάν ή το επίπεδο ενδιαφέροντός του για αυτό.
Η Fitch δήλωσε ότι η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της Τουρκίας "Β αρνητική" εξαρτάται από το κατά πόσον η μετεκλογική πολιτική "γίνεται πιο αξιόπιστη και συνεπής", δεδομένης της πίεσης στη λίρα, του μεγάλου ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, της μείωσης των αποθεματικών και του υψηλού πληθωρισμού.
Πολύ ζοφερές προοπτικές
Ο πρόεδρος διόρισε νέο υπουργό οικονομίας και διοικητή της κεντρικής τράπεζας το 2021 για να αρχίσει η μείωση των επιτοκίων στο 8,5% από 19% τότε.
Αυτό προκάλεσε μια ιστορική κατάρρευση του νομίσματος στα τέλη του 2021 και έστειλε τον πληθωρισμό πάνω από το 85% πέρυσι, προκαλώντας περισσότερους από 100 νέους κανονισμούς που αποθάρρυναν την κατοχή ξένου συναλλάγματος και αύξησαν την κατοχή ομολόγων από τις τράπεζες.
Εν τω μεταξύ, η πολιτική σταθεροποίησης της λίρας της κεντρικής τράπεζας έστειλε τα καθαρά συναλλαγματικά της αποθέματα σε αρνητικό έδαφος για πρώτη φορά από το 2002, ενώ η τράπεζα έχει επίσης πουλήσει χρυσό αξίας 9 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τον Μάρτιο για να καλύψει την προεκλογική ζήτηση.
Οι αρχές θα μπορούσαν να αναζητήσουν περισσότερο συνάλλαγμα από ξένους συμμάχους ή να καταστείλουν περαιτέρω τη ζήτηση, γεγονός που θα μπορούσε να επιβραδύνει την ανάπτυξη και να εγκυμονεί τον κίνδυνο να περιοριστεί περαιτέρω το κεφάλαιο, λένε οι οικονομολόγοι.
"Όλα δείχνουν μια πολύ ζοφερή προοπτική. Είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι αυτό μπορεί να διατηρηθεί", δήλωσε ο Francesc Balcells, CIO του χρέους αναδυόμενων αγορών της FIM Partners.
"Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι (ο Ερντογάν) θα μπορούσε να αλλάξει γνώμη και στη συνέχεια να ασπαστεί την ορθοδοξία", είπε. "Δεν το αποκλείω... Αλλά στο τέλος της ημέρας, νομίζω ότι η βάση των οικονομικών του πεποιθήσεων δεν θα αλλάξει".
Πριν από τις εκλογές, ο Ερντογάν άφησε να εννοηθεί μια πιθανή αλλαγή όταν δήλωσε ότι ο πρώην υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ, ο οποίος είναι γνωστός στους διεθνείς επενδυτές, θα μπορούσε να επιστρέψει στην κυβέρνηση για να βοηθήσει στη διαμόρφωση πολιτικών.
Αλλά παρέμεινε ασαφές ποιος είναι ο ρόλος του Simsek, αν και ποιος μπορεί να διαδραματίσει, αν ο Ερντογάν κερδίσει τον δεύτερο γύρο, όπως έδειξαν οι συνεντεύξεις.
Οι αξιωματούχοι που θέλουν να παραμείνουν στο τρέχον πρόγραμμα λένε ότι οι επιλεκτικές δανειακές πολιτικές του που δίνουν προτεραιότητα στην τεχνολογία, την ενέργεια, τους φυσικούς πόρους και τον τουρισμό εκτιμάται ότι θα συμβάλουν σωρευτικά περίπου 289 δισεκατομμύρια δολάρια στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μέχρι το 2030, στηρίζοντας έτσι το νόμισμα.
