Η είδηση ότι η Τουρκία και το νέο καθεστώς Αλ Τζολάνι της Συρίας θα υπογράψουν συμφωνία για την οριοθέτηση των ζωνών θαλάσσιας δικαιοδοσίας δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία. Η Άγκυρα δεν έχει κρύψει ποτέ τις προθέσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο και το ενδεχόμενο επανάληψης μίας συμφωνίας ανάλογης εκείνης του παράνομου τουρκολυβικού μνημονίου βρισκόταν στο «ραντάρ» της ελληνικής και της κυπριακής διπλωματίας από την πρώτη στιγμή που φάνηκε να εγκαθιδρύεται στη Δαμασκό ένα καθεστώς ανοιχτό στις τουρκικές επιρροές.
«Μία συμφωνία για τη θαλάσσια δικαιοδοσία θα συναφθεί πιθανότατα στο μέλλον και σίγουρα θα πάρουμε θέση όσον αφορά την προστασία των συμφερόντων μας στην Ανατολική Μεσόγειο», φέρεται να δήλωσε ο υπουργός Μεταφορών της Τουρκίας, Αμπντουλκαντίρ Ουράλογλου, κατόπιν συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου υπό την προεδρία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η πηγή της είδησης δεν ήταν τυχαία. Μεταδόθηκε αρχικά χθες από τον ανταποκριτή στην Άγκυρα του δικτύου TGRT, ενός ομίλου φιλοκυβερνητικών μέσων ενημέρωσης, γνωστού για την πρόσβασή του στις υπηρεσίες ασφαλείας και σε πηγές από τον σκληρό πυρήνα του τουρκικού κράτους. Στη συνέχεια έγινε αναπαραγωγή της από τα περισσότερα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, χωρίς να διαψευστεί από την κυβέρνηση. Ως εκ τούτου, η υπόθεση ότι υπήρξε προσχεδιασμένη διαρροή της πληροφορίας, δεν στερείται βάσης.
Σε αντίθεση με τη Λιβύη, η Τουρκία γειτνιάζει με τη Συρία από θαλάσσης, στο νότιο άκρο των ακτών της Αλεξανδρέττας, και εκ των πραγμάτων θα μπορούσε να υποθέσει κάποιος καλόπιστος παρατηρητής ότι οι δύο χώρες μπορούν να οριοθετήσουν τις θαλάσσιες ζώνες που τους αναλογούν. Ωστόσο, η Άγκυρα δεν περιορίζεται σε αυτό. Οι κινήσεις της πλήττουν ευθέως τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου και θέτουν εμπόδια στην υλοποίηση ενεργειακών συμφωνιών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Έχει χαράξει δυσανάλογα τα όρια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας, κάνοντας συμφωνία με το ψευδοκράτος. Παράλληλα, δε, στον χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας», που προσπαθεί να επιβάλει, εμφανίζει μια «γλώσσα» θαλάσσιας έκτασης να απλώνεται αυθαίρετα προς τα νότια, μεταξύ Κύπρου και Συρίας, την οποία θεωρεί δική της ΑΟΖ. Έτσι μπορεί να ισχυριστεί ότι η οριοθέτηση των ζωνών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στην περιοχή αυτή είναι μία υπόθεση μεταξύ Άγκυρας και Δαμασκού, αποκλείοντας την Κυπριακή Δημοκρατία, την οποία άλλωστε δεν αναγνωρίζει. Αποκλείει όμως και την αυτοαποκαλούμενη «Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου», με την οποία η Συρία δεν θα μπορούσε άλλωστε να υπογράψει συμφωνία για την ΑΟΖ. Αλλά ακόμη και αν υπέγραφε θα ήταν αδύνατον να διεκδικήσει η όποια συμφωνία έστω και την ελάχιστη νομιμοφάνεια, δεδομένου ότι το ψευδοκράτος δεν έχει διεθνή αναγνώριση, ενώ μία συμφωνία με την Τουρκία, ακόμη και παράνομη μπορεί να κατατεθεί στον ΟΗΕ, όπως έκανε και στην περίπτωση της Λιβύης.
Δεν είναι κρυφές οι προθέσεις της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο, εξ ου και οι πιθανές επιπτώσεις από την αναβάθμιση της τουρκικής παρουσίας στη μετά Άσαντ Συρία ήταν στο ραντάρ της ελληνικής και κυπριακής διπλωματίας από την πρώτη στιγμή. «Πρόκειται για μια μεταβατική κατάσταση στην Συρία, που δεν νομιμοποιεί οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία. Το παρακολουθούμε. Είμαστε σε διαρκή επικοινωνία με την Κύπρο και τις γειτονικές χώρες και την Ευρωπαϊκή Ένωση», ανέφεραν πηγές του υπουργείου Εξωτερικών στην Αθήνα σχετικά με όσα προανήγγειλε ο υπουργός Μεταφορών της Τουρκίας.
Σε ανάλογο ύφος ήταν και η αντίδραση της Λευκωσίας. Εξάλλου, τα όρια της κυπριακής ΑΟΖ στα ανατολικά είναι και όρια της ευρωπαϊκής ΑΟΖ. «Οποιαδήποτε απόπειρα αμφισβήτησης, επηρεασμού ή παραγνώρισης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας συνιστά παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και η Κυπριακή Δημοκρατία θα λάβει όλα τα διαθέσιμα μέτρα σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο», σημείωσε ο εκπρόσωπός της κυπριακής κυβέρνησης, Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, προσθέτοντας ότι ο Κύπριος πρόεδρος, Νίκος Χριστοδουλίδης σε συντονισμό με τον Έλληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, έχουν ενημερώσει τους ηγέτες της ΕΕ για τις ενδεχόμενες τουρκικές μεθοδεύσεις, λαμβάνοντας ευρωπαϊκή υποστήριξη.
Τις προθέσεις της τουρκικής πλευράς αποκάλυψε στην πραγματικότητα δύο ημέρες πριν από τη δήλωση Ουράλογλου ο εκ των θεωρητικών της Γαλάζιας Πατρίδας, γνωστός απόστρατος υποναύαρχος Τζιχάτ Γιαϊτζί, εμφανιζόμενος στο αζερικών συμφερόντων τουρκικό τηλεοπτικό σταθμό Haber Global. Είπε ότι μια τέτοια συμφωνία για την ΑΟΖ, στο πλαίσιο της Γαλάζιας Πατρίδας, θα ήταν μια πολύ σημαντική ευκαιρία για τον νέο ηγέτη της Συρίας Άμπου Μοχάμαντ αλ Τζολάνι να «αποδείξει τη φιλία του με την Τουρκία, να ενισχύσει την κυριαρχία της χώρας του και να διεκδικήσει τις θάλασσες της Συρίας».
«Θα μπορούσε να υπογραφεί μια συμφωνία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των ακτών της Τουρκίας και της Συρίας, όπως αυτή που υπογράφηκε με τη Λιβύη» δήλωσε ο Γιαϊτζί, τονίζοντας ότι με αυτό τον τρόπο η Συρία θα αποκτούσε 12,5% περισσότερη θαλάσσια έκταση από ό,τι θα λάμβανε εάν υπέγραφε με την Κυπριακή Δημοκρατία. Η Άγκυρα έχει ήδη στο παρελθόν προσφέρει δικαιοδοσίες από τμήματα της κυπριακής ΑΟΖ που δεν της ανήκουν στην Αίγυπτο και στο Ισραήλ, δίχως όμως επιτυχία.
Ο πρώην αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, τέως υπουργός Άμυνας και νυν βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος, Χουλουσί Ακάρ, επισήμανε επίσης ότι θα μπορούσε να επιτευχθεί συμφωνία με τη Συρία για τις θαλάσσιες περιοχές δικαιοδοσίας.
Σε συνέντευξή του στο Liberal, ο αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης, συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου αναλύσεων «Defense & Foreign Affairs», χαρακτηρίζει τις κινήσεις της Τουρκίας και της Συρίας για την οριοθέτηση κοινής ΑΟΖ μια εξέλιξη-«καρμπόν» με την αντίστοιχη υπογραφή του παράνομου τουρκολιβυκού Μνημονίου του 2019. Ο ίδιος επισημαίνει ότι «η Τουρκία υποστήριξε φανερά την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ, το οποίο δεν βόλευε τους σχεδιασμούς της Άγκυρας. Το νέο καθεστώς που τοποθετήθηκε, είναι τουρκοκινούμενο και ήταν αυτή ακριβώς η εξέλιξη που μας έφερε στο σημερινό ζήτημα της υπογραφής συμφωνίας ανάμεσα στις δύο χώρες, για την οριοθέτηση νέας κοινής ΑΟΖ».
