Η Τουρκία δεν θα ρισκάρει να δοκιμάσει στο πεδίο οτιδήποτε μπορεί να πλήξει το αφήγημα του «αμυνόμενου», το οποίο καλλιεργεί συστηματικά για πολύ καιρό το καθεστώς Ερντογάν, εξηγεί στο Liberal ο Παναγιώτης Τσάκωνας.
Στο ερώτημα, πόσο πιθανή θεωρεί μια προβοκάτσια των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών στην Ελλάδα, ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Αθηνών, απαντά αρνητικά, εξηγώντας ότι το ενδεχόμενο να αποκαλυφθεί κάτι τέτοιο θα γκρέμιζε το αφήγημα της «αμυνόμενης» Τουρκίας που με τόση επιμέλεια και επιμονή χτίζει η Αγκυρα έναντι της «επιτιθέμενης» Ελλάδας».
Επισημαίνει επίσης ότι ο Τούρκος πρόεδρος θα είναι πολύ προσεκτικός ώστε να μην επιχειρήσει στο πεδίο κάτι, το οποίο συγκεντρώνει ακόμα και ελάχιστες πιθανότητες να γυρίσει εναντίον του. Γιατί τότε δεν θα κριθεί μόνο η «πολιτική» του, αλλά και η «φυσική» του επιβίωση».
Συνέντευξη στον Γιώργο Παπακωνσταντίνου
Το Nordic Monitor αποκαλύπτει ως το επόμενο βήμα, επί του πεδίου από πλευράς Ερντογάν, την αποστολή μιας ειδικά εκπαιδευμένης ομάδας της ΜΙΤ σε ελληνικό έδαφος για να προκαλέσει ένα σαμποτάζ ή μια προβοκάτσια με ορόσημο τις τουρκικές εκλογές του 2023. Με βάση την επιστημονική σας ιδιότητα αλλά και την πείρα σας πόσες πιθανότητες συγκεντρώνει η πραγματοποίηση μιας τέτοιας ενέργειας και που θα απέβλεπε η έγκριση της;
Την εκτίμηση για τις πιθανότητες που συγκεντρώνει ένα σενάριο ωσάν αυτό που «αποκάλυψε» ένας τούρκος δημοσιογράφος που ζει στην εξορία ότι θα επιλέξει να αναπτύξει ο Ερντογάν μέσω της ΜΙΤ έναντι της Ελλάδας τις επεξεργάζονται οι αρμόδιες υπηρεσίες στη χώρα μας. Και πιστεύω ότι έχουν τις απαντήσεις όσον αφορά στην καταλληλότερη αντιμετώπιση τέτοιων ενδεχομένων.
Στην ευρύτερη εικόνα, εκτιμώ ότι ο Ερντογάν θα συνεχίσει τους υψηλούς τόνους και την ακραία ρητορική έναντι της Ελλάδας (να μην εκπλαγούμε εάν ακούσουμε από τον Τούρκο Πρόεδρο ακόμα πιο ακραίες τοποθετήσεις) αλλά στο πεδίο δεν θα επιχειρήσει οτιδήποτε μπορεί να ρισκάρει να «δείξει» την Τουρκία ως επιτιθέμενη, αντί του αφηγήματος το οποίο με επιμέλεια έχει οικοδομήσει και με ιδιαίτερη επιμονή υποστηρίζει ακόμα και εκτός συνόρων και το οποίο θέλει να εμφανίζει την Ελλάδα ως επιτιθέμενη και την Τουρκία ως αμυνόμενη. Επίσης θα είναι πολύ προσεκτικός ώστε να μην επιχειρήσει κάτι στο πεδίο το οποίο συγκεντρώνει ακόμα και ελάχιστες πιθανότητες να γυρίσει εναντίον του. Γιατί τότε δεν θα κριθεί μόνο η «πολιτική» αλλά και η «φυσική» του επιβίωση.
Έχει καταγραφεί στο παρελθόν η ανάπτυξη επιχειρησιακής δράσης της ΜΙΤ σε ξένο έδαφος. Υπάρχουν στην παρούσα συγκυρία και με βάση τον τρέχοντα γεωπολιτικό συσχετισμό τα περιθώρια για την πραγματοποίηση μιας τέτοιας κίνησης;
Για τους λόγους που μόλις ανέφερα συν το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν είναι ούτε το ρευστό περιβάλλον των συνόρων με τη Συρία και το Ιράκ ούτε κάποια μικρή Βαλκανική χώρα στην οποία η τουρκικές μυστικές υπηρεσίες (ΜΙΤ) μπορούν να αναπτύσσουν με σχετική άνεση επιχειρησιακή δράση δεν θεωρώ πιθανή την ανάληψη μια τέτοιας κίνησης. Μάλιστα το ενδεχόμενο να αποκαλυφθεί μια τέτοια προβοκάτσια θα γκρεμίσει στον Τούρκο Πρόεδρο το αφήγημα της «αμυνόμενης» Τουρκίας που με τόση επιμέλεια και επιμονή χτίζει έναντι της «επιτιθέμενης» Ελλάδας.
Πώς εκτιμάτε ότι ο Ερντογάν θα επιχειρήσει να μεταφέρει τη ρητορική έντασης στο πεδίο και σε ποιο χώρο; Υπάρχουν αρκετοί που ποντάρουν σε ένα σενάριο που περιλαμβάνει αντιπερισπασμό σε μια περιοχή του Αιγαίου και σε ένα «χτύπημα» με την αποστολή γεωτρύπανου σε περιοχή ελληνικής κυριαρχίας ή κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Πιο πρόσφατα, ο Τούρκος Πρόεδρος, χτίζοντας πάνω στο παράνομο και γεωγραφικά σουρεαλιστικό τουρκο-λιβυκό μνημόνιο του 2019, προχώρησε σε συμφωνία συνεργασίας με την προσωρινή κυβέρνηση της Τρίπολης για την έρευνα και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων εντός της οριζόμενης από το μνημόνιο Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).
Με τον τρόπο αυτό επιχείρησε την de facto ενίσχυση του τετελεσμένου που δημιούργησε το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο εντείνοντας την πίεση προς την Ελλάδα καθώς άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο αποστολής ερευνητικού σκάφους ή ακόμα και γεωτρύπανου σε περιοχή όπου η παράνομη τουρκο-λιβυκή ΑΟΖ εφάπτεται με τη νόμιμη ελληνο-αιγυπτιακή ΑΟΖ.
Εάν επιχειρήσει να μεταφέρει την ένταση στο πεδίο κατά πάσα πιθανότητα αυτό το χώρο θα αφορά, παρά το Αιγαίο. Αυτή τη φορά με αποστολή γεωτρύπανου σε περιοχή -όπως ανέφερα- η τουρκο-λιβυκή ΑΟΖ εφάπτεται με την ελληνο-αιγυπτιακή ΑΟΖ, δηλαδή σε περιοχή δυνητικών ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, και όχι κυριαρχίας.
Δεν είμαι σίγουρος κατά πόσον στην παρούσα συγκυρία, η απάντηση της Ελλάδας -προκειμένου να προλάβει αυτό το ενδεχόμενο- θα πρέπει να είναι η επέκταση των ελληνικών χωρικών νοτίως της Κρήτης στα 12 ν.μ., μετατρέποντας έτσι χώρο δυνητικών ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων σε χώρο κυριαρχίας, δηλαδή σε ελληνικό έδαφος.
Δεν είναι καθόλου βέβαιο επίσης ότι με μια τέτοια απόφαση όλοι οι πραγματικοί ή/και δυνητικοί σύμμαχοι θα συνεχίσουν να βλέπουν την Ελλάδα ως «αμυνόμενη» έναντι της Τουρκικής επιθετικότητας ενώ και η Τουρκία θα σπεύσει να παρουσιάσει την απόφαση αυτή της Ελλάδας ως την καλύτερη απόδειξη των ισχυρισμών της. Θεωρώ ότι στην παρούσα συγκυρία η διερεύνηση της Ελλάδας με τη Λιβύη όσον αφορά στην πιθανότητα παραπομπής στη Χάγη για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών τους παραμένει το ασφαλέστερο μονοπάτι.
* Ο Παναγιώτης Τσάκωνας είναι καθηγητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο ΕΚΠΑ
