Μία μεγάλη πληγή, ίσως η μεγαλύτερη, για πολλές μεγάλες ιαπωνικές εταιρείες, είναι η πολύ χαμηλή επίδοσή τους στον τομέα της εταιρικής διακυβέρνησης. Οι τελευταίες εξελίξεις με την Toshiba (6502 TOKYO), φέρνουν πάλι το πρόβλημα στο προσκήνιο με δραματικό τρόπο, εκθέτοντας την διοίκηση της εταιρείας, αλλά και την ιαπωνική κυβέρνηση. Πέρυσι το καλοκαίρι, μεγάλοι ιδιώτες μέτοχοι της εταιρείας, με κυριότερο εκπρόσωπό τους τον μεγαλύτερο μέτοχο της εταιρείας, το hedge fund Effissimo Capital Management, κατήγγειλαν τις – κατά την εκτίμησή τους – αθέμιτες ενέργειες της διοίκησης στην προσπάθειά της να αποτρέψει την εκλογή, των προταθέντων από αυτούς, υποψηφίων μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της Toshiba.
Οι υποψήφιοι δεν κατάφεραν να εκλεγούν, όμως οι μέτοχοι δεν κάθισαν με σταυρωμένα χέρια και κατάφεραν να πείσουν την έκτακτη γενική συνέλευση της εταιρείας, που έγινε τον Μάρτιο, να αναθέσει σε ανεξάρτητη επιτροπή τη διερεύνηση των καταγγελιών τους. Η ίδια γενική συνέλευση αποδοκίμασε έντονα τον τότε διευθύνοντα σύμβουλο Nobuaki Kurumatani, επανεκλέγοντάς τον με οριακή πλειοψηφία.
Πριν μερικές μέρες δημοσιοποιήθηκε το πόρισμα της επιτροπής, το οποίο δικαιώνει απόλυτα το Effissimo, επιβεβαιώνοντας την ουσία των καταγγελιών, παραθέτοντας πλήθος αποδεικτικών στοιχείων που εμπλέκουν και πολλά μέλη της κυβέρνησης της χώρας, ακόμα και τον πρωθυπουργό Suga.
Η επιτροπή υποστηρίζει πως ο διευθύνων σύμβουλος και ανώτατα στελέχη της εταιρείας έβαλαν σαν ύψιστη προτεραιότητα την ανάγκη να αποκρουσθεί η «επίθεση» των ξένων μετόχων και ειδικά της Effissimo (η οποία όμως μπορεί να εδρεύει στη Σιγκαπούρη αλλά έχει ιδρυθεί από Ιάπωνες). Σε αυτά τα πλαίσια, έλαβαν χώρα πολλές συναντήσεις μεταξύ διοικητικών και κυβερνητικών στελεχών, ακόμα και μεταξύ του Kurumatani και του τωρινού πρωθυπουργού Yoshihide Suga, ο οποίος ήταν τότε γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου.
Το πιο ενδιαφέρον ίσως από τα ευρήματα της έρευνας είναι πως ο Hiromichi Mizuno, ο οποίος διευθύνει το κρατικό συνταξιοδοτικό ταμείο της Ιαπωνίας, φέρεται να άσκησε προσωπικά πίεση σε μέτοχο της εταιρείας προκειμένου να μην υποστηρίξει τις προτάσεις του Effissimo. Συγκεκριμένα, ο Mizuno κατηγορείται πως πίεσε – επιτυχώς – το επενδυτικό ταμείο του αμερικανικού πανεπιστημίου Harvard, με αποτέλεσμα την αποχή του ταμείου από την ψηφοφορία. Ο Mizuno εμφανίζεται στην Ιαπωνία ως ένας από τους βασικούς υποστηρικτές της προσαρμογής της χώρας στις απαιτήσεις του E.S.G. (σεβασμός στο περιβάλλον, κοινωνική ευθύνη, εταιρική διακυβέρνηση), οπότε η ανάμειξή του σε αυτή την ξεκάθαρη παραβίαση κάθε κανόνα εταιρικής διακυβέρνησης δεν κάνει καθόλου καλή εντύπωση.
Οι αποκαλύψεις που έφερε η δημοσιοποίηση του πορίσματος της επιτροπής έχουν φέρει σε αρκετά δύσκολη θέση τη διοίκηση. Μπορεί ο Kurumatani, ο οποίος ήταν ο οργανωτής της προσπάθειας υπονόμευσης των μετόχων, να μην είναι πλέον στη θέση αυτή, καθώς παραιτήθηκε στα μέσα του Απριλίου μετά το πολύ αρνητικό αποτέλεσμα της γενικής συνέλευσης, αλλά οι αποκαλύψεις αφορούν πάρα πολλά υψηλόβαθμα στελέχη της επιχείρησης, η οποία φαίνεται σαν να ενδιαφερόταν περισσότερο για την αντιμετώπιση των ακτιβιστών μετόχων παρά για το καλό της.
Αυτό έρχεται να προστεθεί στην πολύ χλιαρή υποδοχή από μέρους της διοίκησης, της προσφοράς που υπέβαλε πριν δύο μήνες το επενδυτικό κεφάλαιο CVC Partners για την εξαγορά της εταιρείας (Η CVC έδωσε το σύνθημα: η μάχη για τον έλεγχο της Toshiba ξεκινά | Liberal Markets). Μπορεί αυτή η προσφορά να μην ήταν τόσο καλά προετοιμασμένη, και ίσως να ήταν και ένα «κόλπο» του Kurumatani προκειμένου να κρατήσει τη θέση του (τελικά παραιτήθηκε μερικές μέρες αργότερα), η αντιμετώπισή της όμως από τη διοίκηση, έδωσε την εντύπωση πως δεν την ενδιαφέρει και πολύ η μεγιστοποίηση της αξίας της μετοχής. Και η κυβέρνηση όμως έχει εκτεθεί, διότι οι ενέργειες αρκετών μελών της δείχνουν πως δεν παίρνει αρκετά στα σοβαρά τη βελτίωση του επιπέδου εταιρικής διακυβέρνησης, σε αντίθεση με τις δημόσιες διακηρύξεις της και τις νομοθετικές πρωτοβουλίες που έχει πάρει τα τελευταία χρόνια.
Εκ πρώτης όψεως, η νέα περιπέτεια της εμβληματικής ιαπωνικής εταιρείας πρέπει να απογοητεύσει τους επενδυτές, και αυτούς που έχουν μερίδιο στην Toshiba και όσους κατέχουν μετοχές άλλων εταιρειών που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο του Τόκιο. Αν το σκεφθούμε όμως λίγο καλύτερα, μπορεί αυτό το επεισόδιο τελικά να αποδειχθεί ευεργετικό για τους πιστούς των ιαπωνικών εταιρειών.
Έτσι όπως είναι τα πράγματα αυτή τη στιγμή, η διοίκηση της Toshiba δε θα μπορέσει εύκολα να αδιαφορήσει αν εκδηλωθεί μία νέα, πιο καλά προετοιμασμένη πρόταση εξαγοράς της εταιρείας, ή κάποια άλλη πρόταση που θα έχει σαν στόχο την τελική αύξηση της περιουσίας των μετόχων, όπως ίσως μία διάσπασή της σε κομμάτια, αφού έχει πολλά αξιόλογα αντικείμενα δραστηριοποίησης. Ακόμα και αν προσπαθήσει να αγνοήσει μία τέτοια πρόταση, δε θα έχει πλέον την αμέριστη συμπαράσταση της κυβέρνησης.
Η μετοχή της έκλεισε στην συνεδρίαση της Τρίτης στα 4.700 Γιεν, και η πρόταση της CVC ήταν κοντά στα 5.000, ενώ θυμίζουμε πως αρκετές εκτιμήσεις αναλυτών ανεβάζουν την αξία της μετοχής πολύ παραπάνω. Αν εκδηλωθεί τώρα μία νέα προσφορά, μπορεί να έχει καλύτερη τύχη από αυτήν της CVC, και ίσως να μην είναι η μόνη που θα εκδηλωθεί.
Πέρα όμως από την Toshiba, θα πρέπει λογικά να περιμένουμε από την κυβέρνηση και τις χρηματιστηριακές αρχές να ασχοληθούν πιο ενεργά και πιο αποτελεσματικά με την εταιρική διακυβέρνηση, και αυτό μόνο καλό μπορεί να κάνει στις ιαπωνικές μετοχές και όσους τις έχουν στα χέρια τους. Η πιο σωστή αντιμετώπιση των μετόχων από τις διοικήσεις θα προσελκύσει περισσότερους ξένους επενδυτές, οι οποίοι διστάζουν να αυξήσουν τις θέσεις τους παρά την πολύ καλή κατάσταση πάρα πολλών ιαπωνικών επιχειρήσεων.
Στις λίγες μέχρι τώρα περιπτώσεις που οι διοικήσεις άκουσαν κάποιους «ενοχλητικούς» ξένους επενδυτές, όπως έγινε στην Softbank, οι μέτοχοι χαμογέλασαν πλατιά. Όσο περισσότερες πόρτες ανοίξουν, τόσο περισσότερα χαμόγελα θα βλέπουμε στους επενδυτές, ειδικά σε κάποιους σαν τους «ξένους» της Toshiba, οι οποίοι, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως έσωσαν, με τα κεφάλαιά τους, την εταιρεία από την οικονομική καταστροφή πριν μερικά χρόνια.
