Η κλεψύδρα αδειάζει για την τουρκική οικονομία και πλέον το νέο ιστορικό χαμηλό της τουρκικής λίρας (στις 7,67 λίρες χθες η ισοτιμία με το δολάριο) δεν αποτελεί είδηση. Είδηση αποτελεί η προειδοποίηση της Moody’ s, ότι πολύ σύντομα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα κληθεί να λάβει τολμηρές αποφάσεις, αν θέλει να αποφύγει ένα πιστωτικό γεγονός, ένα επεισόδιο που θα ισοδυναμεί με αθέτηση πληρωμών και θα επιδεινώσει ακόμα περισσότερο τη σχέση της Τουρκίας με την επενδυτική κοινότητα. Ο οίκος χαρακτήρισε, μάλιστα, τον Τούρκο πρόεδρο «απρόθυμο» ή «ανίκανο» να αντιμετωπίσει μία κρίση που ο ίδιος έχει πυροδοτήσει με τις ανορθόδοξες επιλογές του και την επιμονή του να τάζει μια νέα περίοδο - επίπλαστης αυτή τη φορά - ευφορίας στους πολίτες.
Αν είστε από αυτούς που διερωτούνται γιατί δεν έχει «σκάσει» μέχρι στιγμής η… τουρκική οικονομία, η απάντηση έρχεται μέσα από τις αναλύσεις των ειδικών. Ενώ οι συνθήκες επιδεινώνονται καθημερινά στην Τουρκία, η καλή δημοσιονομική θέση της χώρας λόγω του χαμηλού δημοσίου χρέους και των πλεονασμάτων της αναπτυξιακής έκρηξης της περασμένης δεκαετίας, σε συνδυασμό με τις ενέσεις ρευστότητας από Κίνα και Κατάρ, έχουν μέχρι στιγμής επιτρέψει στον Ερντογάν να βλέπει… ατάραχος την τουρκική λίρα να γράφει σχεδόν καθημερινά ιστορικά χαμηλά τον τελευταίο μήνα και την αγορά να απειλείται με ασφυξία.
Η Τουρκία έχει τόσο χαμηλό δημόσιο χρέος που ακόμα και μετά την προβλεπόμενη για φέτος διεύρυνση του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 7,5% του ΑΕΠ και τη συνεχιζόμενη υποτίμηση της λίρας, το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αναμένεται να φτάσει… μόλις στο 42,9% το 2020 και να ξεπεράσει το 45% το 2023.
Κάπου εδώ τελειώνουν τα θετικά και αρχίζουν τα σοβαρά προβλήματα. Σήμερα τα συναλλαγματικά αποθέματα έχουν εξαντληθεί και μέσα στους επόμενους μήνες αναμένεται να στενέψουν ασφυκτικά και τα περιθώρια σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής από την πίσω πόρτα (η κεντρική τράπεζα έχει αυξήσει το κόστος για τις εμπορικές τράπεζες σε πάνω του 10% όταν τα επιτόκια είναι κολλημένα στο 8,25%). Μία στρατηγική που ακολουθεί η CBRT υπό την καθοδήγηση του Ερντογάν, για να μην προχωρήσει σε επίσημη αύξηση των επιτοκίων.
Χωρίς τα δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια των συναλλαγματικών αποθεμάτων για να σταματήσει η κατρακύλα της λίρας και με λίγο χώρο έμμεσης σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής, ο Τούρκος πρόεδρος θα πρέπει πολύ σύντομα να βρει βοήθεια από το εξωτερικό. Όπως είναι γνωστό έχει αποκλείσει την προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ενώ η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ του έχει κλείσει την πόρτα με… παροιμιώδη τρόπο. Τον περασμένο Μάιο στέλεχος της Fed είχε δηλώσει ότι η αμερικανική κεντρική τράπεζα διατηρεί γραμμές ανταλλαγής συναλλάγματος με χώρες «αμοιβαίας εμπιστοσύνης» και «υψηλών πιστωτικών προτύπων». Αποτέλεσμα ήταν δύο ημέρες αργότερα τα 5ετή τουρκικά CDS να καταγράψουν ιστορικό υψηλό στις 643 μονάδες βάσης.
Αφού… έφαγε, λοιπόν, πόρτα από τη Fed, ο Ερντογάν στράφηκε σε άλλους συμμάχους και εξασφάλισε στα τέλη Μαΐου τον τριπλασιασμό της γραμμής ανταλλαγής συναλλάγματος με το Κατάρ, μία συμφωνία που λειτούργησε ως σωσίβιο αλλά πλέον δεν αρκεί, ενώ διατηρεί, επίσης, ανοιχτούς διαύλους με την Κίνα.
Όπως σημειώνει η Moody’ s, πέρα από τις swap lines, το μέγεθος της Τουρκίας και οι δεδομένες διαρθρωτικές οικονομικές ανισορροπίες περιορίζουν τη βοήθεια που θα μπορούσε να δεχθεί για να αντιμετωπίσει τη συναλλαγματική κρίση. Για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η οποία αποτελεί τον μεγαλύτερο πιστωτή της Τουρκίας, έχει παγώσει κάθε γραμμή χρηματοδότησης από τα τέλη του 2019. Ο οίκος, μάλιστα, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, τονίζοντας παράλληλα ότι οι εντάσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο θα μπορούσαν να επιταχύνουν την επιδείνωση του πιστωτικού προφίλ της Τουρκίας.
Με άλλα λόγια, η Moody’ s λέει στους επενδυτές να μείνουν μακριά από τη χώρα. Διότι όσο περιορίζονται οι διαθέσιμες επιλογές του Ερντογάν, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος να προχωρήσει ο Τούρκος πρόεδρος σε βεβιασμένες κινήσεις που θα φέρουν πιο κοντά ένα πιστωτικό επεισόδιο, το οποίο… σπρώχνει την Τουρκία προς τη χρεοκοπία.
Η ύστατη λύση για τον Ερντογάν θα είναι να επιβάλλει μορατόρια στις πληρωμές σε ξένο νόμισμα όλων των assets ή τα γνωστά μας capital controls. Σύμφωνα πάντα με τη Moody’ s, όποια απόφαση κι αν λάβει, θα είναι ιδιαίτερα καταστροφική για τις τουρκικές επιχειρήσεις και ενδεχομένως θεωρηθεί ως αθέτηση πληρωμών από το τουρκικό δημόσιο, διότι επιδεινώνεται η ικανότητα εξυπηρέτησης του κρατικού χρέους.
