Το σκληρό πρόσωπο της πανδημίας εμφανίζεται ξανά και πλέον ο κίνδυνος να παραμείνει η οικονομία σε… μόνιμη ύφεση, έως ότου κυκλοφορήσει ένα αποτελεσματικό εμβόλιο και αλλάξει άρδην το κλίμα, είναι κάτι παραπάνω από ορατός. Ο κλάδος των υπηρεσιών βιώνει μία πρωτοφανή καταστροφή το μέγεθος της οποίας καθημερινά μεγαλώνει. Ο τουρισμός, η ψυχαγωγία και η διασκέδαση, οι αθλητικές εκδηλώσεις και η εστίαση, πλήττονται διαρκώς καθώς ο αριθμός των κρουσμάτων αυξάνεται τις τελευταίες εβδομάδες και μαζί τους ενισχύονται τα περιοριστικά μέτρα.
Αποτέλεσμα είναι η ανάκαμψη που ξεκίνησε μετά το τέλος των lockdown να απειλείται από τους νέους περιορισμούς, κάτι που αντανακλάται στα επίσημα στοιχεία. Η ελληνική οικονομία θα παραμείνει σε ύφεση καθ’ όλη τη διάρκεια του 2020, όπως ήταν αναμενόμενο, με τις εκτιμήσεις πλέον να κλίνουν προς το δυσμενές σενάριο (χθες η Κομισιόν έκανε λόγο για -9% στην Ελλάδα και αυτό αν δεν επιβληθεί νέο lockdown). Με τον ίδιο κίνδυνο βρίσκεται αντιμέτωπη ολόκληρη η Ευρώπη, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων και αυτές με αστερίσκο αφού όπως προειδοποίησε χθες ο Γερμανός λοιμωξιολόγος, Κρίστιαν Ντόστεν, η πανδημία τώρα ξεκινά ακόμα και για τη Γερμανία.
Σε μία εποχή που τη θέση των προβλέψεων έχουν πάρει οι υποθέσεις, ο Σεπτέμβριος θα ήταν υποθετικά ένας μήνας συνέχισης της ανάκαμψης, ακολουθώντας τις θετικές επιδόσεις μετά την επανεκκίνηση των οικονομιών και των ταξιδιών. Εντούτοις, οι πρόδρομοι δείκτες της οικονομικής δραστηριότητας υποχωρούν αισθητά αντικατοπτρίζοντας τις επιπτώσεις του δεύτερου κύματος και θέτουν την ευρωπαϊκή οικονομία στο όριο της ύφεσης.
Ο σύνθετος δείκτης PMI για την Ευρωζώνη διαμορφώνεται τον Σεπτέμβριο στο 50,1 όταν οποιοδήποτε επίπεδο κάτω από αυτό υποδεικνύει ότι η οικονομική δραστηριότητα συρρικνώνεται. Τα προσχήματα σώζει ο μεταποιητικός κλάδος αφού οι υπηρεσίες παραμένουν σε φάση βαθιάς ύφεσης.
Και μπορεί τα στοιχεία για τη Γερμανία να είναι ενθαρρυντικά, κυρίως λόγω του rebound που σημειώθηκε στο παγκόσμιο εμπόριο, όμως η Γαλλία δείχνει να επέστρεψε σε ύφεση μετά από τέσσερις μήνες, εξαιτίας των νέων περιορισμών που απαιτούνται για να αντιμετωπιστεί το δεύτερο κύμα. «Η ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας χάνει τη δυναμική της», σημειώνει η Capital Economics, ενώ η Oxford Economics επισημαίνει πως ο βασικός καταλύτης για την οικονομία τους επόμενους μήνες θα είναι η πορεία της πανδημίας.
Το ερώτημα είναι πόσοι μήνες θα χρειαστούν για να ξεφύγουμε από το τέλμα. Αν επιβεβαιωθεί ο ΠΟΥ, τότε θα πρέπει να περιμένουμε έως το καλοκαίρι του 2021 για μαζικούς εμβολιασμούς. Πιθανώς λοιπόν να έχουμε μπροστά μας τρία τρίμηνα ύφεσης και γι’ αυτό αυξάνονται οι φωνές για διατήρηση των μέτρων ενίσχυσης της οικονομίας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης, στο μεταξύ, ενώ ενισχύεται τον Σεπτέμβριο στις -13,9 μονάδες από -14,7 μονάδες τον Αύγουστο, δεν έχει καταφέρει να καλύψει ούτε τις μισές απώλειες από τον Φεβρουάριο. Η έρευνα, μάλιστα, δεν έχει προλάβει να καταγράψει πλήρως την αλλαγή ψυχολογίας στις τάξεις των Ευρωπαίων καταναλωτών που φέρνουν οι περιορισμοί του δεύτερου κύματος.
Η πιθανή ανακοίνωση της έγκρισης εμβολίου στο επόμενο δίμηνο θα βελτιώσει ελαφρώς την ψυχολογία, ωστόσο θα χρειαστούν μήνες για να κυκλοφορήσει και να γίνουν οι απαιτούμενοι εμβολιασμοί που θα επιτρέψουν τη σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα. Θα πρέπει λοιπόν η οικονομία να συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο τουλάχιστον έως τα μέσα του 2021. Τα χειρότερα, λοιπόν, είναι μπροστά μας και γι’ αυτό η λέξη που αναφέρεται τις περισσότερες φορές στις αναλύσεις των διαφόρων οίκων είναι η «αβεβαιότητα».
Παράλληλα, αναμένεται αύξηση της ανεργίας, η οποία θα επιδεινώσει ακόμα περισσότερο το κλίμα. Τα στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) είναι τρομακτικά. Τα εισοδήματα μειώθηκαν κατά 10,7% παγκοσμίως ή κατά 3,5 τρισ. δολάρια. Οι χαμένες ώρες εργασίας στο τρίμηνο Απριλίου-Ιουνίου ισοδυναμούν με 495 εκατομμύρια θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης!
