Τα τραγικά λάθη που οδήγησαν στην τραγωδία στο Μάτι ξεκίνησε να περιγράφει στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο ο επιπυραγός Δημήτρης Λιότσος ο οποίος την επομένη της φονικής πυρκαγιάς είχε λάβει εντολή από την Εισαγγελία να ερευνήσει τις συνθήκες που οδήγησαν στον όλεθρο της 23ης Ιουλίου 2018.
Αναλύοντας και εξιστορώντας λεπτό προς λεπτό τα γεγονότα ο πραγματογνώμονας της Εισαγγελικής Αρχής, ξεδίπλωσε στο δικαστήριο μία σειρά παραλείψεων, μία αλυσίδα λαθών που το ένα πίσω από το άλλο έγιναν το θανατηφόρο ντόμινο που έπληξε το Μάτι.
Ο κ. Λιότσος μετά την παράδοση του πορίσματος του, είχε καταγγείλει ότι ο τότε αρχηγός της Πυροσβεστικής τον είχε πιέσει και εν συνεχεία απειλήσει προκειμένου να μην καταλογίσει ευθύνες για την εκατόμβη νεκρών και αντί αυτού να γράψει «πέντε πραγματάκια: οι άνεμοι, η καύσιμη ύλη, δόμηση άναρχη, αυθαίρετη..».
Για πρώτη φορά σήμερα δημόσια, ο αξιωματικός της Πυροσβεστικής ξεκίνησε να εκθέτει στο δικαστήριο τα ευρήματα του στα οποία στηρίχθηκε η έρευνα της Εισαγγελίας για τα αίτια της εθνικής τραγωδίας. Στην αίθουσα είχαν σπεύσει αρκετοί πολίτες που ήθελαν να ακούσουν την κατάθεση του αξιωματικού, ενώ και σήμερα το κρύο ήταν ιδιαίτερα έντονο καθώς η αίθουσα δεν διαθέτει θέρμανση.
Έχοντας μαζί του φορητό υπολογιστή και χρησιμοποιώντας την οθόνη που υπάρχει στην αίθουσα για την προβολή εγγράφων και φωτογραφιών, ο αξιωματικός της Πυροσβεστικής έδωσε το στίγμα για το πως η φωτιά στην Ανατολική Αττική έγινε μία από τις φονικότερες σε παγκόσμιο επίπεδο. Αναλύοντας και εξιστορώντας λεπτό προς λεπτό τα γεγονότα ο πραγματογνώμονας ξεδίπλωσε μία σειρά παραλείψεων, μία αλυσίδα λαθών που το ένα πίσω από το άλλο έγιναν το θανατηφόρο ντόμινο που έπληξε το Μάτι.
Ο κ. Λιότσος αφού άκουσε αμίλητος επί μιάμιση ώρα την πρόεδρο να διαβάζει τα συμπεράσματα του, για την φωτιά στο Μάτι αλλά και την φωτιά στην Κινέτα που είχε εκδηλωθεί νωρίτερα εκείνη την ημέρα, ξεκίνησε την κατάθεση του περιγράφοντας εκείνα που δεν έγιναν πριν να ξεσπάσει η φωτιά και εκείνα που δεν έγιναν όταν ξέσπασε.
Κατά τον επιπυραγό, η πορεία προς την κόλαση ξεκίνησε μία μέρα πριν να ξεσπάσει η φωτιά, οπότε και δεν έγιναν από το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ) οι προβλεπόμενες ενέργειες για τις μετεωρολογικές συνθήκες που διαμόρφωναν βαθμό επικινδυνότητας 4.
«Το ΕΣΚΕ δεν έδωσε έγκαιρη εντολή για εναέρια επιτήρηση της Αττικής» ανέφερε ο πραγματογνώμονας και τόνισε, επίσης, πως «Αυτό που δεν έγινε εκείνη την ημέρα, ούτε την προηγούμενη ημέρα ήταν η μεταστάθμευση αεροσκαφών, ούτε στην Αττική, ούτε στις άλλες περιοχές της χώρας. Όταν έχουμε βαθμό επικινδυνότητας 4 αυξάνονται και οι δυνάμεις μας και η ετοιμότητα. Στην Αττική είχαμε βαθμό επικινδυνότητας 4. Το ότι δεν έγινε η μεταστάθμευση αεροσκαφών, συνέβαλε στην εξάπλωση της πυρκαγιάς. Πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα έγκαιρης μεταστάθμευσης σε κατάλληλα αεροδρόμια».
Ο κ. Λιότσος ρωτήθηκε από την πρόεδρο να εξηγήσει αν η «μεταστάθμευση» αφορά τον ανεφοδιασμό των σκαφών και απάντησε πως αφορά την μετακίνηση τους σε αεροδρόμια που δεν θα τα επηρεάζουν οι άνεμοι, ώστε να είναι σε ετοιμότητα. «Τα τύπου καναντέρ αεροσκάφη πρέπει να μετασταθμεύουν σε άλλα αεροδρόμια προκειμένου να μην επηρεάζονται από ανέμους» τόνισε.
Πρόεδρος : Για ποιο λόγο προσγειώνονταν στο αεροδρόμιο Ελευσίνας για καύσιμα;
Μάρτυρας : Για ανεφοδιασμό.
Πρόεδρος : Ήταν γνωστό από την προηγούμενη ημέρα ότι το αεροδρόμιο της Ελευσίνας δεν θα μπορούσε να χρησιμεύσει;
Μάρτυρας : Όταν υπάρχει πρόβλεψη για ανέμους, ξέρουμε ότι κάποια αεροσκάφη θα δυσκολευτούν, το ΕΣΚΕ έρχεται σε επικοινωνία και γίνεται μεταστάθμευση αεροσκαφών. Αυτά γίνονται από προηγούμενη ημέρα. Εδώ δεν έγιναν.
Σύμφωνα με τον κ. Λιότσο ένα κρίσιμο μέτρο που δεν ελήφθη από το ΕΣΚΕ ήταν η επιτήρηση από αέρος της Αττικής.
«Δεν προέβη το ΕΣΚΕ σε εναέρια επιτήρηση της Αττικής. Αναλόγως το βαθμό επικινδυνότητας, κρίνουμε και τι διαδικασία, θα ακολουθήσουμε. Όταν υπάρχει επικινδυνότητα 4, μπορούν να σηκωθούν και καναντέρ προκειμένου να κάνουν επιτήρηση και να προσγειωθούν σε οποιοδήποτε αεροδρόμιο. Υπήρχε καναντέρ στο Πικέρμι. Με τη χρήση της επιτήρησης και την άμεση βολή από το αεροσκάφος αυτό, έχουμε πολλές πιθανότητες να καταστείλουμε άμεσα τη φωτιά" επεσήμανε ο Αξιωματικός, ο οποίος προκάλεσε σχόλια όταν συνεχίζοντας την κατάθεση είπε ότι την "εναέρια επιτήρηση" τελικώς την έκανε "ιδιωτική αερολέσχη η οποία δεν εντόπισε καπνό» όπως είπε. Μάλιστα συνήγορος θυμάτων απευθύνθηκε στον επιπυραγό και του είπε «Αερολέσχη; Γελάνε και τα ντουβάρια».
Ο μάρτυρας εξήγησε ότι στις 23 Ιουλίου το ΕΣΚΕ δεν έστειλε αίτημα για εναέρια επιτήρηση μέχρι τις 8 το πρωί όπως θα έπρεπε και ότι το αίτημα απεστάλη 09:59, με αποτέλεσμα να αποδεχθεί τις κλήσεις ιδιωτική αερολέσχη, τα αεροσκάφη της οποίας δεν μπορούν να κάνουν κατάσβεση. Είπε, επίσης, πως το αίτημα του ΕΣΚΕ αφορούσε την Αττική
Πρόεδρος : Για πόσα αεροσκάφη;
Μάρτυρας : Ένα ήταν διαθέσιμο. Το αίτημα καθυστέρησε και το αποδέχθηκε η ιδιωτική αερολέσχη. Το αίτημα αφού δεν εστάλη την ώρα που έπρεπε δεν μπορούσε να προχωρήσει, καθώς χρειαζόταν τρίωρη διαθεσιμότητα του αεροσκάφους. Η ιδιωτική αερολέσχη αποδέχθηκε το αίτημα. Στις 14:04 πέταξε το πρώτο αεροσκάφος. Το αεροσκάφος δεν αντιλήφθηκε καπνό. Στις 16:46 εκτέλεσε και πάλι εναέρια πτήση. Δεν αναγράφεται στο ημερολόγιο ότι έγινε πτήση από την αερολέσχη.
Πρόεδρος : Ποιος αποφασίζει που είναι η μεγαλύτερη επικινδυνότητα; Π.χ. εάν είναι μία έκταση δασική;
Μάρτυρας : Το γενικό πρόσταγμα για όλη Ελλάδα έχει το ΕΣΚΕ. Το ΕΣΚΕ δίνει εντολή για εναέρια επιτήρηση στην Αττική. Για Πελοπόννησο, για παράδειγμα, υπάρχει το ΠΕΣΚΕ για εναέρια επιτήρηση, αλλά μπορεί την εντολή να δώσει και το ΕΣΚΕ.
Πρόεδρος : Λέτε εσείς πως εάν είχε γίνει επιτήρηση και είχε εντοπιστεί η πυρκαγιά στα Γεράνια όρη θα είχε περιοριστεί η εξάπλωση;
Μάρτυρας : Εάν υπήρχε εναέρια επιτήρηση στην Κινέτα θα μπορούσε να κατασταλεί η φωτιά εν τη γέννηση της. Είκοσι (20) λεπτά είναι καθοριστικά για την μετέπειτα πορεία της πυρκαγιάς. Σε συνδυασμό με τους ανέμους πήρε μεγάλες διαστάσεις.
Πρόεδρος : Με drones θα μπορούσε να γίνει επιτήρηση;
Μάρτυρας : Βεβαίως.Δεν υπήρχαν τόσο δυναμικοί άνεμοι στις αρχικές ώρες της ημέρας, οι ριπές ήταν αυξημένες , όχι οι άνεμοι. Οι άνεμοι στην Κινέτα ήταν έξι με επτά μποφόρ. Η απομάκρυνση έγινε άμεσα.
Αναφερόμενος στην φωτιά που εκδηλώθηκε στις 16.41 τη επίμαχης ημέρας στο Νταού Πεντέλης, μετά από αυτήν στα Γεράνεια, ο κ. Λιότσος είπε πως τα πρώτα κρίσιμα λεπτά «καίει ανενόχλητη» και ενώ «στις 16:45, έχει ενημερωθεί το ΕΣΚΕ από αξιωματικό του συντονιστικού ελικοπτέρου πως είναι ορατή από το Μαρκόπουλο. Το πρώτο όχημα πυρόσβεσης, έφτασε στις 17.04. Μέχρι τις 17.15 είχαν φτάσει και είχαν ξεκινήσει την κατάσβεση 8 υδροφόρα οχήματα, 3 βοηθητικά και 6 εθελοντικά, ενώ συνδράμει μόνο ένα ελικόπτερο».
Κατά τον μάρτυρα, που επικαλέστηκε στοιχεία από συνομιλίες μεταξύ αξιωματικών της Πυροσβεστικής "στις 16:55 φαίνεται το ΕΣΚΕ γνώριζε την πορεία της πυρκαγιάς και την επικινδυνότητα της και πως είναι κοντά σε σπίτια. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλοι γνώριζαν" είπε ο κ. Λιότσος.
Σύμφωνα με τον επιπυραγό «Στις 16:59 η φωτιά λόγω του ότι δεν επιχειρούν εναέρια μέσα, διασπάστηκε σε δύο μέτωπα: ένα προς Καλλιτεχνούπολη και το άλλο προς Νέο Βουτζά. Στις 17:10 φτάνει το πρώτο εναέριο μέσο (erickson) στην πυρκαγιά. Είναι το μοναδικό πτητικό μέσο μέχρι τις 18:20 και δεν μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση της πυρκαγιάς».
Ο επιπυραγός, επίσης, είπε:
«Ο πιλότος του μόνου εναέριου μέσου, στις 17.15 ζητά ενισχύσεις και η τηλεφωνήτρια του λέει ότι μπορεί να είναι δύσκολη η επιχείρηση λόγω της κατοικημένης περιοχής. Εκείνος ζητά ενίσχυση από κάτω, εννοώντας επίγεια μέσα.Στις 17.30 ο χειριστής του ελικοπτέρου ενημερώνει το ΕΣΚΕ ότι η φωτιά στην περιοχή του Νέου Βουτζά και ότι μπαίνει σε σπίτια..Η συνδρομή μόνο ενός πτητικού μέσου μέχρι τις 18.20 κρίνεται επιχειρησιακά ανεπαρκής.
Στις 17.30, πενήντα λεπτά από την αναγγελία της πυρκαγιάς, η πυρκαγιά είναι κοντά σε σπίτια και τα απειλεί και μόνο ένα εναέριο μέσο επιχειρεί. Αν είχαν στείλει τρία εναέρια μέσα η πυρκαγιά ίσως να ήταν ελεγχόμενη και δίνοντας εντολή εκκένωσης των οικισμών, θα ήταν πιθανό να μην είχαμε θρηνήσει τόσα θύματα».
Ο Αξιωματικός επικαλέστηκε στοιχεία από τις καταγεγραμμένες συνομιλίες, τα ημερολόγια καταγραφής ενεργειών και των κλήσεων που έγιναν υπηρεσιακά την επίμαχη μέρα. Το γεγονός ότι ο μάρτυρας διάβαζε από σημειώσεις του προκάλεσε αντιδράσεις από την υπεράσπιση των κατηγορουμένων που ζήτησε από την έδρα να μην επιτρέψει στον μάρτυρα να διαβάζει κείμενα «που δεν ξέρουμε ποιος τα έχει γράψει».
Μάρτυρας : Είναι στοιχεία τα δικογραφίας
Οι συνήγοροι κατηγορουμένων τόνισαν πως δημιουργεί θέματα ακυρότητας να επικαλείται ο μάρτυρας στοιχεία της δικογραφίας αφού έχει ολοκληρώσει το έργο του, ενώ η πρόεδρος ζήτησε από τον Αξιωματικό να μην διαβάζει τις σημειώσεις του.
Η κατάθεση του κ. Λιότσου θα συνεχιστεί την Πέμπτη 16 Φεβρουαρίου
