Η επίσκεψη των εκπροσώπων 30 κορυφαίων Πανεπιστημίων των ΗΠΑ στην Ελλάδα σηματοδοτεί εμφατικά μία ιστορική συγκυρία για τα πανεπιστήμια της χώρας μας. Η εξωστρέφεια είναι και θα πρέπει να είναι πυλώνας της στρατηγικής κάθε Πανεπιστημίου, όμως, αυτό δεν αποτελεί απλώς μία διαπίστωση σε επίπεδο πανεπιστημιακής κοινότητας, ούτε καν μία ρεαλιστική συνειδητοποίηση ενός μονοδρόμου στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Είναι κάτι πιο μεγάλο, που οφείλουμε να το εξηγήσουμε στην κοινωνία, ιδιαίτερα στους νέους, αλλά ακόμη και στα μικρά παιδιά. Με πολύ απλά λόγια τα πανεπιστήμια που είναι ανοιχτά στον κόσμο, ανοίγουν στους φοιτητές τους έναν κόσμο απεριόριστων δυνατοτήτων και ευκαιριών, παράγουν αποφοίτους- πολίτες του κόσμου. Κι αυτοί με τη σειρά τους γίνονται οι λαμπροί πρεσβευτές της χώρας, γίνονται η ισχυρή φωνή της. Είναι ένας πολλαπλασιαστής η εξωστρέφεια στη μεγαλύτερη και πιο σημαντική επένδυση για την πατρίδα μας, που δεν είναι άλλη από την επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιό της.
Βρισκόμαστε, λοιπόν, σε μία καμπή, όπου μετά από δεκαετίες μπορούμε να επικεντρωθούμε ουσιαστικά στις ακαδημαϊκές δυνατότητες, που ανοίγονται για τα Πανεπιστήμια και τους φοιτητές μας. Μπορούμε να συνεχίσουμε να συζητάμε για παθογένειες του παρελθόντος, για τις διατάξεις νόμων που δε μας αρέσουν ή μας ξεβολεύουν, για το αν χρειαζόμαστε ή όχι τις ΟΠΠΙ, για διλήμματα του τύπου Βιβλιοθήκη-βαριοπούλα, ή να επιλέξουμε τη φυγή προς τα εμπρός.
Για εμένα η επιλογή της φυγής προς τα εμπρός, η επιλογή της εξωστρέφειας, υπήρξε προφανής, αυτονόητη και αδιαπραγμάτευτη, ήταν η πυξίδα στον προγραμματικό σχεδιασμό που παρουσίασα το 2019 στους συναδέλφους μου, ζητώντας την ψήφο τους για να εκλεγώ πρύτανης στο μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της χώρας.
Πώς φτάσαμε, όμως, στο σήμερα, στο να συζητάμε και να διερευνούμε πιθανότητες συνεργασίας με τους εκπροσώπους πανεπιστημίων όπως το Κολούμπια, το Χάρβαρντ, το Τζον Χόπκινς, το Ρoύτγκερς, το Στόκτον, το Ταφτς, το Μίσιγκαν, το Πρίνστον, το Κορνέλ;
Τη μακρά περίοδο της οικονομικής κρίσης τα ΑΕΙ δεν βίωσαν μόνο σε επίπεδο υποχρηματοδότησης και υποστελέχωσης τις επιπτώσεις της οικονομικής κατάρρευσης της χώρας. Βίωσαν και τις συνέπειες μίας διαρκούς δυσφήμισης της χώρας από τα διεθνή ΜΜΕ και σε όλα τα διεθνή φόρα, ακόμη και στα ακαδημαϊκά. Ποιος συνάδελφος που βρέθηκε σε συνέδρια με ξένους συναδέλφους του, δεν εισέπραξε την καχυποψία, δεν άκουσε απαξιωτικά σχόλια, δεν άκουσε κάποιον από τους στερεότυπους χαρακτηρισμούς περί τεμπέληδων, αναξιόπιστων κλπ, έστω σε επίπεδο χαλαρού πειράγματος;
Η αναγνώριση της πατρίδας μας κατά την τελευταία τριετία, όχι απλώς ως ισότιμου εταίρου στις μεγάλες συμμαχίες που συμμετέχει αλλά ως μίας χώρας με κρίσιμο λόγο και ρόλο στη διαμόρφωση των παγκόσμιων εξελίξεων ήταν κομβικής σημασίας. Ο αποστιγματισμός της χώρας μεταφράστηκε σε εθνικές επιτυχίες και στα πανεπιστημιακά δρώμενα, στις διεθνείς συνεργασίες, στη διεθνοποίηση των πανεπιστημίων, στην απήχηση των ξενόγλωσσων προγραμμάτων τους, στη διεκδίκηση πολύ μεγάλων ευρωπαϊκών προγραμμάτων.
Αποδείχθηκε πόσο σημαντική παράμετρος για την εξωστρεφή στρατηγική των πανεπιστημίων είναι η εικόνα της χώρας στον έξω κόσμο, το κύρος και η αξιοπιστία της, η ισχύς της, στοιχεία που εκπέμφθηκαν από το επίπεδο των διεθνών επαφών και παρεμβάσεων της σε ανώτατο επίπεδο, σε εξαιρετικά κρίσιμα θέματα όπως αυτά που σχετίζονται με την πανδημία και την ενεργειακή κρίση.
Οι συνέργειες με τα αμερικανικά πανεπιστήμια, οι αντίστοιχες επαφές που θα έχουμε με τους εκπροσώπους των σπουδαιότερων βρετανικών ιδρυμάτων (Οξφόρδης, Cambridge, Imperial, King’s, London School of Economics (LSE), Queen Mary, University College London (UCL), Birmingham, Bristol, Cardiff, Durham, Glasgow, Leeds, Liverpool, Nottingham, Southampton, Warwick), η συμμετοχή μας στις ευρωπαϊκές συμμαχίες πανεπιστημίων (συμμαχία EPICUR, ΑΠΘ και University of Strasbourg, Adam-Mickiewicz University , University of Amsterdam , University of Freiburg, University of Haute-Alsace, Karlsruhe Institute of Technology και University of Natural Resources and Life Sciences ) θα δώσουν μία τεράστια ώθηση στα πανεπιστήμιά μας για τα επόμενα χρόνια και θα εξασφαλίσουν μοναδικές ευκαιρίες στους φοιτητές και καθηγητές μας. Στο χέρι όλων μας είναι να αξιοποιήσουμε στο μέγιστο εξαιρετικές προοπτικές που ανοίγονται. Εκεί είναι το μέλλον. Των πανεπιστημίων, των παιδιών μας, της πατρίδας μας.
Νίκος Γ. Παπαϊωάννου, Πρύτανης ΑΠΘ
