Ο νέος Α/ΓΕΕΘΑ, Στρατηγός Δημήτρης Χούπης, και οι νέοι Α/ΓΕΣ, Α/ΓΕΑ, Α/ΓΕΝ, έχουν την εντολή από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας, Νίκο Δένδια, να υλοποιήσουν ένα πρωτοφανές φιλόδοξο εύρος μεταρρυθμίσεων. Αναμόρφωση των στρατιωτικών σχολών, από αυτές των υπαξιωματικών μέχρι τη Σχολή Εθνική Άμυνας, ώστε να εμφυσηθεί η πρωτοβουλία σε όλα τα επίπεδα ηγεσίας και να εξειδικευτούν τα στελέχη σε νέα αντικείμενα, όπως στη χρήση της τεχνικής νοημοσύνης στο πεδίο.
Αναβάθμιση της θητείας βάση του Φινλανδικού προτύπου, το καλύτερο σήμερα στην Ευρώπη. Διασύνδεση της καινοτομίας με τις Ένοπλες Δυνάμεις με συνεχή ανατροφοδότηση μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων και της αμυντικής βιομηχανίας. Ανάταξη οπλικών συστημάτων και μέσων που κινδυνεύουν με αχρηστία. Δημιουργική αφομοίωση των διδαγμάτων του πολέμου στην Ουκρανία και άλλων συρράξεων.
Αυτή η απολύτως απαραίτητη έλευση της μεταρρύθμισης στις Ένοπλες Δυνάμεις, μεταρρύθμιση που συνδέεται αλλά δεν περιορίζεται στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών και μορφών επιχειρήσεων που προκαλούν οι αγορές προωθημένων οπλικών συστημάτων, αναπόδραστα φέρνει στην επιφάνεια το απαρχαιωμένο οργανωτικό σχήμα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Οι πλέον προηγμένες Ένοπλες Δυνάμεις διεθνώς έχουν καταλήξει να διαχωρίσουν τα Γενικά Επιτελεία τους, τα ανάλογα ΓΕΕΘΑ, ΓΕΣ, ΓΕΑ, ΓΕΝ, από τα Διακλαδικά Στρατηγεία τους. Ουσιαστικά τα Γενικά Επιτελεία παραγάγουν τις Ένοπλες Δυνάμεις μιας χώρας. Τα Διακλαδικά Στρατηγεία διοικούν στο πεδίο τις ‘Ένοπλες Δυνάμεις που τα Γενικά Επιτελεία τους παρέχουν.
Οι ΗΠΑ υλοποίησαν αυτό τον διαχωρισμό το 1986, με τη μεταρρύθμιση του Goldwater-Nichols Act του 1986 που παραμένει και σήμερα, παγκοσμίως, η πρότυπη μεταρρύθμιση της διακλαδικότητας, μετά από διακλαδικές αδυναμίες που αναδείχθηκαν στην αποτυχημένη απόπειρα διάσωσης των ομήρων της Αμερικανικής Πρεσβείας στο Ιράν το 1983, την πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση σε στρατόπεδο Αμερικανών πεζοναυτών το 1983 στο Λίβανο και την εισβολή στη Γρενάδα τον ίδιο χρόνο. Το Ηνωμένο Βασίλειο το έπραξε το 1996, δεκατέσσερα χρόνια μετά τον πόλεμο στα Φώκλαντ. Η Ιαπωνία είναι στη φάση αυτού του διαχωρισμού, δώδεκα χρόνια μετά από τον μεγάλο σεισμό που προκάλεσε το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα.
Και τα τρία αυτά συστήματα εθνικής ασφαλείας έμαθαν αυτό που εμείς αρνηθήκαμε να διδαχθούμε από την κρίση των Ιμίων το 1996. Ότι η δουλειά των Γενικών Επιτελείων, του Αρχηγού και των Αρχηγών Κλάδων, είναι να παραγάγουν τη διακλαδικότητα μέσα από την ισορροπημένη επιλογή οπλικών συστημάτων, τη συνεργασία με το βιομηχανικό οικοσύστημα, τη δέουσα εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα, την επιλογή της ιεραρχίας και την εισήγηση στην πολιτική ηγεσία της χρήσης της διακλαδικότητας σε συγκεκριμένες κρίσεις, πολεμικές, επεισοδίων γκρίζας ζώνης ή ακόμη και πολιτικής προστασίας.
Η δε δουλειά ενός Διακλαδικού Στρατηγείου είναι να υλοποιεί τη διακλαδικότητα, με βάση τις διαταγές της ανώτατης ηγεσίας, πολιτικής και στρατιωτικής, και έχοντας πλήρη έλεγχο όλων των επιχειρησιακών μονάδων των Κλάδων που αποτελούν τη διακλαδικότητα, δηλαδή της Αεροπορίας, του Στρατού και του Ναυτικού.
Ουσιαστικά όταν ο Ναύαρχος Λυμπέρης, Α/ΓΕΕΘΑ κατά την κρίση των Ιμίων, διαπίστωνε ότι έπρεπε στα Ίμια ταυτόχρονα να διαβουλεύεται με την πολιτική ηγεσία, να προετοιμάζει το στράτευμα για μια πιθανή πολεμική γενίκευση και να διαχειρίζεται την τακτική στο πεδίο, με όπως γνωρίζουμε μη ικανοποιητικά αποτελέσματα, αυτό ακριβώς, ηθελημένα ή όχι, ανεδείκνυε: την έλλειψη διαχωρισμού της λειτουργίας του Γενικού Επιτελείου, του ΓΕΕΘΑ εν προκειμένω, από τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων από ένα Διακλαδικό Στρατηγείο.
Αρκεί όμως αυτός ο διαχωρισμός ρόλων και αρμοδιοτήτων; Κρίνεται, με βάση διεθνείς πρακτικές, ότι πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω με άλλες πολιτικές. Αναφέρουμε τρεις. Τη συμμετοχή των Ενόπλων Δυνάμεων, με πολυάριθμες μονάδες επαγγελματιών, σε συμμαχικές πολεμικές επιχειρήσεις ώστε τα μόνιμα στελέχη να αποκτήσουν, επί του πεδίου, εμπειρίες και παραστάσεις στη διεξαγωγή διακλαδικών επιχειρήσεων στο υψηλότατο επίπεδο, πρακτική που έχουν υιοθετήσει φίλοι και εχθροί στη γειτονιά μας, δηλαδή η Ιταλία και η Τουρκία, πιο πρόσφατα στο Αφγανιστάν.
Ενίσχυση του πολιτικού προσωπικού του Υπουργείου Άμυνας, με υψηλής ποιότητας τεχνοκράτες στον στρατηγικό σχεδιασμό και στη Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων, ώστε η πολιτική ηγεσία να μην βασίζεται μόνο στην Κλαδική προτίμηση, που συχνά είναι προκατειλημμένη υπέρ οπλικών συστημάτων στα οποία έχει εκπαιδευτεί η ηγεσία του Κλάδου ή προκρίνει το Κλαδικό και όχι το Διακλαδικό συμφέρον. Θεσμική ενίσχυση της αξιοκρατίας στις κρίσεις των αξιωματικών, ώστε η αέναη και εξαιρετικά σύνθετη επίτευξη της διακλαδικότητας να μην αποσταθεροποιείται από πελατειακές επιλογές της στρατιωτικής ηγεσίας.
Το παρόν άρθρο βασίζεται στο κείμενο πολιτικής ‘Joint Operations in the Greek Armed Forces: Much to be desired, much to be achieved’, ΕΛΙΑΜΕΠ.
* Ο Αντώνης Καμάρας είναι ερευνητικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ
