Η έντονη διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα και η δραστική μείωση των στερεών ορυκτών καυσίμων στην ηλεκτροπαραγωγή έχει αλλάξει το τοπίο άρδην. Η χρήση λιγνίτη και λιθάνθρακα έχει περιοριστεί σημαντικά σε ολόκληρη την Ευρώπη και η τάση αυτή υιοθετείται πλέον έντονα και στην Ελλάδα. Μην ξεχνάμε ότι ήδη από πέρυσι, ήταν η πρώτη φορά που η καθαρή ενέργεια στη χώρα μας ξεπέρασε λιγνίτη και αέριο.
Επιδιώκωντας να συμβάλει σημαντικά στην «πράσινη» μετάβαση, η Ελλάδα «μπαίνει» όλο και πιο έντονα σε τροχιά απολιγνιτοποίησης. Σε αυτήν την κατεύθυνση κινείται και το νέο business plan της ΔΕΗ για την τριετία 2024-2026, στο οποίο η εταιρεία επισπεύδει το κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων ως το 2026 και κλιμακώνει παράλληλα την ανάπτυξη των ΑΠΕ, επιδιώκοντας συνδυαστικά να περιορίσει το ανθρακικό της αποτύπωμα κατά 75% ως το 2026.
Η δέσμευση της ΔΕΗ να εξέλθει πλήρως από τον λιγνίτη μέχρι τότε, είναι μεν σημαντική αλλά επιφέρει κρίσιμες προκλήσεις, ιδιαίτερα όσον αφορά το μέλλον της μονάδας Πτολεμαΐδα V, όπως εκτιμά η Aurora Energy Research. Σε σχετική ανάλυση για την πορεία της απολιγνιτοποίησης, η Aurora επισημαίνει τόσο τις ευκαιρίες όσο και τις προκλήσεις γύρω από τη μονάδα της Πτολεμαΐδας.
Ειδικότερα, αναφέρεται πως το μόνιμο κλείσιμο της μονάδας Πτολεμαΐδα V μόλις τρία χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας της θα ήταν μια δύσκολη απόφαση και το ενδεχόμενο να παραμείνει ως εφεδρική μονάδα θα μπορούσε να καθυστερήσει την έξοδο από τον λιγνίτη πέραν του 2026. Για τις άλλες λιγνιτικές μονάδες, η έξοδος το 2026 φαίνεται απολύτως εφικτή.
Ωστόσο, αν η Πτολεμαΐδα V κλείσει το 2026, θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για νέες μονάδες αερίου, οι οποίες θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν το κενό που δημιουργείται στην αγορά γρηγορότερα. Η πλήρης απολιγνιτοποίηση μπορεί να εγείρει ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια εφοδιασμού κατά τις περιόδους υψηλής ζήτησης, ειδικά αν οι νέες μονάδες αερίου που είναι υπό κατασκευή καθυστερήσουν.
Ο Πάνος Κεφάλας, Research Lead Expert της Aurora Energy Research, σημειώνει: «Τα σχέδια της ΔΕΗ για πλήρη έξοδο από τον ελληνικό λιγνίτη μέχρι το 2026 είναι εφικτά, ωστόσο, το μέλλον της Πτολεμαΐδας V παραμένει η κύρια πρόκληση σε αυτό το πλάνο. Αν η μονάδα δεν μετατραπεί σε αέριο μέχρι το 2026, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εφεδρική για υπηρεσίες συστήματος αντί να κλείσει μόλις τρία χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας της.»
Σε κάθε περίπτωση, βασικός στόχος της ΔΕΗ είναι η πλήρης απόσυρση από τη λιγνιτική παραγωγή. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι στιγμής έχουν αποσυρθεί λιγνιτικές μονάδες ισχύος 1,9 GW. Ο παράλληλος μελοντικός διπλασιασμός των ΑΠΕ της ΔΕΗ ως το 2026 έρχεται να συμβάλλει σημαντικά στην πρσπάθεια της πλήρους απολιγνιτοποίσης. Ειδικότερα, η εγατεστημένη ισχύς των ΑΠΕ του ομίλου αναμένεται να φτάσει τα 8,9 GW τόσο στην Ελλάδα, όσο και στις αγορές της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και άλλες περιοχές της ΝΑ Ευρώπης, σύμφωνα με το pipeline των έργων ΑΠΕ της εταιρείας.
Οι δεσμεύσεις αυτές βάζουν τον όμιλο σε τροχιά μηδενισμού των εκπομπών της ως το 2030. Με τη συνδρομή και των νέων υποδομών αποθήκευσης ενέργειας, η Ελλάδα συνολικά μπορεί και πρέπει να αναλάβει παρόμοιες δεσμεύσεις για πλήρη απανθρακοποίηση του μίγματος ηλεκτροπαραγωγής ως το 2035, στο πλαίσιο και του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Παρόμοια θετική πορεία προς την απεξάρτηση από τα στερεά καύσιμα καταγράφεται και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πλέον υπάρχουν μόνο 17 κράτη-μέλη που χρησιμοποιούν στερεά ορυκτά καύσιμα για να καλύψουν τμήμα της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας. Αλλά και σε αυτά τα κράτη-μέλη η χρήση λιγνίτη και λιθάνθρακα έχει μειωθεί σημαντικά.
