Το έντονο ενδιαφέρον των Ισραηλινών για ευρύτερη αλλά και στενότερη ενεργειακή συνεργασία με την Ελλάδα επιβεβαιώθηκε στη συνάντηση που είχε ο νέος Έλληνας υπουργός Ενέργειας, Σ. Παπασταύρου με τον υπουργό Περιφερειακής Συνεργασίας του Ισραήλ κ. David Amsalem. Μια συνεργασία που από ό,τι φαίνεται είναι πολύπλευρη και η ισραηλινή πλευρά δεν σκοπεύει να «μείνει» μόνο στα όρια της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ.
Υπενθυμίζεται, άλλωστε, ότι στις 21 Δεκεμβρίου 2024, Ελλάδα και Ισραήλ επισφράγισαν τη δέσμευση τους για ενισχυμένη ενεργειακή σύμπραξη. Η συμφωνία αποσκοπεί στην προαγωγή της περιφερειακής ενεργειακής σταθερότητας και περιλαμβάνει σχέδια συνεργασίας, όπως η προτεινόμενη διασύνδεση των ηλεκτρικών δικτύων των δύο χωρών με την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της Ελλάδας.
Η ενεργειακή ασφάλεια αποτελεί καίριο ζήτημα τόσο για την Ελλάδα όσο και για το Ισραήλ ενώ οι κοινοί τους στόχοι, φαίνεται να επηρεάζουν τις στρατηγικές αποφάσεις αλλά και τις διπλωματικές τους σχέσεις. Στο επίκεντρο της συνεργασίας βρίσκονται τώρα τα ζητήματα της προώθησης της ενεργειακής σταθερότητας, της δρομολόγησης καινοτόμων έργων, της δρομολόγησης της ανάπτυξης, της δημιουργίας θέσεων εργασίας και γενικότερα η σύσφιξη των σχέσεων των δύο χωρών.
Δεν είναι τυχαίο ότι τον ισραηλινό υπουργό συνόδευαν στην Αθήνα και παραβρέθηκαν στην υπουργική συνάντηση οι διοικήσεις των ισχυρότερων ενεργειακών εταιριών της χώρας του. Το «παρών» έδωσαν ο κρατικός όμιλος παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, Israel Electric Corporation (IEC), της κρατικής εταιρίας Israel Natural Gas Lines Ltd. (INGL) που ιδρύθηκε το 2003 με σκοπό την κατασκευή και τη λειτουργία της εθνικής υποδομής μεταφοράς φυσικού αερίου και της κρατικής εταιρίας Europe Asia Pipeline Company (EAPC) που αποτελεί σημαντικό κρίκο στην αλυσίδα εφοδιασμού πετρελαίου και ενεργειακών προϊόντων για την ισραηλινή οικονομία.
Η αναβίωση του East Med
Η παραπάνω «αποστολή» ενίσχυσε τα σενάρια για την αναβίωση του αγωγού East Med.
Υπενθυμίζεται ότι ο αγωγός East Med σχεδιάστηκε για να διοχετεύει στην Ευρώπη το φυσικό αέριο που παράγεται στο Ισραήλ, ως ένα έργο που θα άλλαζε την ενεργειακή αγορά της περιοχής και προχωρούσε με την στήριξη της ΕΕ και των ΗΠΑ. Το project οδηγήθηκε ουσιαστικά σε ακύρωση, όταν το 2022 οι ΗΠΑ με απόφαση του τότε προέδρου Μπάιντεν το εγκατέλειψαν με το επιχείρημα ότι δεν εξυπηρετεί τους στόχους της ενεργειακής μετάβασης.
Oι εταιρίες που εμπλέκονται στο έργο δεν έπαψαν να εργάζονται για την προώθησή του ενώ το τελευταίο διάστημα παρατηρείται έντονη κινητικότητα για την επαναφορά του αγωγού. Τα νέα δεδομένα με την εκλογή Τραμπ, ο οποίος στην πρώτη του θητεία ήταν ένθερμος υποστηρικτής του έργου, δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για την αναβίωσή του. Σύμφωνα με πληροφορίες, το ζήτημα της αναβίωσης του East Med φαίνεται να αποτέλεσε μέρος της διακρατικής συμφωνίας Ελλάδας- Ισραήλ που υπέγραψαν τον περασμένο Δεκέμβριο οι υπουργοί Περιβάλλοντος και Ενέργειας των δύο χωρών, κκ Θόδωρος Σκυλακάκης και Ελι Κοέν και να έρχεται τώρα πάλι στο προσκήνιο.
Το καλώδιο, η Ρεβυθούσα και το ΤΑΙΠΕΔ
Φυσικά, ψηλά στην ατζέντα της ενεργειακής συνεργασίας Ελλάδας-Ισραήλ μπαίνει για τα καλά η υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης των χωρών με τη στήριξη και το ενδιαφέρον των Ισραηλινών για να συνεχιστεί απρόσκοπτα το έργο να είναι έντονο.
Από εκεί και πέρα, τα στελέχη της ισραηλινής EAPC μετείχαν στις συζητήσεις που είχαν στην Αθήνα ο υπουργός Περιφερειακής Συνεργασίας του Ισραήλ, David Amsalem με τον Έλληνα υπουργό Ενέργειας και τον υφυπουργό Νίκο Τσάφο.
Η μακρά εμπειρία τους σε θέματα αγωγών, διασυνδέσεων, ασφάλειας κρίσιμων ενεργειακών υποδομών αλλά και ο προσανατολισμός τους στην ανάπτυξη δικτύων οπτικών ινών «μαρτυρούν» και τα πεδία στα οποία δόθηκε έμφαση.
Οι ισραηλινές εταιρίες, συν τοις άλλοις, που συνόδεψαν τον υπουργό κ. David Amsalem στην Αθήνα, είχαν σειρά επαφών και με το ΤΑΙΠΕΔ και το Υπερταμείο με αντικείμενο τη διερεύνηση πιθανών συνεργασιών σε διάφορα έργα ενώ επισκέφτηκαν και τις εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσας. Αυτό που εξετάζεται σαν εναλλακτική είναι και το ενδεχόμενο της μεταφοράς αερίου από την Κύπρο στην Ελλάδα όχι μέσω αγωγού αλλά με πλοία LNG και την αξιοποίηση των ελληνικών τερματικών σταθμών LNG.
Για αυτό και ο Ισραηλινός υπουργός κατά τη λήξη των συζητήσεων στην Αθήνα δήλωσε πως «Ήρθαμε εδώ μαζί με τις ισχυρότερες αναπτυξιακές εταιρείες της χώρας μου στον τομέα της ασφάλειας, της ενέργειας και των υποδομών. Θεωρούμε ότι είναι υψίστης σημασίας να προωθήσουμε τις σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Ελλάδας σε όλους τους τομείς και να εδραιώσουμε αυτές τις σχέσεις. Πιστεύουμε ότι αποτελεί στρατηγικό συμφέρον των χωρών μας να δημιουργηθεί ένας διάδρομος διασύνδεσης μεταξύ Ισραήλ, Κύπρου, Ελλάδας και προς την Ευρώπη. Παρατηρούμε τον τελευταίο χρόνο μεγάλη αστάθεια στη Μέση Ανατολή, όμως είμαι απόλυτα πεπεισμένος και πιστεύω ότι μετά τις αλλαγές και μετά την ανάληψη των καθηκόντων της κυβέρνησης Τραμπ, το Ισραήλ θα διαδραματίσει τον ρόλο του σταθεροποιητή στην περιοχή. Θεωρούμε πολύ σημαντική την ανάγκη να συνεργαζόμαστε με καλούς φίλους, με την Ελλάδα και την Κύπρο, για να προωθούμε έργα στον τομέα της ενέργειας», τόνισε χαρακτηριστικά.
Ελλάδα και Ισραήλ συμφώνησαν να καταγραφούν σε διάστημα δύο μηνών συγκεκριμένες προτάσεις, οι οποίες θα συζητηθούν κατά την επικείμενη επίσκεψη που θα κάνει στο Ισραήλ ο Έλληνας υπουργός, Σταύρος Παπασταύρου.
Σε κάθε περίπτωση, η συνεργασία των δύο χωρών είναι ιδιαίτερα σημαντική υπό το πρίσμα των ολοένα και πιο έντονων γεωπολιτικών αντιδράσεων της Τουρκίας, με την οποία τόσο η Ελλάδα όσο και το Ισραήλ έχουν ιστορικό εντάσεων. Μέσω της εδραίωσης της συνέργειάς τους, Αθήνα και Τελ Αβίβ στοχεύουν στο να παρουσιάσουν ένα κοινό ενιαίο μέτωπο, το οποίο μπορεί να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη επιρροή αλλά και τις βλέψεις της Τουρκίας στην περιοχή.
