Τα νούμερα είναι καλά. Δεύτεροι σε εγκατεστημένη ισχύ ΑΠΕ στην Ευρώπη (Ιούνιος 2019 - Ιούνιος 2023). Έβδομοι στον κόσμο σε ποσοστό παραγωγής ηλεκτρισμού από ήλιο και άνεμο. Δεύτεροι πάλι σε επενδύσεις σε δίκτυα την περίοδο 2019-2022. Και το καλύτερο, το 46% της παραγωγής ηλεκτρισμού στην Ελλάδα για το πρώτο οκτάμηνο, Ιανουάριος - Αύγουστος 2023, προήλθε από ΑΠΕ. Είναι όλα καλά; Όχι.
Τώρα μπαίνουμε στα βαθιά. Πώς θα πάμε στο 80% που είναι ο στόχος του 2030; Ο ηλεκτρικός χώρος είναι κορεσμένος, δεν αντέχει άλλα έργα. Σήμερα η εγκατεστημένη ισχύς από ΑΠΕ πλησιάζει τα 12 GW, το δίκτυο χωράει 18 GW, και τα έργα με όρους σύνδεσης φτάνουν τα 16 GW. Σύνολο, 28 GW, όσο περίπου και ο διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος το 2030, μετά και τις αναμενόμενες επενδύσεις στο δίκτυα. Την ίδια όμως στιγμή, πολλά έργα λιμνάζουν, για διάφορους λόγους δεν υλοποιούνται, ενώ οι «επενδυτές» δεσμεύουν ηλεκτρικό χώρο, εμποδίζοντας έτσι να προχωρήσουν άλλες υγιείς επενδύσεις.
Η μεγάλη σπαζοκεφαλιά της πράσινης μετάβασης. Επομένως; Είτε τα πράσινα μεγαβάτ των εν λειτουργία έργων θα κόβονται και θα συνεχίζουν να κόβονται με αλματώδεις ρυθμούς, είτε θα πρέπει να γεννηθεί νέος ηλεκτρικός χώρος. Και πως γίνεται αυτό; Δίνοντας προτεραιότητα στα έργα ΑΠΕ με μπαταρίες.
Έτσι μόνο θα αυξηθεί η αποθήκευση, και θα απαντηθεί το μεγάλο ζητούμενο. Διότι το 50% ενός έργου ΑΠΕ με μπαταρία ισούται με νέο ηλεκτρικό χώρο. Από τα 200 MW ενός φωτοβολταϊκού με μπαταρία, περίπου τα 100 MW ισοδυναμούν με μη καταναλισκόμενη ενέργεια που αποθηκεύεται, ώστε να διατεθεί στο σύστημα τις ώρες που τη χρειάζεται. Αυτή είναι η αναλογία, βάσει των υπολογισμών του ΑΔΜΗΕ.
Το επόμενο ερώτημα είναι το πώς αυτό το πολύ ωραίο σχέδιο θα εφαρμοστεί και στην πράξη. Η απάντηση είναι με την προκήρυξη διαδοχικών διαγωνισμών στις αρχές του 2024, για έργα ΑΠΕ με μπαταρίες, υπό τον όρο ενός πολύ αυστηρού χρονικού ορίζοντα ηλέκτρισης στο δίκτυο. Η απόφαση που φαίνεται ότι έχει λάβει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θοδωρής Σκυλακάκης είναι ακριβώς αυτή.
Το κλειδί εδώ βρίσκεται στη λέξη «αυστηρότερο». Τα έργα θα έχουν πολύ σφιχτό χρόνο ηλέκτρισης, δηλαδή ολοκλήρωσης και σύνδεσης στο δίκτυο, πχ έως τις 31/12/2024 για το πρώτο διαγωνισμό. Και ακριβώς επειδή οι χρόνοι θα είναι ανελαστικοί, άρα θα συμμετέχουν στους διαγωνισμούς μόνο όσοι μπορούν πραγματικά να τα τελειώσουν, θα ξέρει και ο ΑΔΜΗΕ πότε έχει ηλεκτρικό χώρο και θα ενημερώνει τους επενδυτές ότι «θα πάρετε όρους σύνδεσης την τάδε ημερομηνία».
Καλά θα πει κάποιος. Και πώς θα μειωθεί όλη αυτή η «ουρά» των 16 GW με όρους σύνδεσης, που σήμερα περιμένουν στην πόρτα; Με τη συμμετοχή τους στους διαγωνισμούς, είναι η απάντηση. Η πληθώρα όλων αυτών των επενδυτών και «επενδυτών» θα έχουν τη δυνατότητα να διεκδικήσουν τα νέα έργα με σύστημα αποθήκευσης που τόσο πολύ ανάγκη έχει το σύστημα, συνυπολογίζοντας φυσικά λόγω της μπαταρίας ένα κόστος υψηλότερου του αρχικού τους προϋπολογισμού.
Και αν γκρινιάξουν, θεωρώντας ότι δεν βγαίνουν και ζητήσουν να επιδοτηθούν για την μπαταρία επειδή μεγαλώνει το ρίσκο τους; «Δεν υφίσταται επένδυση ΑΠΕ χωρίς ρίσκο», ανέφερε χθες ο κ. Σκυλακάκης στο συνέδριο Renewable & Storage Forum, μιλώντας για τη βούληση του υπουργείου να δώσει λύση στο πρόβλημα του ηλεκτρικού χώρου, ακόμη και αν χρειαστεί κάποιοι να δυσαρεστηθούν.
Η αλήθεια είναι ότι πρέπει κάποτε να τελειώνουμε με αυτό το αστείο των έργων ΑΠΕ που δεν γίνονται ποτέ. Απόδειξη, όσα είπε στο ίδιο συνέδριο ο CEO του ΑΔΜΗΕ Μάνος Μανουσάκης. «Όσοι έχουν πάρει όρους σύνδεσης από τον Οκτώβριο του 2020 θα έπρεπε να είναι έτοιμοι. Όμως αυτή τη στιγμή έχουμε 3 GW που δεν έχουν ηλεκτριστεί», επείγει δηλαδή ένα αυστηρότερο πλαίσιο για τα έργα, ώστε πραγματικά να υλοποιούνται.
Είναι η μπαταρία η μαγική λύση για όλα; Οχι, ειδικά όταν η εποχικότητα των φωτοβολταϊκών δημιουργεί μεγάλη αστάθεια σε ημερήσια και εβδομαδιαία βάση; «Είχαμε 12 GWh τη χειρότερη ημέρα του καλοκαιριού. Αυτό δεν το λύνει η μπαταρία», είπε στο ίδιο συνέδριο ο Νίκος Τσάφος, σύμβουλος του Πρωθυπουργού στον ενεργειακό τομέα, μιλώντας για την πρόκληση που συνιστά η ταυτόχρονη ανάπτυξη τεχνολογιών (υδροηλεκτρικά, αντλησιοταμίευση, υπεράκτια αιολικά, αλλά και φυσικό αέριο) και λέγοντας χαρακτηριστικά ότι μετά την πρώτη φάση, δηλαδή την ενεργοποίηση των επενδυτών, έχουμε μόλις μπει στο κεφάλαιο «Ενεργειακή Μετάβαση 2.0».
Εκεί είμαστε. Και ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» λέγεται ηλεκτρικός χώρος. Η εκτίμηση του υπουργού είναι ότι το σχέδιο που προωθεί θα συναντήσει μεγάλη ανταπόκριση. Το δείχνει η χωρίς φρένα υποβολή αιτήσεων για μονάδες ΑΠΕ με μπαταρίες στον κύκλο Οκτωβρίου της ΡΑΕ. Τα αιτήματα αφορούσαν νέα έργα 2,4 GW, όταν στο μητρώο της δίνουν το παρών άλλα 75 έργα 4,3 GW, άρα αθροίζεται ένας όγκος 7,7 GW, τη στιγμή που το Εθνικό Σχέδιο για το 2030 προβλέπει μονάδες αποθήκευσης 3,1 GW. Έχουν δηλαδή κατατεθεί φάκελοι για υπερδιπλάσιες επενδύσεις.
Όταν επομένως υπάρχει τέτοιο ενδιαφέρον και την ίδια στιγμή οι επενδυτές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν ακόμη και 200 ευρώ το στρέμμα σε κάποιες περιοχές για να βάλουν φωτοβολταϊκά - δηλαδή τέσσερις φορές πάνω από την τρέχουσα τιμή αγοράς των 50 ευρώ - αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν μεγάλα περιθώρια κέρδους. Και ότι άνετα «χωράει» στον προϋπολογισμό τους μια μπαταρία.
Στην πραγματικότητα η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση αφορά τόσο τη δημιουργία περισσότερου ηλεκτρικού χώρου για υγιείς επενδύσεις ΑΠΕ και στον περιορισμό της «ουράς» των έργων, όσο και ένα χτύπημα στο εμπόριο που γίνεται με τις άδειες αντί για επενδύσεις στα φωτοβολταϊκά, ένα σπορ που είχε γνωρίσει ένδοξες μέρες την περίοδο 2009-2010.
Βασικοί χαμένοι; Όσοι ζουν από τις μελέτες για φωτοβολταϊκά για λογαριασμό «επενδυτών» που απλώς δεσμεύουν χώρο, χωρίς να νοιάζονται να επενδύσουν.
