Ο Ντόναλντ Τραμπ επιστρέφει πανηγυρικά στον Λευκό Οίκο, μετά από ήττα στις προηγούμενες εκλογές, κάτι που είχε να συμβεί από το 1893 με τον Γκρόβερ Κλίβελαντ. Από τη νικητήρια κιόλας ομιλία του Τραμπ, αντιλαμβανόμαστε πως όντως οι αμερικανικές εκλογές έρχονται να αναδιαμορφώσουν το ενεργειακό τοπίο της Ευρώπης, καθώς ήδη προανήγγειλε την επιστροφή της χώρας στο πετρέλαιο, στον «μαύρο χρυσό», όπως τον αποκάλεσε χαρακτηριστικά.
Εδώ και καιρό, άλλωστε, δηλώνει φανατικός υπέρμαχος των ορυκτών καυσίμων, επιδιώκοντας να εστιάσει στους υδρογονάνθρακες για την ενεργειακή ασφάλεια των ΗΠΑ και ήδη από τις πρώτες δηλώσεις του φαίνεται πως θα προχωρήσει άμεσα στην πράξη. Λίγο πολύ γνωρίζαμε ότι τα αποτελέσματα των αμερικανικών κλογών αναμένεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ενεργειακή πολιτική, ιδίως στους τομείς του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, όμως από ό,τι φαίνεται ένα είναι σίγουρο για τις παγκόσμιες ενεργειακές αγορές: Το σοκ που θα προκληθεί.
Ήδη, καταγράφεται ραγδαία πτώση για τις ευρωπαϊκές μετοχές ΑΠΕ με τους ομίλους καθαρής ενέργειας της Ευρώπης να βλέπουν τις μετοχές τους να κατρακυλούν. Ο μεγαλύτερος κατασκευαστής υπεράκτιων αιολικών στον κόσμο, ο Οrsted, σημείωσε χθες ενδοσυνεδριακά πτώση 9,5%, ενώ οι κατασκευαστές ανεμογεννητριών Vestas και Nordex διαπραγματεύθηκαν με πτώση 8,7% και 3,4%, αντίστοιχα. Η γερμανική RWE, η οποία διαθέτει ενεργητικό αιολικής ενέργειας, υποχώρησε στο 2,3%, ενώ η EDP Renovaveis της Πορτογαλίας διαπραγματεύθηκε 6,8% χαμηλότερα.
Τα τελευταία δύο χρόνια και μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την απόφαση της ΕΕ να τερματίσει την εξάρτησή της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, η ενεργειακή συνεργασία μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης βρισκόταν στο υψηλότερο επίπεδο. Το 2022, οι ΗΠΑ υπερδιπλασίασαν τις εξαγωγές LNG στην ΕΕ και, τον Μάρτιο του 2024, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεσμεύτηκαν να συνεχίσουν να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις και τους κανονισμούς στη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα. Όμως, αυτή η αλλαγή στο «τιμόνι» των ΗΠΑ, αναμένεται να αλλάξει και το τοπίο ριζικά και τελικά να επηρεαστεί και η στρατηγική ενεργειακής διαφοροποίησης της Ευρώπης.
Εισαγωγές LNG και Κάθετος Διάδρομος, βασικές προτεραιότητες των ΗΠΑ και της ΕΕ μέχρι τώρα, φαίνεται να «κινδυνεύουν» από τη νέα ενεργειακή πολιτική που θα χαράξει ο Τραμπ, καθώς η εκλογή του σηματοδοτεί αλλαγή προτεραιοτήτων όσον αφορά την Ευρώπη ως ενεργειακό εταίρο. Με την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο, αναμένεται να προωθήσει επιθετικά τις έρευνες υδρογονανθράκων και αυτό θα σημάνει την ακύρωση των απαγορεύσεων στις άδειες εξαγωγής LNG. Η προηγούμενη κυβέρνηση του Τραμπ ονόμασε τον πλούτο των υδρογονανθράκων της Αμερικής «μόρια ελευθερίας» και ορκίστηκε να ανανεώσει την έκδοση αδειών για έργα εξαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου που σταμάτησε ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν.
Ταυτόχρονα, με την επανεκλογή του Τραμπ εντείνονται και οι φόβοι για την απόσυρση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα για δεύτερη φορά, αποδυναμώνοντας τις κλιματικές ενέργειες σε παγκόσμιο επίπεδο και καθιστώντας πιο δύσκολο για την Ευρώπη να επιτύχει τους δικούς της στόχους.
Η στροφή στο πετρέλαιο
Από τις πρώτες κιόλας δηλώσεις του λίγο μετά την εκλογή του, ο Ντόναλντ Τραμπ αναφέρθηκε στον υποστηρικτή του Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, δηλώνοντας ότι: «Ο Μπόμπι θα βοηθήσει να ξαναγίνει η Αμερική υγιής... θέλει να κάνει κάποια πράγματα και θα τον αφήσουμε να τα κάνει... Όμως του είπα, Μπόμπι, μακριά από τον υγρό χρυσό. Άφησε το πετρέλαιο σε μένα, έχουμε περισσότερο υγρό χρυσό από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο, περισσότερο από τη Σαουδική Αραβία, τη Ρωσία. Εκτός από αυτό, πήγαινε να περάσεις καλά, Μπόμπι...».
Στο μεταξύ, στον απόηχο της εκλογής Τραμπ, εκτός από τις «πράσινες» μετοχές συνεχίζεται και σήμερα η σημαντική πτώση στις τιμές του πετρελαίου που σημειώθηκε από χθες. Το WTI υποχωρεί κατά 2,39% στα 70,27 δολάρια και το brent κατά 2,24% στα 73,84 δολάρια. Παράλληά, λίγες ώρες μετά τα αποτελέσματα των αμερικανικών εταιρειών, ο ΟΠΕΚ και οι σύμμαχοί του… υπέκυψαν στο αναπόφευκτο και ανέβαλαν την προγραμματισμένη για τον Δεκέμβριο αύξηση της παραγωγής. Με τη ζήτηση από την Κίνα να συνεχίζει να απογοητεύει, η κίνηση αυτή ουσιαστικά παραχωρεί έδαφος στην Αμερική.
Είναι φανερό ότι το αποτέλεσμα της κούρσας για τον Λευκό Οίκο ενέχει το ενδεχόμενο σημαντικών αλλαγών στην ενεργειακή και κλιματική πολιτική των ΗΠΑ. Από τη στιγμή που ο Τραμπ βγήκε νικητής, οι περιορισμοί στις ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου θα μπορούσαν να «χαλαρώσουν», ενώ είναι πιθανό να υπάρξουν αυστηρότερες κυρώσεις στις ιρανικές ροές. Παράλληλά, και αν τελικά ο Τραμπ συσφίξει τις σχέσεις του με τους παραγωγούς της Μέσης Ανατολής, όπως με τη Σαουδική Αραβία, «θεραπεύοντας» τα ρήγματα της κυβέρνησης Μπάιντεν, ενθαρρύνει το καρτέλ του ΟΠΕΚ+ να προσθέσει περισσότερα βαρέλια.
Τι υποστηρίζει για τις ΑΠΕ
Δεν προξενεί εντύπωση ότι ο Ντόναλντ Τραμπ δηλώνει εδώ και καιρό φανερά φανατικός υποστηρικτής της δαιμονοποίησης των ΑΠΕ. «Είδα τις προάλλες μία εγκατάσταση με φωτοβολταϊκά που έμοιαζε να καταλαμβάνει τη μισή έρημο», δήλωσε προτού συνεχίσει: «Δεν είχα ξαναδεί κάτι τέτοιο. Είναι όλο ατσάλι, γυαλί και καλώδια και μοιάζει με κόλαση. Και βλέπεις κουνέλια, που πιάνονται μέσα σε αυτό και όλα αυτά, ξέρετε, για τους περιβαλλοντολόγους, είναι απλά τρομερό».
Φυσικά, δεν αποτελεί καινούργια είδηση ότι ο Τραμπ δεν «συμπαθεί» τις ΑΠΕ καθώς είχε εκφράσει τους προβληματισμούς του για τον αντίκτυπο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην πανίδα από το 2023. Τότε, μάλιστα, απευθυνόταν στους υποστηρικτές του, λέγοντας ότι «οι ανεμογεννήτριες τρελαίνουν τις φάλαινες», οδηγώντας στον θάνατό τους.
Όσο για τη δική του ενεργειακή πολιτική, ο 47ος πλέον πρόεδρος των ΗΠΑ δεν θα μπορούσε να είναι πιο ξεκάθαρος: «Drill, baby, drill», είχε απαντήσει σε σχετική ερώτηση, εκφράζοντας την προτίμησή του για τις εξορύξεις ορυκτών πόρων από το υπέδαφος. Φυσικά, αυτό υποδηλώνει και την υποστήριξη της βιομηχανίας σχιστολιθικού πετρελαίου, κάτι που μπορεί να μεταφραστεί σε αύξηση των μισθώσεων και των δημοπρασιών εκτάσεων. Παρόλα αυτά, πολλοί αναλυτές είναι επιφυλακτικοί, ότι θα έχει ουσιαστικό αντίκτυπο στην παραγωγή των ΗΠΑ, η οποία ήδη βρίσκεται σε επίπεδο ρεκόρ. Nα σημειωθεί ότι αυτήν τη στιγμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες, παράγουν περισσότερο πετρέλαιο από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην ιστορία τους και είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο.
Ο αντίκτυπος στα ελληνικά projects
FSRU Αλεξανδρούπολης και Κάθετος Διάδρομος
Το «φρένο» που αναμένεται να βάλει ο Τραμπ στους ρυθμούς αύξησης των αμερικανικών εξαγωγών LNG, αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά την ασφάλεια εφοδιασμού της Ευρώπης, κάτι που θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις για το project του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, που ξεκινά από την Ελλάδα και καταλήγει στην Ουκρανία και τη Μολδαβία, καθώς η επιτυχία του στηρίζεται όχι μόνο στις αυξημένες διασυνδέσεις μεταξύ των χωρών της Κεντρικής και ΝΑ Ευρώπης, αλλά και στο LNG.
Οι εισαγωγές αμερικανικού LNG θα συνεχίσουν να αποτελούν «κλειδί» για τον Κάθετο Διάδρομο, με τις εταιρείες από τις ΗΠΑ να φέρονται να ενδιαφέρονται σφόδρα για το project και ιδίως για το mega εγχώριο project FSRU της Αλεξανδρούπολης, με την πρόσφατη απόφαση για δέσμευση δυναμικότητας στο Τέρμιναλ από την αμερικανική Venture Global να ερμηνεύεται ως έμπρακτη απόδειξη του εν λόγω ενδιαφέροντος.
Υπενθυμίζεται ότι η Gastrade του ομίλου Κοπελούζου που «τρέχει» το project, έλαβε εμπράκτως τη στήριξη των ΗΠΑ μέσω της συμφωνίας της με την αμερικανική Venture Global για την πενταετή προμήθεια LNG στο νέο τερματικό της Αλεξανδρούπολης. Επρόκειτο για ένα σημαντικό deal, όχι μόνο για το ίδιο το έργο στην περιοχή, αλλά και για ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Κι αυτό γιατί αντικατοπτρίζει τη μεγάλη σημασία που έχει το FSRU για την ενεργειακή ασφάλεια της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Η συμπερίληψη της Venture Global LNG, με έδρα στις Ηνωμένες Πολιτείες, ως Χρήστη του τερματικού σταθμού LNG Αλεξανδρούπολης αποτελεί ένα επίτευγμα για την Gastrade υποστηρίζοντας τις εναλλακτικές οδούς εφοδιασμού στη Νοτιοανατολική και Κεντρική Ευρώπη. Ταυτοχρόνως, αντανακλά και τη σημασία που αποδίδουν οι Αμερικάνοι στο mega αυτό έργο, με τις διαστάσεις της συμφωνίας να περνάνε και σε γεωστρατηγικό επίπεδο, πέρα από το αμιγώς εμπορικό.
ΑΔΜΗΕ και αμερικανικό fund
Στο μεταξύ, δεν είναι μόνο το FSRU Αλεξανδρούπολης ένα ελληνικό project που είχε λάβει την υποστήριξη των ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί είχαν «αγκαλιάσει» και το εγχώριο mega έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου – Ισραήλ. Αφού οι Αξιωματούχοι των ΗΠΑ είχαν δηλώσει φανερά την υποστήριξή τους για την ομαλή συνέχιση του έργου, όταν αυτή ήταν «στην κόψη του ξυραφιού», το αμερικανικό κρατικό fund DFC διεκδικεί εντόνως την είσοδό του στο μετοχικό κεφάλαιο του έργου. Μάλιστα, το αμερικανικό fund DFC εξέφρασε μέσω επιστολής προθέσεως (Letter of Intend) που απηύθυνε στη διοίκηση του ΑΔΜΗΕ, το έμπρακτο ενδιαφέρον του να συμμετάσχει στο project της διασύνδεσης. Σε αυτή τη φάση, έχουν προχωρήσει οι επαφές μεταξύ των δύο πλευρών στο επόμενο στάδιο, με την πιθανή χορήγηση του DFC να κυμαίνεται μέχρι 400 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση του project των 1,9 δισ. ευρώ.
Η έμπρακτη αυτή στήριξη των Αμερικανών στο έργο και η πιθανή χρηματοδότηση τους σε αυτό, θα προσδώσει μια άλλη αξία στο project, κυρίως γεωπολιτική, αποδεικνύοντας ότι η πολιτική συνεργασία των χωρών επεκτείνεται και στο πεδίο της μεταφοράς ενέργειας.
Με ισχυρό leader την ΕxxonMobil οι έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Κρήτη
Άλλο ένα εγχώριο project που έχει εμπλακεί η Αμερική, είναι αυτό για τους υδρογονάνθρακες στις παραχωρήσεις δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Η κοινοπραξία των ExxonMobil – HELLENiQ ENERGY υπενθυμίζεται ότι έχει πατήσει «γκάζι» στις έρευνες και μπαίνει στην τελική ευθεία για τα πολλά υποσχόμενα κοιτάσματα φυσικού αερίου στα υπεράκτια blocks της Κρήτης. Η αμερικανική ExxonMobil, ως βασικός operator, ετοιμάζει τη λήψη επενδυτικής απόφασης για γεώτρηση στα κοιτάσματα της περιοχής. Ταυτόχρονα, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) με το τελευταίο report του τονίζει την ανάγκη συνέχισης των επενδύσεων στα ορυκτά καύσιμα παράλληλα με την πράσινη μετάβαση, κάτι που προσδίδει άλλη αξία στο ελληνικό εγχείρημα, επιβεβαιώνοντας την αναγκαιότητα της συνέχισης των ερευνών για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων με υδρογονάνθρακες στη χώρα μας.
Μάλιστα, οι έρευνες στα δύο οικόπεδα της Κρήτης από την κοινοπραξία για τους υδρογονάνθρακες της περιοχής φαίνεται να αποφέρουν «καρπούς». Τα πρώτα μηνύματα για τις έρευνες υδρογονανθράκων στην περιοχή είναι αρκετά αισιόδοξα, με το γεωτρύπανο για το φυσικό αέριο στις παραχωρήσεις της Κρήτης να είναι προ των πυλών και τις πρώτες ενδείξεις να κάνουν λόγο για ένα μεγάλο κοίτασμα στην περιοχή. Μέχρι στιγμής, τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί δείχνουν ότι στη δυτική περιοχή υπάρχει ένα μεγάλο κοίτασμα φυσικού αερίου που «αγγίζει» τα 30 τρισεκατομμύρια πόδια και ένα μικρότερο, 3,5 τρισεκατομμυρίων ποδιών.
