Η ανάγκη κάθε χώρας για σταθερή κυβέρνηση γίνεται ακόμη πιο επιτακτική σε περιόδους γεωπολιτικής αναστάτωσης και ανασφάλειας, όπως η τωρινή. Η κυβερνητική σταθερότητα είναι πάντως ένα αγαθό, ένα πολικό ζητούμενο όλων των κυβερνήσεων και κάθε δημοκρατικής πολιτείας, όλες τις περιόδους. Τη χρειάζονται όλες οι κυβερνήσεις πάντοτε, κυρίως σε περιόδους κρίσεις. Είναι τόσο πιο καλά εδραιωμένη όταν η Κυβέρνηση διαθέτει άνετη και συμπαγή κοινοβουλευτική πλειοψηφία και στηρίζεται σε μια ευρεία λαϊκή νομιμοποίηση. Μόνο τότε μπορεί να αντιμετωπίσει με αποφασιστικότητα, σχέδιο και μακροπρόθεσμο προγραμματισμό τα προβλήματα της χώρας.
Θα αποτελούσε μεγάλη περιπέτεια για τη χώρα, κατά τη γνώμη, αν εν μέσω κρίσης, οικονομικής ή εξ αιτίας της Πανδημίας ή εν μέσω πολέμου είχαμε κυβερνητική αστάθεια ή ακυβερνησία. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα προκαλούσε στη χώρα μεγάλη ζημία.
Είναι χαρακτηριστικό ότι καθ’ όλη την περίοδο της Μεταπολίτευσης είχαμε σταθερές κυβερνήσεις. Κυβερνήσεις που σχεδόν εξαντλούσαν την τετραετία ή τουλάχιστον την τριετία. Και αυτό οφείλεται μεταξύ των άλλων και στα συστήματα της ενισχυμένης αναλογικής που ίσχυσαν και πριμοδοτούσαν το πρώτο κόμμα τόσο όσο χρειαζόταν για να αποκτήσει αυτοδυναμία Η επιδίωξη μονοκομματικών αυτοδύναμων κυβερνήσεων ήταν μια σταθερά του κοινοβουλευτικού μας συστήματος από την Μεταπολίτευση και μετά. Αυτό βέβαια είχε ως αποτέλεσμα τον δικομματισμό και ο δικομματισμός την πόλωση και τον πολιτικό διχασμό και ο διχασμός την όξυνση και μια πολωμένη πολιτική αντιπαράθεση.
Σε αυτό θα πρέπει να ληφθεί ακόμη υπόψη ότι δεν είχαμε παράδοση κυβερνήσεων συνεργασίας και όσες απόπειρες έγιναν απέτυχαν και προκάλεσαν ακυβερνησία.
Δεν αναπτύχθηκε ποτέ στη χώρα μας ποτέ κουλτούρα συναίνεσης και συνεννόησης των κομμάτων και το κοινοβουλευτικό μας σύστημα δεν γνώρισε την κομματική συνεννόηση και μια μακρά εμπειρία συμμαχικών κυβερνήσεων. Η τρικομματική του 2012/13 δεν άντεξε πολύ. Και αυτό είναι ένα έλλειμμα που κοστίζει στην πολιτική ζωή του τόπου.
Η πολιτική όξυνση των τελευταίων χρόνων και ο διχαστικός, μανιχαϊστικός πολιτικός λόγος, η οξυμένη πολιτική αντιπαράθεση με λόγια κούφια και επιχειρήματα σαθρά ή ανύπαρκτα δεν βλάπτει μόνο το πολίτευμα και τη λήψη αποφάσεων με νηφαλιότητα και εθνική συνεννόηση, απομακρύνει το ενδεχόμενο σχηματισμού στο άμεσο μέλλον συμμαχικών κυβερνήσεων. Αυτό φυσικά γίνεται σε βάρος του τρίτου κόμματος, ιδίως όταν και το ίδιο δεν δηλώνει ευθαρσώς ότι επιδιώκει κάτι τέτοιο, υπό όρους βέβαια και προϋποθέσεις. Αυτό αφορά στην προκειμένη περίπτωση το ΚΙΝΑΛ, το οποίο απ' ό,τι φαίνεται θα μείνει στις προσεχείς εκλογές εκτός οποιασδήποτε κυβερνητικής συμμαχίας, αφού Η ΝΔ επιδιώκει πάση θυσία την αυτοδυναμία και θα προτιμήσει τη διενέργεια νέων εκλογών με σύνθημα τη δημιουργία ισχυρής και σταθερής κυβέρνησης.
Οι μεθεπόμενες εκλογές θα διεξαχθούν ούτως ή άλλως με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς με βεβαιότητα αν θα προκύψει αυτοδύναμη Κυβέρνηση με το μπόνους των 40 εδρών που προβλέπεται στον ισχύοντα νόμο.
Δεν είμαι σε θέση να προβλέψω τι ποσοστό ψήφων που πρέπει να εξασφαλίσει το πρώτο κόμμα, ώστε να πετύχει αυτοδυναμία, συνδυαστικά με το πριμ. Σε κάθε περίπτωση, από τη μεταπολεμική περίοδο μέχρι σήμερα, η Ελλάδα ουδέποτε βίωσε την εμπειρία της απλής αναλογικής. Τα εκλογικά της συστήματα αφορούσαν πάντα την ενισχυμένη αναλογική με διαφοροποιήσεις ως προς το πριμ, με βάση και τις προσδοκίες της κάθε κυβέρνησης.
Εάν ένας νέος εκλογικός νόμος τροποποιήσει τον ισχύοντα ως προς το πριμ και αποδειχθεί ότι η νέα πριμοδότηση είναι αναγκαία για τη δημιουργία αυτοδύναμης και σταθερής κυβέρνησης, αυτό θα το κρίνει η ίδια η κυβερνητική πλειοψηφία ανάλογα με την εκτίμηση που θα κάνει και των προβλέψεων της διάρκειας και έντασης της κρίσης. Πάντως, για να ισχύσει μια νέα τροποποίηση του νόμου από τις προσεχείς εκλογές απαιτείται πλειοψηφία των δύο τρίτων των Βουλευτών.
Κάτω υπό τις παρούσες συνθήκες, με μια πρωτοφανή γεωπολιτική αστάθεια και μια άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση με απρόβλεπτες συνέπειες, θα ήταν παρακινδυνευμένο να διακινδυνεύσει η Ελλάδα μια κυβερνητική αστάθεια και μια μακρά προεκλογική περίοδο τεσσάρων και πέντε μηνών. Οι μήνες αυτοί είναι πολύτιμοι και πολύ καθοριστικοί για την πορεία της ελληνικής οικονομίας και την ευημερία της χώρας. Την ευθύνη αυτή τη φορά θα την έχει πάντως η αντιπολίτευση αν αρνηθεί την τροποποίηση. Εκτός και αν λαός τότε υπερψηφίσει την τωρινή κυβερνητική πλειοψηφία ώστε να αποκτήσει αυτοδυναμία από τις πρώτες εκλογές. Παρακινδυνευμένο; Ίσως.
Ομ. Καθηγητής ΑΠΘ, Επικεφαλής της επιστημονικής επιτροπής, της Νομικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας
