Καταλαβαίνω τι σημαίνει να ανοίγεις τον λογαριασμό του ρεύματος και αυτός να είναι τρεις φορές υψηλότερος απ' ότι πριν δύο χρόνια. Η κατάσταση είναι επικίνδυνη, η ανησυχία μεγάλη και ο κίνδυνος κοινωνικής έκρηξης υπαρκτός, για αυτό και η μόνη λύση απέναντι στην ακρίβεια πρέπει να είναι ευρωπαική, τονίζει στο Liberal o πρόεδρος της Ευρωπαικής Τράπεζας Επενδύσεων, Βέρνερ Χόιερ.
Ο γερμανός τραπεζίτης που κρατά τα ηνία της ΕΤΕπ από το 2011 και έχει ζήσει από πρώτο χέρι την περιπέτεια της Ελλάδας, όπως και την κρίση της πανδημίας, μιλά για την ανάγκη ενός Ευρωπαικού Ταμείου - κατ' αναλογία του Ταμείου Αλληλεγγύης που δημιουργήθηκε για την Covid - ως ανάχωμα απέναντι στις αυξήσεις των ενεργειακών τιμών. Ερωτηθείς για αυτές, εκτιμά ότι θα παραμείνουν ψηλά για καιρό, καθώς «βλέπει» ότι η κρίση θα διαρκέσει χρόνια.
Φοβάται ότι ο πόλεμος θα κρατήσει καιρό και ότι «η γενοκτονία θα συνεχιστεί και θα επεκταθεί και σε άλλες περιοχές, αφού το σκεπτικό του Πούτιν καθορίζεται από το όνειρό του για την τσαρική Ρωσία. Το πρώτο βήμα ήταν η Ουκρανία, μπορεί να ακολουθήσουν κι άλλες περιοχές, όπως Μολδαβία και Γεωργία», σημειώνει ο κ. Χόιερ.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζει η Ευρώπη μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία; Ποιος είναι ο βασικός σας φόβος;
Ο φόβος μου είναι ότι τίποτα δεν έχει τελειώσει, ο πόλεμος θα συνεχιστεί για κάποιο διάστημα και μετά τα πράγματα θα γίνονται όλο και χειρότερα. Ο Πούτιν θέλει να επιδείξει έως τότε μια σημαντική στρατιωτική νίκη, ενόψει της 9ης Μαΐου, επετείου της συνθηκολόγησης της Γερμανίας το 1945, για αυτό και θα επιστρατεύσει όλα τα πιθανά του όπλα κατά της Ουκρανίας. Και αυτό είναι πολύ επικίνδυνο και σκληρό για τον λαό της Ουκρανίας. Δεδομένου ότι ο Πούτιν αμφισβητεί την οντότητα της Ουκρανίας, υποστηρίζει πως η Ουκρανία είναι δημιούργημα του Λένιν και ότι δεν υπάρχει ουκρανικός λαός, φοβάμαι ότι η γενοκτονία θα συνεχιστεί και αργά ή γρήγορα θα επεκταθεί και σε άλλες περιοχές.
Ποιες εννοείτε;
Το σκεπτικό του Πούτιν καθορίζεται από το όνειρό του για την τσαρική Ρωσία. Το πρώτο βήμα ήταν η Ουκρανία, θα ακολουθήσουν όμως και άλλες χώρες που ανήκαν στην τσαρική Ρωσία, όπως Μολδαβία και Γεωργία. Η ανησυχία είναι μεγάλη. Οι Βαλτικές χώρες είναι στην πλεονεκτική θέση ότι προστατεύονται από το ΝΑΤΟ και άρα νοιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια, ωστόσο η ανησυχία τους είναι βαθιά.
Τι πρέπει να κάνει η Δύση;
Οτιδήποτε περνά από το χέρι μας, προκειμένου να προστατεύσουμε την Ουκρανία. Έως τώρα έχει γίνει εξαιρετική δουλειά. Χρειάζεται όμως περισσότερα, όπως επιπλέον στρατιωτική βοήθεια. Ο ουκρανικός λαός είναι απίστευτα θαρραλέος αλλά αν δεν διαθέτει τα τεχνικά μέσα για να υπερασπίσει τον εαυτό του δεν έχει καμία τύχη.
Τι βοήθεια παρέχει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων στην Ουκρανία;
Παρείχαμε ένα πακέτο άμεσης οικονομικής στήριξης στη χώρα, ώστε η χώρα να μπορέσει άμεσα να εξυπηρετήσει τις πρώτες της ανάγκες. Τα χρήματα αυτά διατέθηκαν μέσα στις πρώτες ημέρες. «Η γρήγορη βοήθεια είναι η καλύτερη», όπως λέω πάντα στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΤΕπ.
Το επίπεδο καταστροφής της χώρας είναι απίστευτο. Οι ιστορίες που μας μεταφέρουν δικοί μας άνθρωποι που επιστρέφουν από το Κίεβο μας δίνουν κάποιες ενδείξεις, όχι μόνο για την ανθρωπιστική καταστροφή και τα ψυχολογικά τραύματα, αλλά και για τη ζημιά στις υποδομές της χώρας.
Ο πόλεμος μπορεί να διαρκέσει μήνες, σύμφωνα με κάποια σενάρια. Ποια η γνώμη σας για την ενεργειακή κρίση; Μπορεί να διαρκέσει χρόνια;
Θα διαρκέσει χρόνια, καθώς συνειδητοποιήσαμε ξαφνικά πόσο απρόσεκτοι υπήρξαμε, πόσο εξαρτημένοι είμαστε σε ένα και μόνο παραγωγό, τον οποίο δεν μπορούμε πλέον να εμπιστευόμαστε. Επομένως, πρέπει να βρούμε εναλλακτικές πηγές και να επιταχύνουμε την απεξάρτηση. Ολοένα και λιγότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι κάποια ημέρα όλα θα επανέλθουν εκεί που ήταν πριν τον πόλεμο. Δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι κατά πόσο θα εκμεταλλευθούμε την τεχνολογία μείωσης του CO2, θα κρατήσουμε ανοικτά τα εργοστάσια, θα μπορέσουμε να ικανοποιούμε τις ενεργειακές ανάγκες των νοικοκυριών, θα δώσουμε δηλαδή μια λύση βραχυπρόθεσμα, ώστε σε δεύτερη φάση να πάμε στις πιο μακροπρόθεσμες λύσεις, όπως η διείσδυση των ΑΠΕ. Άμεσα δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά.
Η Ευρώπη πάντως αντιμετωπίζει άμεσα ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα με πολιτικές προεκτάσεις. Είδαμε τι συνέβη στη Γαλλία. Φοβάστε έξαρση του λαϊκισμού και κοινωνικές αναταραχές;
Θα πρέπει να συνηθίσουμε τις υψηλές τιμές. Και οι χώρες που προμηθεύονται φυσικό αέριο από τη σποτ αγορά θα επωμιστούν το μεγαλύτερο βάρος. Επίσης μεγάλη είναι η πρόκληση και για ένα μακροπρόθεσμο χρηματοδότη, όπως η ΕΤΕπ, δεν μπορούμε να χρηματοδοτούμε ως μια τράπεζα που απλώς δανείζει χρήματα, η εποχή απαιτεί ένα συνδυασμό με έξυπνα χρηματοδοτικά εργαλεία. Πρέπει να διδαχθούμε από τις εμπειρίες που βιώσαμε μέσα από τις κρίσεις της τελευταίας δεκαετίας. Όταν το 2011 ανέλαβα το τιμόνι της ΕΤΕπ, η Ελλάδα αντιμετώπιζε πολύ σοβαρά προβλήματα, χρειάστηκε να είμαστε πολύ ενεργοί για να βοηθήσουμε την Ελλάδα και να συνεχίσουν κανονικά οι χρηματοδοτήσεις.
Βλέπετε κάποιες ομοιότητες μεταξύ του παρελθόντος και του σήμερα;
Βλέπω περισσότερες ομοιότητες σήμερα με τη μεταναστευτική κρίση του 2015, καθώς αυτή μας έκανε να αναπτύξουμε τη λεγόμενη πρωτοβουλία ανθεκτικότητας. Σημειωτέον ότι έχουμε ανακοινώσει πρόγραμμα ύψους 4 δισ. ευρώ για να βοηθήσουμε τις χώρες που θα υποδεχτούν πρόσφυγες από την Ουκρανία, ενώ θυμίζω πως για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας, παρέχονται εγγυήσεις στο πλαίσιο του Πανευρωπαϊκού Ταμείου Εγγυήσεων.
Συστάθηκε στα τέλη του 2020 από τον Όμιλο ΕΤΕπ με συνεισφορές 22 κρατών μελών της ΕΕ με σκοπό τη στήριξη εταιρειών που αντιμετωπίζουν επιχειρηματικές προκλήσεις λόγω της πανδημίας Covid. Με τη χρήση εγγυήσεων ύψους σχεδόν 25 δισ., παρέχει στην ΕΤΕπ και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων τη δυνατότητα ταχείας χορήγησης δανείων, εγγυήσεων, και άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων σε επιχειρήσεις.
Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στην παρούσα συγκυρία για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων απέναντι στην ενεργειακή ακρίβεια. Στην Ελλάδα, οι πάντες συζητούν για τους λογαριασμούς του ρεύματος και τη στήριξη των επιχειρήσεων και καταλαβαίνω απόλυτα την ανησυχία γιατί υπάρχει κίνδυνος κοινωνικής έκρηξης.
Βλέπετε συνθήκες κοινωνικής έκρηξης στην Ευρώπη αν δεν υπάρξει μια γενναία ευρωπαϊκή απάντηση στο πρόβλημα της ακρίβειας;
Η κατάσταση είναι επικίνδυνη. Οι πολίτες δεν πρέπει να έχουν την αίσθηση ότι οι κυβερνήσεις τους δεν νοιάζονται. Καταλαβαίνω τι σημαίνει να ανοίγεις το ηλεκτρονικό σου ταχυδρομείο και να λαμβάνεις το νέο λογαριασμό ρεύματος, ο οποίος είναι τρεις φορές υψηλότερος απ' ότι προ διετίας. Τους πολίτες δεν τους ενδιαφέρει η αιτία, οι πολιτικοί είναι που πρέπει να βρουν τη λύση. Στον αντίποδα, η οικονομία πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί, επομένως χρειαζόμαστε περισσότερες επενδύσεις. Χρειάζεται λοιπόν να «παντρέψουμε» τα παραπάνω - τη στήριξη των νοικοκυριών με τις επενδύσεις - μέσα από έξυπνα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως κεφάλαια κίνησης.
Το πρόβλημα ωστόσο της ακρίβειας που είναι ιδιαίτερα αισθητό στο Νότο της Ευρώπης, απαιτεί άμεσες λύσεις. Είναι αποτελεσματικότερη μια ευρωπαϊκή λύση παρά μια εθνική;
Το 2020, μπροστά στην έξαρση της πανδημικής κρίσης, η Ευρώπη πήρε τη μεγάλη απόφαση για το περίφημο ευρωπαϊκό «μπαζούκα». Τότε, έχοντας πληροφορίες ότι κάτι μεγάλο συμβαίνει, συντονιστήκαμε με τα ευρωπαϊκά όργανα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Eurogroup, το Ecofin και αν θυμάμαι καλά τον Απρίλιο του 2020, από κοινού με τον Κλάους Ρέγκλινγκ του ESM και την Κριστίν Λαγκάρντ της ΕΚΤ, είπαμε πως αφού έχουμε δει όλα τα εθνικά μέτρα, αυτό που χρειάζεται εδώ η Ευρώπη είναι ένα εργαλείο γρήγορο, ευέλικτο και κυρίως ευρωπαϊκό. Διαφορετικά, οι δυνατότητες των εθνικών «μπαζούκας» θα ήταν πολύ πιο ασθενείς, υποσκάπτοντας την ευρωπαϊκή ενότητα.
Ευρωπαϊκό «μπαζούκα» ήταν το Ευρωπαϊκό Ταμείο Εγγυήσεων, που αποδείχθηκε πολύ πετυχημένο και κινητοποίησε επενδύσεις ύψους 250 δισ. ευρώ. Ένα τέτοιο Ταμείο, πιο ευέλικτο, το οποίο θα στήριζε τους καταναλωτές απέναντι στις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ως ικανό ανάχωμα την ακρίβεια. Υποστηρίζω απόλυτα την ευρωπαϊκή λύση απέναντι στην ακρίβεια, οι εθνικές λύσεις δεν αντέχουν απέναντι στην έκταση του φαινομένου.
* Ο Βέρνερ Χόιερ είναι πρόεδρος της ΕΤΕπ
