Για όποιον ελπίζει ότι θα δει φως στο τέλος του τούνελ της πανδημίας τους επόμενους τρεις έως έξι μήνες, οι επιστήμονες έχουν άσχημα νέα, αναφέρει σε δημοσίευμά του το Bloomberg επισημαίνοντας πως προειδοποιούν πως όχι μόνο ο εφιάλτης δεν θα περάσει, αλλά θα έχουμε και νέα ξεσπάσματα που δεν θα τελειώσουν μέχρι να εμβολιαστούμε όλοι ή να μολυνθούμε όλοι.
Σύμφωνα με τους ειδικούς προβλέπονται νέα ξεσπάσματα του κορονοϊού τα οποία θα οδηγήσουν σε κλείσιμο σχολείων και ακύρωση δια ζώσης μαθημάτων, ενώ οι εμβολιασμένοι φιλοξενούμενοι σε εγκαταστάσεις ευγηρίας θα αντιμετωπίσουν νέους φόβους για τυχόν μολύνσεις και οι εργαζόμενοι θα ζυγίσουν τον κίνδυνο επιστροφής στο γραφείο, καθώς τα νοσοκομεία έχουν κατακλυστεί, για άλλη μια φορά.
Σχεδόν όλοι θα μολυνθούν ή θα εμβολιαστούν πριν τελειώσει η πανδημία, συμφωνούν οι ειδικοί ή ίσως και τα δύο, αναφέρει στο δημοσίευμά του το Bloomberg και προσθέτει ότι οι λιγότερο τυχεροί θα κολλήσουν τον ιό περισσότερες από μία φορά. Ο αγώνας μεταξύ των κυμάτων διάδοσης του ιού που οδηγεί σε νέες παραλλαγές και η μάχη για τον εμβολιασμό του πλανήτη δεν θα τελειώσει μέχρι ο κορονοϊός να μας αγγίξει όλους.
«Βλέπω αυτές τις συνεχείς αυξήσεις να συμβαίνουν σε όλο τον κόσμο», δήλωσε ο Μάικλ Όστερχολμ, διευθυντής του Κέντρου Έρευνας και Πολιτικής Λοιμωδών Νοσημάτων στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα στη Μινεάπολη και σύμβουλος του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Και εκτίμησε ότι «πολύ εύκολα θα μπορούσαμε να δούμε άλλη μια άνοδο το φθινόπωρο και το χειμώνα» φέτος.
Με δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να μην έχουν εμβολιαστεί και να έχουμε ελάχιστες πιθανότητες να εξαλειφθεί ο ιός, μπορούμε να αναμένουμε περισσότερες εστίες στις σχολικές τάξεις, στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στους χώρους εργασίας τους επόμενους μήνες, καθώς ανοίγουν ξανά οι οικονομίες.
Ακόμα και όταν τα ποσοστά ανοσοποίησης αυξάνονται, πάντα θα υπάρχουν άτομα που είναι ευάλωτα στον ιό: νεογέννητα μωρά, άτομα που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να εμβολιαστούν, και εκείνα που εμβολιάζονται αλλά υποφέρουν από σημαντικές λοιμώξεις καθώς τα επίπεδα προστασίας τους μειώνονται.
Δύσκολοι οι επόμενοι μήνες της πανδημίας. Οι ειδικοί συμφωνούν ότι επόμενοι μήνες θα είναι δύσκολοι κι ένας βασικός κίνδυνος είναι η πιθανή εμφάνιση μιας παραλλαγής του κορονοϊού ανθεκτικής στα εμβόλια, αν και δεν είναι ο μόνος κίνδυνος, σημειώνουν οι ειδικοί αναφέρει το Bloomberg.
«Θα δούμε λόφους και κοιλάδες, τουλάχιστον για τα επόμενα χρόνια καθώς θα συνεχίζεται η εμβολιαστική εκστρατεία. Αυτό θα βοηθήσει. Αλλά η πρόκληση θα είναι: Πόσο μεγάλοι θα είναι οι λόφοι και οι κοιλάδες, όσον αφορά την απόστασή τους;» είπε η Όστερχολμ και συνέχισε: «Δεν ξέρουμε. Αλλά μπορώ απλώς να σας πω, ότι ο κορονοϊός είναι σαν μια δασική πυρκαγιά που δεν θα σταματήσει μέχρι να βρει όλο το "ανθρώπινο ξύλο" που μπορεί να κάψει».
Ο Covid σε σύγκριση με άλλες πανδημίες
Οι πέντε καλά τεκμηριωμένες πανδημίες γρίπης τα τελευταία 130 χρόνια προσφέρουν κάποιο σχέδιο για το πώς μπορεί να εξελιχθεί ο Covid, σύμφωνα με τον Λόνε Σίμονσεν, επιδημιολόγο και καθηγητή πληθυσμιακών επιστημών υγείας στο Πανεπιστήμιο Roskilde στη Δανία.
Η μεγαλύτερη επιδημία παγκόσμιας γρίπης διήρκεσε πέντε χρόνια, αποτελούνταν κυρίως από δύο έως τέσσερα κύματα μόλυνσης κατά μέσο όρο δύο ή τριών ετών, είπε. Ο Covid ήδη διαμορφώνεται ως μια από τις πιο σοβαρές πανδημίες, καθώς ο δεύτερος χρόνος ολοκληρώνεται με τον κόσμο στη μέση ενός τρίτου κύματος - και δεν υπάρχει τέλος στο ορατό.
Είναι πιθανό ότι ο ιός που είναι γνωστός ως SARS-CoV-2 δεν θα ακολουθήσει τον δρόμο που χάραξαν οι πανδημίες του παρελθόντος. Άλλωστε, είναι ένα διαφορετικό, νέο και πιθανώς πιο μεταδοτικό παθογόνο. Και με έναν αριθμό νεκρών άνω των 4,6 εκατομμυρίων ανθρώπων μέχρι στιγμής, είναι ήδη δύο φορές πιο θανατηφόρος από οποιαδήποτε επιδημία από την ισπανική γρίπη του 1918.
Παρά τα ισχυρά αρχικά κύματα και τα σχετικά υψηλά ποσοστά εμβολιασμού, χώρες όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ρωσία και το Ισραήλ «φλερτάρουν» με ρεκόρ αριθμών κρουσμάτων. Ο εμβολιασμός βοηθά στον μετριασμό των κρουσμάτων σοβαρών κρουσμάτων και θανάτων, αλλά οι αυξανόμενες λοιμώξεις σημαίνουν ότι ο ιός αγγίζει τους νέους και άλλους που παραμένουν ανεμβολιασμένοι, οδηγώντας σε αυξανόμενα ποσοστά σοβαρών ασθενειών σε αυτές τις ομάδες.
Χώρες όπου ο εμβολιασμός έχει χαμηλά ποσοστά - συμπεριλαμβανομένης της Μαλαισίας, του Μεξικού, του Ιράν και της Αυστραλίας - βρίσκονται αντιμέτωπες με τα μεγαλύτερα ξεσπάσματα της επιδημίας, που τροφοδοτούνται από το μεταδοτικό στέλεχος Δέλτα. Με τον ιό να εξαπλώνεται ακόμη ανεξέλεγκτος σε τεράστιες περιοχές του πλανήτη, μια άλλη νέα παραλλαγή δεν αποκλείεται να εμφανιστεί.
Η ιστορία δείχνει πως η κοινή πεποίθηση ότι οι ιοί γίνονται πιο ήπιοι με την πάροδο του χρόνου - για να αποφευχθεί η πλήρης εξάλειψη του πληθυσμού των ξενιστών τους - είναι λάθος, σύμφωνα με τον Σίμονσεν. Αν και οι νέες μεταλλάξεις δεν είναι πάντα πιο σοβαρές από τις προηγούμενες, «οι πανδημίες μπορούν στην πραγματικότητα να γίνουν πιο θανατηφόρες κατά την περίοδο της πανδημίας, καθώς ο ιός προσαρμόζεται στον νέο του ξενιστή», είπε.
Ο κορονοϊός θα απαιτεί νέα εμβόλια
Στις πρώτες φάσεις της πανδημίας του κορονοϊού υπήρχαν λόγοι να ελπίζουμε ότι τα εμβόλια θα παρέχουν μακροπρόθεσμη προστασία, όπως και τα παιδικά εμβόλια που σταματούν ασθένειες όπως η πολιομυελίτιδα. Οι κορονοϊοί έχουν έναν μηχανισμό “διόρθωσης κειμένου”, ο οποίος διορθώνει τα εγγενή σφάλματα, που προκαλούνται όταν ο ιός αναπαράγεται, μειώνοντας την πιθανότητα εμφάνισης παραλλαγών, όταν ο ιός μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο. Ο αριθμός των παγκόσμιων κρουσμάτων ήταν τόσο μεγάλος, ωστόσο, που ούτως ή άλλως συμβαίνουν μεταλλάξεις.
«Με την πανδημία, έχουμε αυτήν την τεράστια δύναμη μόλυνσης», λέει ο Κάντα Σουμπαράο, διευθυντής του Συνεργαζόμενου Κέντρου Αναφοράς και Έρευνας για τη Γρίπη του ΠΟΥ στο Ινστιτούτο Πίτερ Ντόχερτι για τις Λοιμώξεις και την Ανοσία στη Μελβούρνη. «Κι αυτό έχει αντισταθμίσει την ικανότητα του ιού να διορθώνει τα σφάλματα». Κι αυτό ίσως έχει ως αποτέλεσμα ο κορονοϊός να εξελιχθεί σαν τη γρίπη απαιτώντας τακτικό εμβολιασμό με νέα εμβόλια για να παραμένουν αποτελεσματικά καθώς εξελίσσεται ο ιός.
Μερικοί ερευνητές λένε ότι ο SARS-CoV-2 είναι έτοιμος να γίνει εντελώς ανθεκτικός στην πρώτη γενιά εμβολίων. Μελέτη από την Ιαπωνία, η οποία δεν έχει ακόμη δημοσιευτεί ή αξιολογηθεί από ομοτίμους, υποδηλώνει ότι οι δυνητικά επικίνδυνες μεταλλάξεις στην παραλλαγή δέλτα του κορονοϊού συλλέγονται ήδη σε μια παγκόσμια βάση δεδομένων, που χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση τέτοιων εξελίξεων. Οι αναφορές για τα σημερινά στελέχη του κορονοϊού που ξεπέρασαν τις άμυνες των εμβολίων ή προκάλεσαν υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας δεν έχουν υποβληθεί μέχρι στιγμής σε αυστηρό έλεγχο.
«Αυτό είναι ένα σενάριο που ελπίζουμε να μην συμβεί», είπε η Σίμονσεν, «γιατί τότε θα έπρεπε να τα κάνουμε όλα ξανά». Άλλες ακόμη πιο ζοφερές προοπτικές για τους επόμενους μήνες περιλαμβάνουν την εμφάνιση ενός νέου ιού γρίπης ή άλλου κορονοϊού που θα μεταπηδήσει από στους ανθρώπους. «Όσο υπάρχουν δεξαμενές ζώων ξενιστών κορονοϊών υπάρχει πάντα η πιθανότητα να εμφανιστεί στο μέλλον ένας νέος ζωονοτικός κορονοϊός», σημειώνει ο Σουμπαράο. «Υπάρχει ο κίνδυνος εμφάνισης ενός άλλου, όσο αντιμετωπίζουμε αυτόν εδώ».
Πώς θα τελειώσει ο Covid;
Αυτό που φαίνεται ξεκάθαρο είναι ότι η πανδημία δεν θα τελειώσει σε έξι μήνες. Οι ειδικοί συμφωνούν γενικά ότι η τρέχουσα επιδημία θα τελειώσει μόλις οι περισσότεροι άνθρωποι - ίσως το 90% έως 95% του παγκόσμιου πληθυσμού - έχουν έναν βαθμό ανοσίας χάρη στην ανοσοποίηση ή την προηγούμενη μόλυνση.
Το βασικό στοιχείο πρέπει να είναι ο εμβολιασμός, λένε. Περισσότερες από 5,6 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίου έχουν χορηγηθεί σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με τον ιχνηλάτη εμβολίων του Bloomberg.
Αλλά η επιτυχία της διάθεσης σε ορισμένες περιοχές, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Βόρεια Αμερική και η Κίνα, καλύπτει την αποτυχία σε άλλες. Οι περισσότερες χώρες της Αφρικής έχουν αρκετό απόθεμα για να καλύψουν λιγότερο από το 5% του πληθυσμού τους με ένα εμβόλιο δύο δόσεων. Η Ινδία έχει εμβόλια αρκετά για να καλύψει μόνο περίπου το 26%.
Η πανδημία θα τελειώσει σε διαφορετικές χρονικές στιγμές σε διαφορετικά μέρη, όπως και οι προηγούμενες εστίες, δήλωσε η Έρικα Τσάρτερς, αναπληρώτρια καθηγήτρια ιστορίας της ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συντονίστρια ενός έργου για το πώς τελειώνουν οι επιδημίες.
«Όποιος πιστεύει ότι θα το ξεπεράσουμε τις επόμενες ημέρες ή μερικούς μήνες, κάνει λάθος», συμπλήρωσε ο Όστερχολμ.
