Ήδη από τις παραμονές Χριστουγέννων ξεκίνησε να καταγράφεται μία αύξηση στα κρούσματα του κορονοϊού στην επικράτεια, που ενδεχομένως οφείλεται στην «υπόγεια» διασπορά του στελέχους Όμικρον. Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να επιβεβαιώσει τους φόβους του καθηγητή παθολογίας- λοιμωξιολογίας Σωτήρη Τσιόδρα πως μέσα στο κύμα του στελέχους Δέλτα μπορεί να υποκρύπτεται ένα κύμα του στελέχους Όμικρον, όπως επισημαίνουν πολλοί επιστήμονες που παρακολουθούν με ανησυχία της ανοδική πορεία της επιδημιολογικής καμπύλης της πανδημίας εντός των συνόρων. Ανάμεσα τους και ο ομότιμος καθηγητής ιατρικής και διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής Γιάννης Τούντας.
Ο καθηγητής Γιάννης Τούντας εξηγεί ότι στη δεδομένη συγκυρία, ένας στους τρεις εμβολιασμένους ανθρώπους (με δύο δόσεις) είναι πλήρως θωρακισμένος έναντι του στελέχους Όμικρον και συνεπώς θα πρέπει να τηρούνται κι όλα τα άλλα μέτρα προστασίας, που έχει συστήσει η Επιτροπή των Εμπειρογνωμόνων και έχει υιοθετήσει η Πολιτεία.
Σε ό,τι αφορά τη μεγάλη συζήτηση που γίνεται για το αν τα πρόσθετα μέτρα λήφθηκαν τη σωστή στιγμή κι αν θα έπρεπε κι άλλα μέτρα να ληφθούν νωρίτερα από τις 3 Ιανουαρίου 2022, όπου και πρόκειται να «ανοίξει η βεντάλια» των πρόσθετων περιορισμών, ο καθηγητής Γιάννης Τούντας υποστηρίζει ότι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση η απόφαση να υπάρξει μια εορταστική ανάπαυλα λίγων ημερών. Και διευκρινίζει πως επειδή έχουμε πολλά ανοιχτά μέτωπα στην οικονομία και στην ψυχική υγεία των πολιτών - η οποία είναι σε ιδιαιτέρως κακή κατάσταση - η κυβέρνηση έπρεπε να κρατήσει ισορροπίες και ορθώς επέλεξε να δώσει μια…. ανάσα λίγων ημερών στην εορταστική περίοδο καταρχάς για να δουλέψει η οικονομία.
Αυτή η «ανάσα» είναι εξίσου απαραίτητη για να μπορέσει ο κόσμος να χαλαρώσει αυτές τις μέρες καθώς πραγματικά το στρες, η κατάθλιψη, η ανησυχία και ο φόβος έχουν κυριεύσει την κοινωνία. Όπως θυμίζει ο Γ. Τούντας, η δημόσια υγεία και η οικονομία είναι συγκοινωνούντα δοχεία όπως ισχύει και για την ψυχική και τη σωματική υγεία. Αν λοιπόν καταρρακωθεί η οικονομία και η ψυχική υγεία τότε ο αντίκτυπος στην υγεία των πολιτών θα είναι γρήγορος και καταλυτικός.
Σύσσωμη η επιστημονική κοινότητα υπογραμμίζει πως πρέπει να διασκεδάσουμε με προσοχή, με τον Γιάννη Τούντα να επισημαίνει πως μετά από κοινωνικές εκδηλώσεις που θα συναντήσουμε ανθρώπους έξω από την κοινωνική μας «φούσκα» (δηλαδή ανθρώπους δηλαδή με τους οποίους δεν συναντιόμαστε επί καθημερινής βάσεως) θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τον εαυτό μας γυρνώντας στο σπίτι σαν να ήμασταν θετικά στον κορονοϊό άτομα και να προφυλάσσουμε τους ηλικιωμένους και τους ευπαθείς συγγενείς μας. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να κρατάμε αποστάσεις από τα άλλα μέλη της οικογένειας, να φοράμε μάσκα, να απολυμαίνουμε τακτικά τα χέρια μας με απολυμαντικό και να μην μοιραζόμαστε αντικείμενα (ποτήρια, μαχαιροπίρουνα, βούρτσες, χτένες κτλ) και να κάνουμε καθημερινά ή κάθε δύο ημέρες τεστ.
Επίσης σε αυτές τις γιορτές είναι προτιμότερο να διασκεδάσουμε με ανθρώπους με τους οποίους συμβιώνουμε σε καθημερινή βάση ή βλεπόμαστε πολύ συχνά. Κι αυτό γιατί τα σημάδια που μας έρχονται τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικά. Πρώτα από όλα η διασπορά της Όμικρον στην Ευρώπη ξεπερνά κάθε πρόβλεψη. Και εντός των συνόρων η επιδημιολογική ύφεση των τελευταίων ημερών δείχνει να έχει αντιστραφεί και ήδη καταγράφεται αύξηση στις ημερήσιες νοσηλείες.
Και στους θανάτους καταγράφεται αύξηση ενώ πληθαίνουν τα περιστατικά νεαρών ατόμων που νοσούν βαριά καθώς είναι ανεμβολίαστα και νοσηλεύονται σε κρίσιμη κατάσταση, με έναν 20χρονο στον «Ευαγγελισμό» να δίνει σκληρή μάχη στη ΜΕΘ για να κρατηθεί στη ζωή. Παράλληλα παρατηρείται αύξηση του ιικού φορτίου και του επιδημιολογικού φορτίου, καθώς προφανώς το στέλεχος Όμικρον είναι γύρω μας-αυτό πλέον φαίνεται και από τις συγκεντρώσεις του ιικού φορτίου στα λύματα.
Ακριβώς επειδή το στέλεχος Όμικρον είναι εξαιρετικά μεταδοτικό εκτιμάται ότι θα προκαλέσει σε μικρό χρονικό διάστημα μία γενικότερη αύξηση του συνολικού επιδημιολογικού φορτίου στα μεγάλα αστικά κέντρα και σταδιακά σε όλη την επικράτεια. Ήδη στην Αττική καταγράφεται αρνητικό ρεκόρ κρουσμάτων ενώ δυσοίωνα είναι και τα νέα ευρήματα μελετών που εκτιμούν ότι αν ο κορονοϊός υποστεί κι άλλες λίγες μεταλλάξεις (μία με δύο) θα προκύψει ένα στέλεχος που δεν θα το πιάνει κανένα από τα υπάρχοντα εμβόλια.
Τα υπάρχοντα εμβόλια αναπτύχθηκαν για το στέλεχος της Γουχάν έναντι του οποίου ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικά, κοντά στο 90-95%. Όταν επικράτησε το στέλεχος Άλφα (το βρετανικό), η αποτελεσματικότητα των εμβολίων μειώθηκε λίγο κατεβαίνοντας στο 80%, ενώ όταν επικράτησε το στέλεχος Δέλτα, η αποτελεσματικότητα των εμβολίων μειώθηκε περαιτέρω κάτω από το 70% και τώρα με το στέλεχος Όμικρον κυμαίνεται πλέον κοντά στο 40%. Πολύ μεγαλύτερη μείωση έχει υποστεί η αποτελεσματικότητα των μονοκλωνικών αντισωμάτων, που έχουν καταστεί αναποτελεσματικά σε πολύ μεγάλο βαθμό. Συγκεκριμένα από τα 7 μονοκλωνικά αντισώματα που έχουν αναπτυχθεί σε εργαστήρια, μόνο ένα εξακολουθεί να δουλεύει έναντι του νέου στελέχους του κορονοϊού.
Ο καθηγητής φαρμακολογίας Αχιλλέας Γραβάνης από το πανεπιστήμιο της Κρήτης εξηγεί πως τα μονοκλωνικά αντισώματα σε αντίθεση με το εμβόλιο που είναι πολυκλωνικό σχεδιάζονται κι αναπτύσσονται με βάση μια πολύ συγκεκριμένη περιοχή της πρωτεΐνης ακίδας-γεγονός που σημαίνει ότι αν η πρωτεΐνη ακίδα στη συγκεκριμένη περιοχή υποστεί πολλές μεταλλάξεις τότε αυτά παύουν να είναι αποτελεσματικά. Στον αντίποδα επειδή ο εμβολιασμός επάγει κι άλλους μηχανισμούς προστασίας όπως είναι η κυτταρική ανοσία η οποία δεν επηρεάζεται από τα εξουδετερωτικά αντισώματα είναι πολύ πιο δύσκολο να σταματήσουν να «δουλεύουν» τελείως τα εμβόλια.
Ευτυχώς τα αντιικά σκευάσματα εξακολουθούν να δουλεύουν γιατί δεν στοχεύουν στην πρωτεΐνη ακίδα (που συγκεντρώνει περισσότερες από 30 μεταλλάξεις στο στέλεχος Όμικρον), αλλά σε εντελώς διαφορετικούς στόχους και συγκεκριμένα σε ένζυμα.
Πάντως οι προειδοποιήσεις που μας έρχονται από παντού υποδηλώνουν ότι τα φετινά Χριστούγεννα θα αποτελέσουν ένα κρίσιμο «πιλότο» για το επόμενο τρίμηνο-οπότε και αναμένεται να ξεδιπλωθεί η κυριαρχία της Όμικρον. Στην πατρίδα μας ένας πρόσθετος βαθμός δυσκολίας σε αυτή τη νέα «πρόκληση» οφείλεται στο γεγονός ότι το 30% του εγχώριου πληθυσμού εξακολουθεί να παραμένει ανεμβολίαστο. Αυτό καθιστά ολοένα και πιο επιτακτική την ανάγκη της επέκτασης του υποχρεωτικού εμβολιασμού.
Από την εγχώρια επιστημονική κοινότητα πολλές φωνές -μεταξύ των οποίων του ομότιμου καθηγητή ιατρικής και διευθυντή του ΙΚΠΙ Γιάννη Τούντα, αλλά και του καθηγητή Μικροβιολογίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (ΠΑΔΑ) Αλκιβιάδη Βατόπουλου να υποστηρίζουν πως θα πρέπει η κυβέρνηση να αποφασίσει την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού είτε καθολικά για τον ενήλικο πληθυσμό ή προοδευτικά ανά ηλικιακές ή επαγγελματικές ομάδες.
