Η κοινή δήλωση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ-ΗΠΑ αναμφισβήτητα δημιουργεί διπλωματική πίεση στην Τουρκία, ωστόσο όχι ανάλογη με το τόλμημα να προβεί σε έρευνες και γεωτρήσεις στην ΑΟΖ ενός κράτους-μέλους της ΕΕ, χωρίς να εισπράξει την ρητή καταδίκη, παρά απλώς μια «έκφραση ανησυχίας», όπως δηλώνει στο Liberal.gr, ο Μιχάλης Μυριάνθης, σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ σε θέματα ενέργειας.
Δίχως να παραγνωρίζει ότι η προσθήκη των ΗΠΑ στο σχήμα των τριών χωρών του προσδίδει άλλη βαρύτητα, και παρ'' ότι θεωρεί δεδομένο ότι η χθεσινή εξέλιξη, θα ενοχλήσει την Τουρκία, πιστεύει ότι δεν θα την εμποδίσει να ξεδιπλώσει βήμα-βήμα μια άρτια, όπως λέει, «επεξεργασμένη στρατηγική».
«Η Άγκυρα δεν θα ιδρώσει εξαιτίας του κοινού ανακοινωθέντος, αφού ξέρει ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν την πολυτέλεια να χάσουν την Τουρκία, αποσαθρώνοντας την ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ», αναφέρει ο κ. Μυριάνθης.
Χαρακτηρίζει επίσης πολύ θετικό το γεγονός ότι η Ελλάδα ακολουθεί μια πολιτική συμπράξεων στην περιοχή της Αν. Μεσογείου, ανεξαρτήτως κυβερνήσεων, «δείγμα ότι επωάζεται το σπέρμα δημιουργίας μιας διαχρονικής και υπερκομματικής εθνικής στρατηγικής με συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές και στόχου». Όσο για τον τρόπο μεταφοράς των ανακαλυφθέντων κοιτασμάτων της Αν. Μεσογείου, επισημαίνει ότι οι τρεις χώρες, Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, η κάθε μια για διαφορετικούς πιθανώς λόγους, αποδίδουν μεγαλύτερη σημασία στην υλοποίηση του East Med, απ'' ότι οι ΗΠΑ, που ενδεχομένως βλέπουν και άλλες εναλλακτικές.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Κάντε μας καταρχήν ένα γενικό σχόλιο για την τετραμερή διάσκεψη των Αθηνών, τι μηνύματα στέλνει;
Η χθεσινή Διυπουργική Συνάντηση Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ και ΗΠΑ είναι μια θετική εξέλιξη για τέσσερις κυρίως λόγους:
1. Αποτελεί συνέχεια από την σημερινή κυβέρνηση της σωστής διπλωματικής πρωτοβουλίας προηγούμενων κυβερνήσεων, των περιφερειακών συνεννοήσεων στον ενεργειακό τομέα με δυο ζεύγη τριάδας κρατών, αφενός Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ και αφετέρου Ελλάδος-Κύπρου-Αιγύπτου.
2. Η συνέχιση της ίδιας πολιτικής ανεξαρτήτως ελληνικών κυβερνήσεων , στην καλλίτερη περίπτωση, επωάζει το σπέρμα δημιουργίας μιας διαχρονικής και υπερκομματικής εθνικής στρατηγικής με συγκεκριμένο όραμα, κατευθυντήριες γραμμές και στόχους. Την στρατηγική αυτή μόνο ένα Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας θα μπορούσε να διαμορφώσει με την μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση των κοινωνικών ομάδων και παραγόντων ισχύος που θα εκπροσωπεί.
3. Η προσθήκη των ΗΠΑ στο σχήμα αυτό με την μορφή 3+1 έδωσε βαρύτητα και διαφορετική διάσταση στο εγχείρημα. Οι διακριτικές διεργασίες που οδήγησαν (πέραν της συγκυρίας) στην προσθήκη και των ΗΠΑ υπήρξαν αποτελεσματικές και τελεσφόρησαν.
4. Στην κοινή δήλωση που προέκυψε από την τετραμερή συνάντηση υπάρχουν σαφείς αναφορές που “φωτογραφίζουν” την Τουρκία και την προκλητική της στάση σε Κύπρο και Αιγαίο.
- Ας σταθούμε σε αυτό το τέταρτο σημείο. Από το κοινό ανακοινωθέν προκύπτει μια σαφή στήριξη από ΗΠΑ και Ισραήλ στις ελληνικές θέσεις για σταθερότητα σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, και ένα μήνυμα ότι η Άγκυρα θα απομονώνεται ολοένα και περισσότερο, όσο δεν αλλάζει τακτική. Το ερώτημα είναι αν αρκούν τα μηνύματα αυτά για να ανασταλεί η τουρκική επιθετικότητα...
Ας δούμε πρώτα την ακριβή διατύπωση. Στο ένα σημείο της κοινής δήλωσης, αναφέρεται ότι «οι Υπουργοί εξέφρασαν την έντονη υποστήριξη τους για τα δικαιώματα των κυρίαρχων κρατών, έτσι ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο η ασφάλεια και η σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και τη θάλασσα του Αιγαίου».
Καταρχήν ας μην ξεχνάμε ότι τα δικαιώματα είναι ιδωμένα από διαφορετική οπτική σε Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρο. Αλλη άποψη περί του ποια είναι τα δικαιώματα των κυρίαρχων κρατών έχει για παράδειγμα η Αγκυρα, και άλλη η Αθήνα και η Λευκωσία. Δεν πρέπει να το παραβλέπουμε.
Κατά δεύτερον δεν αναφέρεται σε κανένα σημείο, (άραγε για λόγους διπλωματικής αβρότητας ;) ρητά η Τουρκία. Χαρακτηριστικό είναι αυτό το δεύτερο σημείο του κοινού ανακοινωθέντος, που θέλω να προσέξετε : «Οι Υπουργοί και οι ΗΠΑ επανέλαβαν την πλήρη στήριξή τους και την αλληλεγγύη τους προς την Κυπριακή Δημοκρατία σε ότι αφορά την εξερεύνηση και ανάπτυξη των πόρων της εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής της Ζώνης και εκφράζουν την ανησυχία τους για τα πρόσφατα προκλητικά βήματα που έχουν γίνει στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου».
- Πέραν των παραπάνω, ποιες είναι οι παρατηρήσεις σας συνολικά επί του κοινού ανακοινωθέντος;
Είναι τρεις. Πρώτον δεν γίνεται πουθενά αναφορά στο Δίκαιο της θαλάσσης, το οποίο είναι το κοινό ατού της Ελλάδος και Κύπρου. Αυτό στην καλλίτερη εκδοχή μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι ΗΠΑ και το Ισραήλ, δεν έχουν προσχωρήσει στην σύμβαση του δικαίου των θαλασσών του Montego bay. Στην χειρότερη ίσως περίπτωση, ελλοχεύει η ευθυδικία.
Έπειτα, υπάρχει σαφής διαφοροποίηση στο θέμα της μεταφοράς των υδρογονανθράκων από τα κοιτάσματα της ανατολικής Μεσογείου στις καταναλώτριες αγορές της Δύσης (κυρίως Ευρώπης).
Οι τέσσερις υπουργοί μιλούν για «δημιουργία ενεργειακού διαδρόμου στην Ανατολική Μεσόγειο», ωστόσο σε άλλο σημείο της δήλωσης σε αντίστιξη, οι τρεις υπουργοί, πλην εκείνου των ΗΠΑ «επαναβεβαίωσαν την υποστήριξη τους προς το σχέδιο του Αγωγού Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (East Med Gas Pipeline), ενός σχεδίου μεγάλης σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επίσης δημιουργεί μια στρατηγική σύνδεση μεταξύ Ευρώπης και Ισραήλ».
Είναι προφανές ότι οι τρεις χώρες, Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, η κάθε μια για διαφορετικούς πιθανώς λόγους, αποδίδουν μεγαλύτερη σημασία στην υλοποίηση του East Med, απ'' ότι οι ΗΠΑ, που ενδεχομένως βλέπουν και άλλες εναλλακτικές.
Το τρίτο σημείο που έχω να παρατηρήσω επί του κοινού κειμένου, είναι ότι προκειμένου να ρυμουλκήσουν την προς το παρόν δυστροπούσα Ιταλία στο East Med Gas Pipeline, οι υπουργοί της υπενθύμισαν ότι «η σχετική Διυπουργική Συμφωνία έχει οριστικοποιηθεί ανάμεσα στην Ελλάδα, την Κύπρο, το Ισραήλ και την Ιταλία τον Δεκέμβριο του 2018, έχει λάβει την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το Φεβρουάριο του 2019 και θα πρέπει να υπογραφεί το συντομότερο δυνατόν από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη». Μένει να δούμε τι θα συμβεί, και αν οι πιέσεις προς την Ρώμη θα φέρουν αποτελέσματα.
- Σε κάθε περίπτωση, τι αντίκτυπο εκτιμάτε ότι θα έχει η τετραμερής των Αθηνών και αυτό το κοινό ανακοινωθέν στην Τουρκία και την ακολουθούμενη από αυτήν πολιτική;
Η κοινή δήλωση αναμφισβήτητα δημιουργεί διπλωματική πίεση στην Τουρκία, ωστόσο δυσανάλογη του τολμήματός της να προβεί σε έρευνες και γεωτρήσεις στην ΑΟΖ ενός κράτους-μέλους της ΕΕ χωρίς να εισπράξει ρητή καταδίκη (δεν μιλάμε για κυρώσεις), αλλά απλώς την «έκφραση ανησυχίας».
Σαφώς λοιπόν και η Άγκυρα δεν θα ιδρώσει εξαιτίας του κοινού ανακοινωθέντος.
-Το λέτε και επειδή βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη μια διαπραγμάτευση εφ'' όλης της ύλης για τις σχέσεις Άγκυρας-Ουάσινγκτον, η οποία δεν είναι διατεθειμένη ακόμη να χάσει την Τουρκία από την σφαίρα επιρροής της;
Πιθανώς, έχοντας μάλλον εξασφαλίσει την σιωπηλή συναίνεση (tacit understanding) των ΗΠΑ (υπό την σημερινή τους διοίκηση) στο θέμα της απόκτησης των S-400, και την πιθανή μελλοντική προοπτική εξεύρεσης δημιουργικής διπλωματικής φόρμουλας απόκτησης και των μαχητικών F-35, κοινές δηλώσεις, όπως η χθεσινή, σαφώς και την ενοχλούν, ωστόσο δεν θα την εμποδίσουν να ξεδιπλώσει βήμα-βήμα μια άρτια επεξεργασμένη στρατηγική.
Οι ΗΠΑ έχοντας στο παρελθόν χάσει το Ιράν του Σάχη και αποσαθρώσει τον άξονα του ΣΕΝΤΟ: Τουρκία-Ιράν-Πακιστάν, δεν έχουν την πολυτέλεια να χάσουν σήμερα την Τουρκία, αποσαθρώνοντας την ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, τουλάχιστον μέχρι ότου δημιουργηθούν στρατηγικά αντίβαρα υπέρ των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή. Αυτό το γνωρίζει άριστα η Τουρκία και πορεύεται αναλόγως.
