Έφυγε από τη ζωή ο Κώστας Γ. Παπαγεωργίου

Έφυγε από τη ζωή ο Κώστας Γ. Παπαγεωργίου

Ποιητής και κριτικός, εκπρόσωπος της γενιάς του '70, «δεινός μάστορας της γλώσσας» και πολυγραφότατος, ο Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, μας αποχαιρέτησε για πάντα, στον Άγιο Σάββα, όπου νοσηλευόταν το τελευταίο διάστημα. Ήταν ένας έξοχος ποιητής και έξοχος άνθρωπος, και η απουσία του θα αφήσει κενό στα Γράμματα.

«Δεν ξέρω αν είμαι πολυγραφότατος. Η αλήθεια είναι ότι έχω εντρυφήσει, σε διαφορετικά είδη λόγου. Έχω ασχοληθεί με την ποίηση, την πεζογραφία, το δοκίμιο και την κριτική. Με την ποίηση είναι δεδομένο, είναι ο βασικός δρόμος, ο βασικός δημιουργικός μου δρόμος» έλεγε.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1945. Οι πρώτες μνήμες εστιάζονται στη σχολική περίοδο στον Βύρωνα και στο Παγκράτι της δεκαετίας του ’50. Ανήκει στους ποιητές που μεγάλωσαν σε ψυχροπολεμικό κλίμα, χωρίς προσωπικές τραυματικές εμπειρίες από την Κατοχή και τον Εμφύλιο, και γαλουχήθηκαν με έντονη την αίσθηση της αμφισβήτησης για έναν κόσμο που κληρονόμησαν και δεν τους κάνει. Στο είδος και στον βαθμό αντίδρασης και του συγκεκριμένου ποιητή οφείλεται και το μεγαλύτερο μέρος της ιδιοτυπίας του.

Από πολύ νωρίς στο Γυμνάσιο, είχε πρώιμα λογοτεχνικά ενδιαφέροντα, ξεκίνησε τα πρώτα διαβάσματα και τις πρώτες δημοσιεύσεις. Το 1966 εξέδωσε ιδιωτικά την πρώτη ποιητική του συλλογή. Η δικτατορία τον βρήκε φοιτητή. Σπούδασε νομικά και φιλολογία.

Τον συναντάμε σε ένα πλήθος από λογοτεχνικά περιοδικά της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης κατά την τελευταία τριακονταετία (“Αντί”, “Λέξη”, “Δέντρο”, “Διαβάζω”, “Εντευκτήριο”, “Τραμ” κ.α.). Διετέλεσε συνυπεύθυνος στη σύνταξη των ετήσιων ομαδικών αντιδικτατορικών εκδόσεων Κατάθεση ’73 και Κατάθεση ’74.

Δικό του δημιούργημα το περιοδικό τα “Γράμματα και Τέχνες”. «Δεν είναι τυχαίο ότι εκείνη την περίοδο εκδίδονταν τρία – τέσσερα περιοδικά όλα από εκπροσώπους της γενιάς του '70. Ήταν μία εύφορη εκδοτική περίοδος, ιδίως για τα περιοδικά» σημείωνε.

Ο θάνατος, η έννοια του θανάτου, παίζει καθοριστικό ρόλο στην ποίησή του. Μαζί με τον ποιητή Γιάννη Βαρβέρη, συνέταξε την «Ελληνική Ποιητική Ανθολογία του Θανάτου του 20ού αιώνα».

«Με τον Γιάννη Βαρβέρη υπήρξαμε φίλοι. Και οι δυο θεωρούσαμε και αντιμετωπίζαμε τον θάνατο σαν ένα ύψιστο βιολογικό και αισθητικό, κυρίως, γεγονός. Κι αυτό μας ώθησε κάποια στιγμή στην κοινή απόφαση να συνθέσουμε μια ποιητική ανθολογία με ποιήματα τα οποία άμεσα ή έμμεσα θα συνδέονταν με την έννοια του θανάτου Ελλήνων ποιητών. Αντιμετωπίσαμε τον θάνατο ως μια πηγή δημιουργίας».

Το 1992 εκδίδεται το πρώτο πεζό αφήγημά του «Των αγίων πάντων» και την ίδια χρονιά διασκευάζεται και παίζεται στο θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας, αποσπώντας εγκωμιαστικότατες κριτικές από σύσσωμη την θεατρική κριτική.

Ποιήματά του μελοποιήθηκαν και κυκλοφόρησαν σε δίσκους από τον Θάνο Μικρούτσικο (“Ιχνογραφία”), από τον Νίκο Τάτση (“Έρανα”), καθώς και από τον Χάρη Κατσιμίχα. Ήταν ιδρυτικό μέλος της “Εταιρείας Συγγραφέων”. Ποιήματα, μελέτες και εκτενή δοκίμιά του έχουν μεταφραστεί σε ευρωπαϊκές γλώσσες.

Από το 2011 ήταν συνδιευθυντής στο τριμηνιαίο περιοδικό ποίησης Τα ποιητικά. Το 2001 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης και το Βραβείο Ποίησης του περιοδικού Διαβάζω για το βιβλίο Κλεμμένη Ιστορία, το 2009 με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών (ίδρυμα Πέτρου Χάρη) για το σύνολο του ποιητικού έργου του, και το 2012 με το Βραβείο Νουβέλας - Διηγήματος του περιοδικού Διαβάζω για το αφήγημα Νερό.   

Το ποίημά του «Αρκεί η αγάπη»

Κι αν το μελάνι στάζει αργά στον θόλο τ’ ουρανίσκου και απλώνεται ύστερα ανεπαίσθητα στη χλόη της γλώσσας, τις λέξεις κάνοντας ν’ ακούγονται δυσδιάκριτες, τα γράμματα ν’ αλλοιώνεται το σχήμα τους –του ρω η ουρά λειψή, του λάμδα ξεχαρβαλωμένο το αντιστήριγμα– η αγάπη αρκεί. Κι εξάλλου η ακοή δεν ξέρει ανάγνωση• αγράμματη είναι ας υποδύεται ότι ναι• δεν ξέρει ούτε τον ήχο των γραμμάτων να διακρίνει τόσο αγράμματη. Αγνοεί το πέρασμα του νοήματος πώς γίνεται και αρκείται στο άκουσμα μονάχα του ρυθμού που τσακισμένος βγαίνει έστω τρικλίζοντας ν’ ακούγεται και αργά η ανάσα του να χάνεται. Γι’ αυτό σου λέω η αγάπη αρκεί.

Ποίηση

Ποιήματα, Αθήνα 1966
Συλλογή, Αθήνα, Φέξης 1970, σελ. 38.
Επί πυγήν καθίσαι, Κέδρος 1972.
Ιχνογραφία, Κέδρος 1975, 3η έκδοση 1983, σελ. 39.
Το οικογενειακό δέντρο, Κέδρος 1978, σελ. 46
Το σκοτωμένο αίμα, Κέδρος 1982, σελ. 34.
Κάτω στον ύπνο, Κέδρος 1986, σελ. 60.
Ραμμένο στόμα, Κέδρος 1990, σελ. 55, ISBN: 960-04-0378-3.
Ποιήματα (1972-1990), συγκεντρωτική έκδοση, Αθήνα, Κανάκη 1995, σελ. 229, ISBN: 960-7420-12-8.
Πατρίδα το αίμα, Καστανιώτης 1996, σελ. 63, ISBN: 960-03-1561-2.
Κλεμμένη ιστορία, Κέδρος 2000, σελ. 73, ISBN: 960-04-1752-0.
Ποιήματα (1972-2000), Αλεξάνδρεια 2004, σελ. 320

Πεζογραφία

Το γιοτάπατο, Κέδρος 1977.
Των Αγίων Πάντων, Κέδρος 1992, σελ. 188, ISBN: 960-04-0657-Χ.
Άννα, τώρα κοιμήσου, Γνώση 1995, ISBN: 960-235-577-8.
Ελληνικά Γράμματα, 2001, σελ. 166, ISBN: 960-3936-65-0
Πήρε φως,  Κέδρος 1998, σελ. 102, ISBN: 960-04-1463-7.
Αντί σιωπής, Σειρά: «Γράμματα για σένα», Ελληνικά Γράμματα, 2003

Δοκίμιο

Σημειώσεις επάνω στα "Τρία κρυφά ποιήματα" του Γ. Σεφέρη, Μπουκουμάνης 1973.
Η γενικά του '70 (Ιστορία, ποιητικές διαδρομές), Κέδρος 1989, σελ. 148, ISBN: 960-04-0075-Χ.
Τα άδεια γήπεδα, Σοκόλης 1994, σελ. 263, ISBN: 960-7210-32-8.

Η ημέρα της κηδείας δεν έχει ακόμη οριστεί.