Το Κάστρο Νερατζιάς στην Κω είναι, ίσως το μνημείο που επλήγη περισσότερο από τον σεισμό. Μέχρι κομμάτια του τείχους έχουν φύγει, ενώ τα μνημεία του κινδυνεύουν από στατικής πλευράς. Ακόμα δεν μας έχει ενημερώσει το υπουργείο Πολιτισμού τι ακριβώς φθορές υπήρξαν στα αρχαία γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη που φυλάσσονταν στον ημιϋπαίθριο χώρο του αιθρίου, μετά την πτώση της στέγης. Επιμένει να κρατά τις πληροφορίες του για τον εαυτό του, ως τα μνημεία και οι αρχαιότητες να μην ήταν δημόσια αγαθά.
Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λυδία Κονιόρδου θα πραγματοποιήσει διήμερο ταξίδι στην Κω και τη Ρόδο σήμερα και αύριο, (Δευτέρα 7 και Τρίτη 8 Αυγούστου) και ελπίζουμε ότι μετά την αυτοψία που θα κάνει στα πληγέντα από τον πρόσφατο σεισμό μνημεία, θα έχουμε πλήρη ενημέρωση. Ειδικότερα θα επισκεφτεί τον Αρχαιολογικό Χώρο του Ασκληπιείου, το Παλαιοχριστιανικό συγκρότημα του Αγίου Ιωάννη, το τέμενος Γαζή Χασάν, το Κάστρο Νερατζιάς, την Πύλη του Φόρου, το τέμενος Ντεφτερντάρ, το Νότιο τμήμα της Αγοράς, τον Βωμό του Διονύσου και την Αναστηλωμένη Ρωμαϊκή Οικία (Casa Romana). Επίσης θα λάβει μέρος σε σύσκεψη φορέων.
Το Κάστρο της Νερατζιάς παρουσιάζει καθιζήσεις, σύμφωνα με όσα λέει στο Liberal.gr o Παναγιώτης Καρύδης, καθηγητής του ΕΜΠ και κορυφαίος στατικός μηχανικός, που γνωρίζει πολλά για τα σεισμικά φαινόμενα. Εξηγεί πως αυτό οφείλεται στα μόνιμα προβλήματα αποχέτευσης που έχει, καθώς είναι περίκλειστο. Κατά την αυτοψία που έκανε εκεί, είδε πως υπάρχουν καθιζήσεις στα περισσότερα μνημεία και αυτό οφείλεται στη συγκέντρωση των όμβριων υδάτων.
Ένα πρόβλημα σαν αυτό, εξηγεί, έχει πολλές συνέπειες, μία εκ των οποίων είναι σε μεγάλο ποσοστό η ζημιά από τον σεισμό. Εχουμε παραμορφώσεις, και κομμάτι της βάσης των τειχών παρουσιάζει προβλήματα (κατά άλλες πληροφορίες μας, έχουν τιναχτεί μερικά μικρά τμήματα).
Ο κ. Καρύδης δεν προτείνει μεγάλης έκτασης έργα, δεδομένων και των οικονομικών συνθηκών της χώρας μας. Όπως λέει, μια απλή συντήρηση, με τη λογική του να παρατηρήσεις πού υποφέρει το μνημείο, μπορεί να λύσει το βασικότατο αυτό πρόβλημα. Διότι όταν λιμνάζουν νερά, έχουμε υποσκαφή των θεμελίων.
Ασχημη είναι και η κατάσταση των αποθηκών που φιλοξενούν τα αρχαία αρχιτεκτονικά γλυπτά μέλη σπουδαίων μνημείων όπως ο Βωμός του Διονύσου. Σε παλαιότερη δημοσίευση, που δεν διαψεύστηκε από το ΥΠΠΟΑ, γράψαμε πως υπήρξαν φθορές στα αρχιτεκτονικά γλυπτά που ήταν στο αίθριο. Η εφορεία αρχαιοτήτων είχε εντολές από το 2013 να αντικαταστήσει τη στέγη και να επισκευάσει τις αποθήκες, αλλά αποφάσισε να κινηθεί λίγες μέρες πριν από τον σεισμό, οπότε και έπεσε τμήμα της ετοιμόρροπης στέγης. Το υπόλοιπο τμήμα έπεσε με τον σεισμό, που ευτυχώς έγινε νύχτα και δεν θρηνήσαμε θύματα.
Το κάστρο της Νερατζιάς βρίσκεται στην είσοδο του λιμανιού της Kω, σε χώρο που στην αρχαιότητα ήταν νησί και συνδεόταν με την ξηρά μέσω γέφυρας, η οποία σώζεται μέχρι σήμερα (γέφυρα οδού Φοινίκων). Aποτελείται από δύο οχυρωματικούς περιβόλους, τον εσωτερικό και τον εξωτερικό. O εσωτερικός έχει τέσσερεις κυκλικούς πύργους στις γωνίες, από τους οποίους ο NA έχει ενσωματωθεί στο τείχος του εξωτερικού περιβόλου. O εξωτερικός περιβάλλει τον πρώτο, είναι μεγαλύτερος, με ογκώδεις προμαχώνες στις τέσσερις γωνίες, επάλξεις και κανονιοθυρίδες. Oι δύο περίβολοι χωρίζονται με πλατιά τάφρο και επικοινωνούν με επικλινή γέφυρα.
Εχει κτισθεί από ντόπιους λίθους καθώς και πολλά αρχιτεκτονικά μέλη σε δεύτερη χρήση (κίονες,επιγραφές, επιστύλια,βάσεις κ.λ.π.), προερχόμενα από τα ερείπια της αρχαίας πόλης. Eπίσης στην ανωδομή του είναι εντοιχισμένα πολλά ιπποτικά οικόσημα.
Πάνω από την κεντρική πύλη υπάρχει ελληνιστική ζωφόρος με προσωπεία και γιρλάντες. Στην οροφή των εισόδων (κεντρική πύλη, πύλη Carmadino) έχουν τοποθετηθεί εγκάρσια κίονες από γρανίτη, προερχόμενοι πιθανότατα από την παλαιοχριστιανική βασιλική του Λιμένος.
Aπό περιγραφές των περιηγητών γνωρίζουμε ότι ο εσωτερικός περίβολος πρέπει να κτίστηκε πριν τα τέλη του 14ου αιώνα, όταν οι επιθέσεις του σουλτάνου Bαγιαζίτ I΄ γίνονται εντονότερες. Πάντως το παλαιότερο χρονολογημένο σωζόμενο κτίσμα του κάστρου είναι ο κυκλικός πύργος αμέσως αριστερά από την επικλινή γέφυρα που συνδέει τους δύο περιβόλους και φέρει τα οικόσημα των M. Mαγίστρων De Lastic (1437-1454) και De Milly (1454-1461). O εξωτερικός περίβολος είναι μεταγενέστερος, άρχισε να κτίζεται από τον M.M. D''Aubusson γύρω στα 1495, συνεχίστηκε από τον D''Amboise και ολοκληρώθηκε από τον Del Carretto στα 1514.
Mεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού περιβόλου στην βόρεια πλευρά, βρισκόταν ιπποτικό κτίσμα (αποθήκη) που αναστηλώθηκε κατά την Iταλοκρατία και χρησιμοποιείται σήμερα ως Mουσείο των αρχιτεκτονικών μελών της Kω. Aποτελεί έναν επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο και επιπλέον χρησιμοποιείται ως πρόχειρη έκθεση βωμών, γλυπτών και επιγραφών.
Εκτός από το συγκεκριμένο και τα άλλα μνημεία, οι κάτοικοι της Κω έχουν πολλά να πουν στην υπουργό για τους αρχαιολογικούς χώρους του νησιού που βρίσκονται σε κατάσταση «ζούγκλας» όπως αναφέρουν σε τοπικά μέσα ενημέρωσης. «Σε αυτά τα θέματα δεν είναι δυνατόν το Υπουργείο να μην μπορεί να δώσει άμεσες λύσεις από Απρίλιο-Μάιο σε συνεργασία με το Δήμο και την Περιφέρεια και να χρειάζεται να γίνει ένας… σεισμός για να τα διευθετήσουμε!» σημειώνουν.
To απόγευμα της Δευτέρας η υπουργός θα βρίσκεται στη πόλη της Ρόδου με αφορμή τη σύσταση ομάδας εργασίας για τη μελέτη, προετοιμασία για την προστασία, ανάδειξη, διαχείριση και αειφόρο ανάπτυξη της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου. Για να δούμε τι ενημέρωση θα έχουμε.
Αγγελική Κώττη
