Του Τάσου Ευαγγελίου
Τα πνευματικά δικαιώματα στον τόπο απηχούν με τον καλύτερο ίσως τρόπο την ελληνική νοοτροπία. Αυτοί που βγαίνουν μπροστά για να τα επικαλεστούν, όχι απλώς είναι ξένοι σε κάθε πνεύμα νηφαλιότητας, αλλά με τις κραυγές τους ζημιώνουν εν τέλει τους ίδιους τους δημιουργούς. Ας δούμε, λοιπόν, τα πράγματα με νηφαλιότητα και, κυρίως, με σαφήνεια. Το ζήτημα με τα πνευματικά δικαιώματα δεν είναι θέμα των ημερών.
Για πολλά χρόνια, η Ελλάδα ήταν η μοναδική χώρα σε όλο τον κόσμο όπου τα δικαιώματα για λογαριασμό των καλλιτεχνών τα συγκέντρωνε μια ιδιωτική εταιρεία. Το «χρυσωρυχείο» απασχολούσε τα μέλη της οικογένειας Ξανθοπούλου που ήταν οι υπεύθυνοι της εταιρίας διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων. Όταν τελικά αποκαλύφθηκε το σκάνδαλο της ΑΕΠΙ, με υπέρογκους μισθούς, αδιανέμητα δικαιώματα στους δημιουργούς και παράνομα δάνεια προς μέλη του ΔΣ, ασκήθηκε δίωξη για την υπεξαίρεση ποσού ύψους 30 εκατομμυρίων ευρώ. Ποσό διόλου ευκαταφρόνητο που δείχνει το μέγεθος της διαφθοράς
Η προηγούμενη κυβέρνηση που αναρριχήθηκε υποσχόμενη να στείλει στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ και αυτή την «αμαρτωλή» υπόθεση, έδωσε εντελώς νέο νόημα στην «εκμετάλλευση» των πνευματικών δικαιωμάτων. H νέα υπηρεσία που έφτιαξε, ήρθε σαν φυσική συνέχεια της αμαρτωλής” ΑΕΠΙ. Ποια ήταν η έδρα της εταιρείας που ήρθε να καθαρίσει τους στάβλους του Αυγεία; Μα στην ίδια που ήταν πριν η ΑΕΠΙ, στο Μαρούσι (Σάμου 51). Η ιστορία θα μπορούσε, ίσως, να παραπέμψει στη “Φάρμα των ζώων” του Όργουελ.
Και ενώ θα περίμενε κανείς το πνευματικό δικαίωμα να συνδέεται με την αγορά, είχαμε την εμπλοκή του κράτους. Αυτή είναι η δεύτερη πρωτοτυπία. Διότι η παγκόσμια πρακτική δε θέλει καμία απολύτως τέτοια ανάμιξη. Και ήταν τόσο χονδροειδής η παρέμβαση του Σύριζα που η Διεθνής Ομοσπονδία εταιρειών πνευματικών δικαιωμάτων (CISAC International Confederation of Societies of Authors and Composers), σα να λέμε η FIFA των εταιρειών, όταν είδε το στρεβλό του πράγματος, έστειλε επιστολή στην τότε υπουργό Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου, ζητώντας την ανάκληση του σχήματος, καθώς ερχόταν σε αντίθεση με τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις κοινοτικές οδηγίες.
Και πάλι όμως ένα μείζονος σημασίας θέμα για τους δημιουργούς αυτό των πνευματικών δικαιωμάτων, επιχειρείται να μετατραπεί σε γιοφύρι τη Άρτας τη στιγμή που λαμβάνονται πρωτοβουλίες για οριστική λύση και προτείνεται ακόμη και εξασφάλιση πόρων για την κατάρτιση ενός πλάνου βιωσιμότητας του Οργανισμού συλλογικής διαχείρισης.
Οι έντονες αντιδράσεις στην πρόταση της Λίνας Μενδώνη αλλά και σε οποιαδήποτε ιδιωτική επιχείρηση με την επίκληση του κακού παρελθόντος και της αμαρτωλής ΑΕΠΙ και οι προειδοποιήσεις από μερίδα δημιουργών προκαλούν ερωτήματα. Μπαίνοντας στο 2020 η Ελλάδα βιώνει μια ακόμη απίστευτη ιστορία με μερίδα δημιουργών να καταγγέλλουν την κυβέρνηση διότι ζητεί μια μελέτη βιωσιμότητας ενός εγχειρήματος που τους αφορά όλους και κυρίως αφορά τη δυνατότητα να αμείβονται και τώρα αλλά και στο μέλλον.
Επικαλούμενοι την αμαρτωλή ΑΕΠΙ που έκλεισε αφήνοντας στον αέρα τους δημιουργούς και επιδιώκοντας την αυτοδιαχείρισή ως προς τη συλλογή των πνευματικών δικαιωμάτων καταγγέλλουν οποιαδήποτε προσπάθεια ακόμη και αυτή που τους αντιπροτείνει διάλογο και τεχνική αλλά και οικονομική υποστήριξη προκειμένου να ολοκληρώσουν τη δημιουργία του οργανισμού που επιθυμούν.
Αποτέλεσμα. Τα έσοδα από τα πνευματικά δικαιώματα να βρίσκονται στον αέρα και οι δημιουργοί σε κακή οικονομική κατάσταση.
Η πρόταση Μάρη και IP HUB
Μόλις χθες έγινε γνωστό ότι η εταιρεία ΙP HUB, μια αδειοδοτημένη ανεξάρτητη οντότητα διαχείρισης από το ΥΠΠΟ, καλεί όλες τις πλευρές σε διάλογο να βρεθεί λύση. Μάλιστα ο Δημήτρης Μάρης και η διοίκηση της εταιρείας προτείνουν, προκειμένου να «επέλθει η κανονικότητα στον χώρο με άμεση και αποτελεσματική συλλογή των δικαιωμάτων, διαφάνεια στη διανομή και κυρίως αίσθημα συλλογικής ευθύνης για έναν από τους πλέον σημαντικούς κλάδους του πολιτισμού μας, διασφαλίζοντας σε απόλυτο βαθμό τα δικαιώματα του συνόλου των Ελλήνων και ξένων δημιουργών και εκδοτών» να συνδράμουν στην προσπάθεια αυτή.
Και συγκεκριμένα αναφέρουν ότι δύνανται:
να προσφέρουν την απαραίτητη τεχνογνωσία
να εξασφαλίσουν πόρους για την χρηματοδότηση του πλάνου βιωσιμότητας που απαιτείται εκ του νόμου
Οι κινήσεις της Λίνας Μενδώνη
Είναι ασύλληπτα πολλές οι παθογένειες που έχουν μπλέξει τα πνευματικά δικαιώματα σε ένα γόρδιο δεσμό. Αυτόν καλείται η υπουργός Λίνα Μενδώνη να λύσει με τρόπο που να προασπίζεται τους δικαιούχους, σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική.
Για τον σκοπό αυτό και για να μην γίνουν βήματα προς τα πίσω, η κ. Μενδώνη απαντά στα περί καθυστερήσεων ή μη ξεκάθαρης τοποθέτησης για το ζήτημα, σημειώνοντας ότι «το ΥΠΠΟ, έχει μείνει πιστό στα βήματα που τέθηκαν από κοινού με τους δημιουργούς.
Ειδικότερα: «έχει αναθέσει στον ΟΠΙ (Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας) τη διενέργεια ελέγχου στην ΕΥΕΔ μέσω ανεξάρτητης εταιρείας. Η διαδικασία είναι σε εξέλιξη. Η διενέργεια ελέγχου συμφωνήθηκε με τους δημιουργούς στις 14 Οκτωβρίου 2019, προκειμένου να γνωρίζουν και οι ίδιοι τι θα παραλάβει ο νέος οργανισμός.
Στην ίδια συνάντηση συμφωνήθηκε, ο νέος οργανισμός να συντάξει έκθεση βιωσιμότητας. Το ΥΠΠΟΑ επισημαίνει ότι ο νέος οργανισμός πρέπει να είναι κατά νόμο (4481/2017) βιώσιμος, άλλως τίθενται σε κίνδυνο τα δικαιώματα των δημιουργών. Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΠΙ, η πλειοψηφία των ΟΣΔ προκειμένου να αδειοδοτηθεί, έχει προσκομίσει στοιχεία που αποδεικνύουν τη βιωσιμότητά τους, όπως άλλωστε συμβαίνει σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Με την προσκόμιση της έκθεσης, η οποία θα αποδεικνύει τη βιωσιμότητα, θα ακολουθηθεί η κατά νόμον διαδικασία αδειοδότησης.
Έχει τέλος σημασία, η δέσμευση του υπουργείου για την προστασία των δημιουργών και των δικαιούχων συγγενικών δικαιωμάτων, αλλά και η επεξεργασία σειράς μέτρων προς αυτή την κατεύθυνση (dynamic site blocking).
Σε ότι αφορά την Ανεξάρτητη Οντότητα Διαχείρισης (ΑΟΔ) η υπουργός απαντά ότι «οι ανεξάρτητες οντότητες διαχείρισης (ΑΟΔ) γνωστοποιούνται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα, αλλά και στη βάση των αυστηρών προϋποθέσεων που θέτει για τη σύστασή τους ο ελληνικός νόμος. Η σύστασή τους δεν εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια του υπουργού ή της διοίκησης. Η ύπαρξη ΑΟΔ -οι οποίες λειτουργούν σε πολλές χώρες της Ευρώπης- προβλέπεται από το ενωσιακό δίκαιο και από την Οδηγία για τη συλλογική διαχείριση.
