Του Γιώργου Παυλόπουλου
Από τη μία, είναι ο Donald Trump, ο οποίος... ξεσαλώνει για μια ακόμη φορά μέσω διαδικτύου ζητώντας ουσιαστικά από τους Ιρανούς να ανατρέψουν την κυβέρνησή τους και ολόκληρο το σύστημα εξουσίας της χώρας τους. Από την άλλη, υπάρχει ο Tayyip Erdogan, ο οποίος συμμερίζεται πλήρως τις καταγγελίες του θεοκρατικού καθεστώτος της Τεχεράνης περί «ξένου δακτύλου» πίσω από τις διαδηλώσεις και τις συγκρούσεις.
Κάπου ανάμεσα, θα συναντήσει κανείς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σχεδόν μία εβδομάδα αφότου ξέσπασαν τα βίαια επεισόδια στο Ιράν, με δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες συλληφθέντες, οι αντιδράσεις των Ευρωπαίων είναι τουλάχιστον μετριοπαθείς. Σε βαθμό, μάλιστα, που θα έλεγε κανείς ότι οι όποιες δηλώσεις έγιναν καταναγκαστικά, απλώς και μόνο επειδή έπρεπε να γίνουν.
Για του λόγου το αληθές, τόσο ο εκπρόσωπος της Κομισιόν όσο και οι υπουργοί Εξωτερικών Γερμανίας και Βρετανίας έχουν (για την ώρα) περιοριστεί στο να διατυπώσουν την ανησυχία τους για τη βία σε βάρος των διαδηλωτών, τονίζοντας ότι πρέπει να γίνει σεβαστό το δικαίωμα σε ειρηνικές δημόσιες συγκεντρώσεις. Σε καμία περίπτωση δεν θέτουν ζήτημα αντιδημοκρατικής εκτροπής ούτε, πολύ περισσότερο, αλλαγής της κυβέρνησης ή του καθεστώτος. Κάτι ανάλογο κάνουν δε και τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά ΜΜΕ, στις έντυπες και ηλεκτρονικές εκδόσεις τους.
Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό; Μια ματιά στη στάση που έχει τηρήσει τα τελευταία χρόνια και μέχρι σήμερα η Ευρώπη γύρω από την υπόθεση του Ιράν -είναι χαρακτηριστικό ότι ο Hassan Rouhani έχει γίνει δεκτός από τον τέως πρόεδρο της Γαλλίας, Francois Hollande, αλλά και από τον τέως πρωθυπουργό της Ιταλίας, Matteo Renzi- αρκεί για να δώσει απάντηση στο παραπάνω ερώτημα.
Έτσι, από τα τέλη της δεκαετίας του 2000, όταν τέθηκε επί τάπητος το ζήτημα των ολοένα πιο αυστηρών οικονομικών κυρώσεων και του εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου, η Ε.Ε. ναι μεν ακολούθησε τελικώς το παράδειγμα και τις... προτροπές των Αμερικανών, όμως αυτό συνοδεύτηκε από έντονες εσωτερικές αντιδράσεις. Μάλιστα, μια σειρά χωρών, όπως η Γαλλία, η Ιταλία, αλλά και η Ελλάδα, είχαν προβάλει σοβαρές ενστάσεις και ζήτησαν περίοδο χάριτος προκειμένου να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και να μην εφαρμόσουν άμεσα τις κυρώσεις, θεωρώντας ότι οι οικονομίες τους θα δέχονταν σοβαρό πλήγμα, σε μια εν γένει δύσκολη περίοδο.
Λίγα χρόνια αργότερα, από τη στιγμή που η κυβέρνηση του Barack Obama έδωσε το πράσινο φως για να υπογραφεί μια συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, με αντάλλαγμα τη σταδιακή άρση των κυρώσεων, οι Ευρωπαίοι πρωταγωνίστησαν ώστε αυτό να γίνει γρήγορα και αποτελεσματικά. Και κάπως έτσι, φτάσαμε στις υπογραφές που έπεσαν το καλοκαίρι του 2015.
Στη συνέχεια, με την εκλογή του Trump στην προεδρία των ΗΠΑ, όταν έθεσε ευθέως θέμα αναθεώρησης ή και ακύρωσης της συγκεκριμένης συμφωνίας, οι Ευρωπαίοι ήταν από τους πρώτους που έσπευσαν να διαφωνήσουν ανοιχτά και να δηλώσουν ότι θα κάνουν ό,τι μπορούν ώστε να εφαρμοστεί μέχρι τέλους. Μάλιστα, ο Emmanuel Macron -ο πρόεδρος της χώρας στην οποία έχει την έδρα της η πετρελαϊκή Total, η οποία επιχειρεί να ανοίξει χρυσές δουλειές με την Τεχεράνη...- έχει προαναγγείλει ότι θα επισκεφθεί επισήμως το Ιράν στις αρχές του 2018, προκειμένου να δηλώσει εμπράκτως τη στήριξή του προς τη συμφωνία.
Ακόμη, όμως, κι αν ο Macron αναγκαστεί να αναθεωρήσει το πρόγραμμά του λόγω των εξελίξεων και να «παγώσει την επίσκεψη αυτή, το συμπέρασμα δεν αλλάζει: Η Ευρώπη δεν βλέπει με καλό μάτι τα όσα συμβαίνουν σήμερα στο Ιράν, καθώς αφενός απειλούν να της χαλάσουν τα (οικονομικά, κυρίως) σχέδια και αφετέρου, ενδεχομένως να δικαιώσουν τον Trump. Αφήστε που ορισμένες «κακές γλώσσες» λένε ότι τα όσα συμβαίνουν υπηρετούν το σχέδιο σκλήρυνσης της στάσης της Τεχεράνης έναντι των ΗΠΑ και ενδεχομένως συνολικά της Δύσης, καθώς το καθεστώς εκτιμά ότι δύσκολα θα αποφύγει την αναθεώρηση της συμφωνίας και επιχειρεί να «οχυρωθεί» εγκαίρως...
Βεβαίως, ακόμη είναι εξαιρετικά πρόωρο για να βγάλουμε οποιοδήποτε ασφαλές συμπέρασμα. Είναι σίγουρο, ωστόσο, ότι καθώς η Ε.Ε. δεν διαθέτει την ισχύ (πολιτική και στρατιωτική πρωτίστως) για να απειλεί και να επιβάλει εξελίξεις, είναι υποχρεωμένη να παρακολουθεί ως ουραγός τα όσα συμβαίνουν με πρωτοβουλία άλλων -των ΗΠΑ, της Ρωσίας, της Σ. Αραβίας, του Ισραήλ, ακόμη και του ίδιου του Ιράν.
Iranian Presidency Office via AP
