Νέα φιέστα για την επίσημη μετατροπή ενός εκ των σημαντικότερων Μνημείων του Βυζαντίου, της Μονής της Χώρας σε τζαμί ετοιμάζει για τις 30 Οκτωβρίου ο Ταγίπ Ερντογάν, καθώς έχει προγραμματιστεί για εκείνη την μέρα το πρώτο ναμάζι (προσευχή) παρουσία του τούρκου προέδρου.
Τα τουρκικά ΜΜΕ δίνουν διθυραμβικό χαρακτήρα στην προσευχή της Παρασκευής, κάνοντας λόγο για «αιχμαλωσία 75 ετών» που η Μονή της Χώρας λειτουργούσε ως Μουσείο η οποία τώρα τερματίζεται καθώς με προεδρικό διάταγμα το «Kariye Camil απελευθερώνεται από τα δεσμά του…».
Η Γιενι Σαφάκ προαναγγέλλει μάλιστα ότι έχουν ήδη στρωθεί τα χαλιά για την μουσουλμανική προσευχή και είναι ίδια με εκείνα που έχουν στρωθεί στην Αγιά Σοφιά.
Και στο σπουδαίο αυτό βυζαντινό μνημείο οι τουρκικές αρχές υιοθετούν την πρακτική της κάλυψης με κουρτίνες των περίφημων μωσαϊκών του ναού. Ήδη έχουν τοποθετηθεί οι κουρτίνες στο πίσω μέρος του ναού που θα είναι ανοιχτός για ναμάζι, ενώ σύντομα θα καλυφθούν και τα μωσαϊκά στο δεύτερο μέρος του νάρθηκα. Σε μια παρέμβαση στο εσωτερικό του μνημείου , τοποθετήθηκε ήδη άμβωνας για τον ιμάμη αλλά και ειδικές θήκες που θα αφήνουν οι πιστοί τα παπούτσια τους όταν εισέρχονται στο Μνημείο.
Την ίδια ώρα σοβαρές ανησυχίες προκαλούν οι παρεμβάσεις που έχουν γίνει στο εσωτερικό της Αγιάς Σοφιάς καθώς φαίνεται ότι παρά τις διαβεβαιώσεις των τουρκικών Αρχών προς την UNESCO, δεν έχουν τηρηθεί οι δεσμεύσεις για μη αλλοίωση του ιστορικού Μνημείου.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της Duvar η «τουρκική κυβέρνηση απέτυχε να συμμορφωθεί με τις κατευθυντήριες γραμμές της UNESCO κατά την ανακαίνιση της Αγίας Σοφιάς», που τελεί υπό καθεστώς «παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO».
Και το τουρκικό αρχιτεκτονικό περιοδικό Mimarlik, στο τελευταίο τεύχος του αποκαλύπτει ότι μέσα σε δύο μόλις εβδομάδες από την επαναλειτουργία σε λατρεία, τα παλαιά μωσαϊκά καλύφθηκαν παρανόμως και οποιαδήποτε εργασία σε αυτά κατέστη αδύνατη.
Ο καθηγητής Zeynep Ahunbay δηλώνει πως «θα έπρεπε να είχε παρουσιασθεί στο Κέντρο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO αναφορά και σχέδιο για τις σχετικές τροποποιήσεις».
Οι τουρκικές αρχές είχαν κάνει λόγο για ελάχιστες τροποποιήσεις που θα γίνονταν κατά την μετατροπή, του Μνημείου σε τζαμί, σημειώνοντας πως κανένα από τα μωσαϊκά δεν θα υφίστατο βλάβη και πως θα παρέμεναν απλώς καλυμμένα στη διάρκεια της μουσουλμανικής προσευχής.
Ωστόσο, τα μωσαϊκά που βρίσκονται πάνω από την νότια πύλη της Αγίας Σοφίας και την είσοδο του αυτοκράτορα, καλύφθηκαν με ξύλινες κατασκευές, παρότι βρίσκονται εκτός του χώρου της μουσουλμανικής προσευχής.
Ο καθηγητής Ahunbay επισημαίνει πως τα μωσαϊκά, μάρμαρα και πλακίδια της Αγίας Σοφίας αποτελούν έργα καλλιτεχνικής αξίας και πως οι διεθνείς οδηγίες επιτάσσουν να παραμένουν ανέπαφα, ανεξαρτήτως της χρήσης του χώρου.
Επίσης, οι εργασίες μετατροπής του χώρου για προσευχή διέκοψαν τα έργα αποκατάστασης που πραγματοποιούνταν στον βόρειο εσωτερικό τοίχο και άφησαν εκκρεμή τα σχέδια για το εξωτερικό του κτιρίου.
Έντονες αντιδράσεις έχει προκαλέσει όμως και η προκήρυξη διαγωνισμού από την Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού της Τουρκίας, για την κατασκευή τουαλετών μέσα στην Αγιά Σοφία. Ο πολύ γνωστός τούρκος καθηγητής ιστορίας Ιλμπέρ Ορταϊλί είχε προειδοποιήσει εγκαίρως ότι μια τέτοια κίνηση μπορεί να έχει σοβαρούς κινδύνους για το κτίριο, καθώς κάτω από την Αγιά Σοφιά δεν μπορεί να δημιουργηθούν κανάλια αποχέτευσης. Πάντως το έργο έχει ανατεθεί ήδη σε εταιρεία η οποία έχει στενές σχέσεις με το περιβάλλον του προέδρου Ερντογάν και πρόκειται να ολοκληρωθεί το 2021,παρά την ανησυχία για τις επιπτώσεις ενός τέτοιου έργου στην στατικότατα του Μνημείου.
Καθώς όπως φάνηκε και από τις δηλώσεις του Ρώσου ΥΠΕΞ Σ.Λαβρόφ η Ρωσία (η μόνη που θα μπορούσε να ασκήσει πίεση στην Άγκυρα) περιορίζεται μόνο στο να τηρηθούν οι «δεσμεύσεις» που ανέλαβε η Τουρκία προκειμένου να διασκεδάσει τις ανησυχίες για την μετατροπή του Μνημείου της παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε τζαμί, θα πρέπει και από την Ελλάδα να ζητηθεί από την UNESCO να επισπευσθεί η έκθεση της ομάδας εμπειρογνωμόνων του Κέντρου της Παγκόσμιας Κληρονομιάς UNESCO και του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS), ώστε να διαπιστωθεί εγκαίρως εάν οι παρεμβάσεις των τούρκων εχουν προκαλεσει αλλοιώσεις στο μοναδικό αυτό μνημείο και να κινηθεί κατόπιν η διαδικασία για να απαιτηθεί η αποκατάσταση των ζημιών..
