Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, η οποία έχει προκαλέσει οδύνη σε χιλιάδες πρόσφυγες, μετανάστες και μετανάστριες, αποτελεί ένα μελανό σημείο στη συλλογική συνείδηση της Ευρώπης, ανέφερε η Διεθνής Αμνηστία με την ευκαιρία της συμπλήρωσης ενός χρόνου από την υιοθέτηση της εν λόγω συμφωνίας.
Η συμφωνία, η οποία στοχεύει στην επιστροφή των αιτούντων άσυλο πίσω στην Τουρκία με βάση την υπόθεση ότι η Τουρκία είναι ασφαλής χώρα για αυτούς, μπορεί να έχει από μόνη της αποτύχει, αλλά έχει αφήσει χιλιάδες ανθρώπους εκτεθειμένους σε απαράδεκτες και επικίνδυνες συνθήκες στα ελληνικά νησιά.
«Σήμερα είναι μια σκοτεινή μέρα στην ιστορία της προστασίας των προσφύγων: μια μέρα κατά την οποία οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσπάθησαν να εξαγοράσουν τις διεθνείς υποχρεώσεις τους, αδιαφορώντας για την ανθρώπινη δυστυχία», δήλωσε ο John Dalhuisen, Διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη.
«Ένα χρόνο πριν, τα ελληνικά νησιά μετετράπησαν σε μία de facto αποθήκη, καθώς οι ακτές της Ευρώπης έπαψαν να αποτελούν άσυλο και έγιναν πηγή δυστυχίας. Εδώ και ένα χρόνο, χιλιάδες παραμένουν εγκλωβισμένοι σε επικίνδυνες, απελπιστικές συνθήκες και, όπως διαφαίνεται, σε μια ατέλειωτη αβεβαιότητα».
Δεν επιτρέπεται στην πλειοψηφία των αιτούντων άσυλο που διαμένουν στους καταυλισμούς να φύγουν. Οι αιτούντες άσυλο στοιβάζονται σε υπερπλήρεις δομές, σε άθλιες συνθήκες και, κατά καιρούς, έχουν υπάρξει θύματα βίαιων εγκλημάτων μίσους. Πέντε πρόσφυγες στη Λέσβο, συμπεριλαμβανομένου και ενός παιδιού, πέθαναν ως αποτέλεσμα περιστάσεων που συνδέονται στενά με τις παραπάνω συνθήκες.
Ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες συνεχίζουν να συντηρούν το αφήγημα ότι η Τουρκία είναι ασφαλής τρίτη χώρα για τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο, τα ελληνικά δικαστήρια έχουν αναστείλει προσωρινά την επιστροφή ορισμένων Σύριων προσφύγων στην Τουρκία.
Η Διεθνής Αμνηστία έχει εξάλλου καταγράψει ότι ορισμένοι Σύριοι αιτούντες άσυλο έχουν αναγκαστικά επιστραφεί στην Τουρκία χωρίς να είχαν πρόσβαση σε άσυλο στη χώρα μας και χωρίς να είχαν τη δυνατότητα να προσφύγουν εναντίον της επιστροφής τους, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Άλλοι έχουν «εθελοντικά» επιστρέψει στην Τουρκία εξαιτίας της άθλιας κατάστασης που επικρατεί στα ελληνικά νησιά.
Η επέτειος της συμφωνίας συμπίπτει με την προθεσμία εντός της οποίας οι δικηγόροι πρέπει να υποβάλλουν συμπληρωματικά αποδεικτικά στοιχεία για την παρακάτω υπόθεση που εκκρεμεί ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Το Δικαστήριο έχει κληθεί να αποφανθεί κατά πόσον η Τουρκία μπορεί να θεωρηθεί «ασφαλής χώρα» για τους πρόσφυγες.
Η υπόθεση αφορά τον «Noori», έναν 21χρονο αιτούντα άσυλο, ο οποίος παρανόμως κρατείται για περίοδο άνω των έξι μηνών. Η αίτησή του για άσυλο κρίθηκε απαράδεκτη από τα αρμόδια ελληνικά όργανα στη βάση ότι η Τουρκία είναι μία «ασφαλής τρίτη χώρα» για εκείνον. Ανάλογα με την απόφαση του Δικαστηρίου, υπάρχει κίνδυνος να επιστραφεί άμεσα στην Τουρκία. Το διατακτικό της απόφασης, η οποία αναμένεται εντός μηνός, μπορεί να αποτελέσει προηγούμενο και να ανοίξει έτσι διάπλατα τις πόρτες για περαιτέρω επιστροφές.
Αντί η Ε.Ε. να επικεντρώνει τις προσπάθειές της στην επιστροφή αιτούντων άσυλο και προσφύγων στην Τουρκία, όπου τα πρόσωπα αυτά δεν θα έχουν αποτελεσματική προστασία, η Ένωση θα έπρεπε να εργαστεί από κοινού με τις ελληνικές αρχές προκειμένου να μεταφερθούν επειγόντως αιτούντες άσυλο στην ηπειρωτική Ελλάδα και να επιταχυνθούν οι διαδικασίες εξέτασης των αιτημάτων ασύλου. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει να παρέχουν στους αιτούντες άσυλο πρόσβαση στις διαδικασίες της μετεγκατάστασης ή σε άλλες ασφαλείς και νόμιμες διόδους στις λοιπές ευρωπαϊκές χώρες, όπως μέσω της οικογενειακής επανένωσης και της χορήγησης ανθρωπιστικής βίζας.
Παρά τις πρόδηλες αποτυχίες και τις κατάφωρες παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου, η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας έχει ανακηρυχθεί από ορισμένους Ευρωπαίους ηγέτες ως πρότυπο προς μίμηση, το οποίο θα μπορούσε να αναπαραχθεί στο πλαίσιο συμφωνιών με άλλα κράτη.
«Το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες διαλαλούν την επιτυχία της συμφωνίας Ε.Ε.- Τουρκίας, η οποία προκάλεσε ανείπωτο πόνο, αναδεικνύει ότι αυτή δεν έχει να κάνει με την προστασία των προσφύγων και ότι όλα γίνονται με στόχο να παραμείνουν οι πρόσφυγες έξω από την Ευρώπη», αναφέρει ο John Dalhuisen.
«Η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας αποτελεί ένα μελανό σημείο στη συλλογική συνείδηση της Ευρώπης. Καθώς αρχίζει να διανύει το δεύτερο έτος της, η συμφωνία δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ως σχέδιο για άλλες συμφωνίες, αλλά μάλλον ένα σχέδιο απόγνωσης για χιλιάδες απελπισμένους ανθρώπους που έχουν διαφύγει από τον πόλεμο και τις ένοπλες συγκρούσεις σε αναζήτηση καταφυγίου».
