Photo by REUTERS/Joshua Roberts
Είναι ταυτόχρονα κατανοητό και σκληρό: η θέση του Μπαράκ Ομπάμα στα βιβλία Ιστορίας θα μετρηθεί ανάλογα με τον πήχη των –υπερβολικών– προσδοκιών τις οποίες δημιούργησε η εκλογή του, μία νύχτα του Νοέμβρη του 2008, στις Ηνωμένες Πολιτείες και πέρα από αυτές.
Το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, με το οποίο τιμήθηκε λίγο μετά την άφιξή του στον Λευκό Οίκο, εικονογραφεί το παράδοξο. Ο πρώτος μαύρος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών αποζημιώθηκε a priori, εκεί όπου πολλοί "γίγαντες της Ιστορίας", σύμφωνα με τα λόγια του, είχαν αποζημιωθεί για τα "έργα" τους.
Πάντα με το ίδιο χαμόγελο αλλά με ασπρισμένους κροτάφους και το πρόσωπο αδυνατισμένο έπειτα από οκτώ χρόνια στην εξουσία, θα εγκαταλείψει στις 20 Ιανουαρίου το οβάλ γραφείο με μια δημοτικότητα που φθάνει στο ζενίθ, παρόμοια με εκείνη που απολάμβαναν την ίδια περίοδο ο Ρόναλντ Ρίγκαν και ο Μπιλ Κλίντον.
Τι θα μείνει, με την αποχώρησή του, ύστερα από δύο θητείες διακυβέρνησης της μεγαλύτερης παγκόσμιας δύναμης από αυτό τον πρόεδρο με τη μοναδική διαδρομή, του οποίου ο πατέρας ήταν Κενυάτης;
Την ώρα του απολογισμού, μπορεί να πει ότι ξεπέρασε μια οικονομική κρίση πρωτοφανούς σφοδρότητας, ότι σφράγισε μια ρήξη με τις πολεμικές περιπέτειες των χρόνων του Μπους και ότι κατήγαγε πραγματικές διπλωματικές νίκες, με κορυφαίο τον φάκελο του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
Όμως η σύνεσή του –η παθητικότητά του όπως του καταμαρτυρούν οι επικριτές του– απέναντι στο συριακό χάος, με τους εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους και τα εκατομμύρια των προσφύγων, ρίχνει μια σκιά στα χρόνια του στον "αριθμό 1600 της λεωφόρου Πενσιλβάνια".
Άσπλαχνη ειρωνεία για εκείνον που εκθείαζε, με το αναμφισβήτητο χάρισμά του, μια ενωμένη Αμερική: άφησε πίσω του, παρά τη θέλησή του, μια χώρα με βαθιές διαχωριστικές γραμμές.
Πολιτικές διαιρέσεις βεβαίως, με δύο μπλοκ, τους Ρεπουμπλικανούς και τους Δημοκρατικούς, που δεν ξέρουν πια να διαλέγονται, καταλήγοντας σε αδιέξοδα-καρικατούρες στο Κογκρέσο, που παρακωλύουν τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών.
Ρατσιστικές διαιρέσεις επίσης, που αναδύονται στην επιφάνεια με ανυποψίαστη σφοδρότητα. Προσεκτικός να μην εμφανιστεί σε καμία περίπτωση ως πρόεδρος των μαύρων ο Μπαράκ Ομπάμα δεν ήταν ίσως, παραδόξως και παρά τις ελπίδες που είχε εναποθέσει σε αυτόν η αφροαμερικανική κοινότητα, ο καλύτερος για να ταράξει τα νερά στο θέμα αυτό.
Καθηγητής Νομικής
Για αυτόν τον σχετικά αρχάριο στην πολιτική που υποσχόταν σε μια προεκλογική εκστρατεία με κεντρικό σύνθημα "Yes we can" (“Ναι μπορούμε”) να "μεταμορφώσει εκ βάθρων τις Ηνωμένες Πολιτείες", η μαθητεία στην εξουσία ήταν σκληρή.
Φθάνοντας στα πράγματα σε ηλικία 47 ετών (ένα χρόνο μεγαλύτερος από τον Μπιλ Κλίντον, τέσσερα χρόνια μικρότερος από τον Τζον Φ. Κένεντι), παραδέχεται ότι είχε υποτιμήσει το βάρος της Ουάσινγκτον. Και το μόνο που κατάφερε ήταν να εκφράσει τη λύπη του για το συστηματικό καταιγιστικό πυρ που οι Ρεπουμπλικανοί του Κογκρέσου του επιφύλαξαν σχεδόν για το σύνολο των νομοθετικών πρωτοβουλιών του.
Καταφέρνει να περάσει, έπειτα από επίπονες προσπάθειες, ένα σχέδιο τόνωσης της οικονομίας 800 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Στη συνέχεια πετυχαίνει να ψηφιστεί, έπειτα από μια ομηρική κοινοβουλευτική μάχη, η ιστορική μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας, το επονομαζόμενο "Obamacare", για την οποία οι προκάτοχοί του είχαν σπάσει τα μούτρα τους.
Ο θάνατος του ηγέτη της Αλ Κάιντα, Οσάμα μπιν Λάντεν, που έπεσε νεκρός στις 2 Μαΐου 2011 σε αμερικανική επιδρομή στο Πακιστάν, θα παραμείνει μια ισχυρή στιγμή της προεδρίας του.
Προετοιμασμένη επιμελώς μέσα σε άκρα μυστικότητα, η προσέγγιση με την Κούβα έπειτα από μισό αιώνα στείρων εντάσεων κληρονομημένων από τον Ψυχρό Πόλεμο, θα περιληφθεί επίσης στο ενεργητικό του 44ου προέδρου των ΗΠΑ.
Σε ορισμένα θέματα, όπως για το κλίμα, αυτός ο ειδικός στο συνταγματικό δίκαιο κατάλαβε, προσαρμόστηκε και επέδειξε ευελιξία.
Από τη μεγάλη διάψευση της συνόδου κορυφής της Κοπεγχάγης τον Δεκέμβριο του 2009 κρατάει ένα στοιχείο: τίποτα δεν θα γίνει χωρίς έναν κοινό άξονα Ουάσινγκτον-Πεκίνου. Πάνω σε αυτό θα οικοδομηθεί σε μεγάλο βαθμό η επιτυχία της συνόδου κορυφής του Παρισιού στα τέλη του 2015.
Μια μορφή κομψότητας
Σε άλλα, από την ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση έως τη φυλακή του Γκουαντάναμο, η αποτυχία του είναι σαφής.
Δύο ημέρες μετά την άφιξή του στην εξουσία, υπογράφει ένα διάταγμα με σκοπό να κλείσει τη φυλακή που δημιουργήθηκε στην Κούβα μέσα σε ένα χρόνο.
Οκτώ χρόνια αργότερα, το διαβόητο στρατόπεδο, σύμβολο της παράκαμψης του διεθνούς δικαίου επί των ετών του Μπους, αριθμεί λιγότερους κρατούμενους αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται στη θέση του.
Μερικές φορές, επίσης, ο πρόεδρος της πρώτης δύναμης στον κόσμο περιορίστηκε να διαπιστώσει την αδυναμία του όπως στο θέμα της οπλοκατοχής.
Νιούταουν, Τσάρλεστον, Ορλάντο, Ντάλας: σφαγή τη σφαγή, το μόνο που μπόρεσε να κάνει ήταν να εκφράσει την αμηχανία του. "Δεν έχει κανένα νόημα!" είπε, εκφράζοντας λύπη που η αλληλουχία πυροβολισμοί-οργή-νομοθετικό στάτους κβο έχει γίνει "ρουτίνα" στην αμερικανική κοινωνία.
Αν η πλευρά του καθηγητή του δικαίου εκνευρίζει μερικές φορές, η ηρεμία του μέσα την καταιγίδα επιβάλλει τον σεβασμό. Από το Βερολίνο μέχρι τη Σέλμα (Αλμπάμπα) οι προσεκτικά δουλεμένες ομιλίες του, στις οποίες αφιερώνει ιδιαίτερη φροντίδα, έμειναν στο μυαλό πολλών.
Μένει επίσης ένα στιλ, μια μορφή κομψότητας στην άσκηση της εξουσίας που ακόμη και οι αντίπαλοί του τού αναγνωρίζουν και που συνέβαλε να εξελιχθεί η εικόνα των Ηνωμένων Πολιτειών σε όλο τον κόσμο.
Την ώρα που οι Αμερικανοί καλούνται να διαλέξουν ανάμεσα στην μυστικοπάθεια και τις γκρίζες ζώνες της Χίλαρι Κλίντον, και στις υπερβολές ή τις προκλήσεις του Ντόναλντ Τραμπ, η προεδρία Ομπάμα μοιάζει, από αυτή την άποψη, σε μια έντονη αντίθεση, ένα σημείο αναφοράς.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
