Το κακό της παρελθόν επιχειρεί να ξορκίσει η χώρα, βάζοντας στόχο με fast track διαδικασίες να έχει εντός του 2023 καθαρή εικόνα ως προς το αν υπάρχουν ή όχι εκμεταλλεύσιμα οικονομικά κοιτάσματα σε θάλασσες και ξηρά.
Αυτό σημαίνει ότι το ελληνικό κράτος θα πρέπει να παραμερίσει γραφειοκρατικές διαδικασίες, να εκδώσει ταχύτατα άδειες που περιλαμβάνουν εγκρίσεις από υπουργεία, φορείς και τοπικές κοινωνίες, να ξεπεραστούν οι βέβαιες προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ώστε έως τον Μάρτιο του 2023 να έχει ολοκληρωθεί ο πρώτος γύρος των σεισμικών ερευνών και στις έξι περιοχές. Ο λόγος για τον Κυπαρισσιακό Κόλπο (οικόπεδο 10), περιοχή στο Ιόνιο, τη χερσαία περιοχή στα Ιωάννινα που θεωρείται ως η πιο ώριμη και τα δύο θαλάσσια οικόπεδα, δυτικά και ΝΔ της Κρήτης.
Είναι εφικτοί οι στόχοι; Είναι, απαντούν οι ειδικοί όσον αφορά τα σεισμικά, όμως τα δύσκολα αρχίζουν μετά. Εφόσον επιτευχθεί το στοίχημα, τότε στόχος είναι η πρώτη ερευνητική γεώτρηση να έχει εκτελεστεί πριν τα τέλη του 2023. Και αν όλα λειτουργήσουν «ρολόι», η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) εκτιμά ότι το οικόπεδο στα Ιωάννινα, η πιο ώριμη από τις έξι περιοχές όπου επανεκκινούν οι έρευνες, η πρώτη παραγωγή υδρογονανθράκων θα μπορούσε να αρχίσει μέσα στο 2025. Όσο για τις υπόλοιπες περιοχές, η έναρξη της παραγωγής τοποθετείται μέσα στο 2028 και ειδικά για την Κρήτη το 2029.
Το πόσο οι στόχοι αυτοί θα αποδειχθούν ουτοπικοί και οι έρευνες δεν θα μπλέξουν ξανά σε καθυστερήσεις, αναβολές και προσφυγές, θα φανεί στην πράξη. Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι παγκόσμιες εξελίξεις αναγκάζουν την κυβέρνηση να επιταχύνει τις έρευνες για τον εντοπισμό και αξιοποίηση κοιτασμάτων φυσικού αερίου σε θαλάσσιες περιοχές. Πώς θα επιτευχθεί η επιτάχυνση των διαδικασιών;
1. Στη σύσταση μιας νέα task force που θα παρακολουθεί την εξέλιξη των ερευνών.
2. Στην ανάληψη νομοθετικών πρωτοβουλιών από το υπουργείο Ενέργειας για τη σύντμηση των χρόνων των ερευνών.
3. Σε επιστολή που θα στείλει η ΕΔΕΥ στους παραχωρησιούχους όπου θα τους ενημερώνει για την πρόθεση της κυβέρνησης να επιταχύνει τις έρευνες για τον εντοπισμό και την αξιοποίηση κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Στην ουσία, η κυβέρνηση θα καλεί τους παραχωρησιούχους να ενημερώσουν κατά πόσο είναι διατεθειμένοι να «τρέξουν» τα ερευνητικά τους προγράμματα. Διαφορετικά θα τους δίνεται η δυνατότητα να υπαναχωρήσουν από τις συμφωνίες που έχουν συνάψει, προκειμένου να αναλάβουν άλλοι ενδιαφερόμενοι. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η κυβέρνηση έχει ήδη βολιδοσκοπήσει τέσσερις πετρελαϊκούς ομίλους, μετά τη διαφαινόμενη απόφαση της Total να αποχωρήσει από την ελληνική αγορά.
Η περίπτωση της Κρήτης
Tα μέχρι τώρα στοιχεία επιτρέπουν αισιοδοξία στον βαθμό που ακολουθηθεί ένα εντελώς διαφορετικό απ’ ότι στο παρελθόν μοντέλο, τόσο σε επίπεδο δημόσιας διοίκησης, όσο και απονομής δικαιοσύνης, ώστε οι έρευνες να μην έχουν ξανά το ίδιο άδοξο τέλος. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των δύο οικοπέδων της Κρήτης, τα οποία έχουν παραχωρηθεί στο σχήμα Total - ExxonMobil - ΕΛΠΕ.
Στις αρχές του 2022, έπειτα από αλλεπάλληλες αναβολές, η κοινοπραξία ενημέρωσε την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) ότι δεν θα προχωρήσει ούτε φέτος σε σεισμικά, παρά τα όσα προέβλεπε η μεταξύ τους σύμβαση, οδηγώντας σε άδοξο τέλος τις έρευνες στις θάλασσες της Κρήτης. Η απόφαση έγινε γνωστή μέσα από το αναθεωρημένο workplan της κοινοπραξίας, το οποίο δεν προέβλεπε σεισμικές έρευνες ούτε για φέτος το χειμώνα. Δεδομένου ότι ο προβλεπόμενος συμβατικός χρόνος εντός του οποίου θα έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί τα σεισμικά, είναι ο Οκτώβριος του 2022, η απόφαση της κοινοπραξίας ερμηνεύτηκε ως ένα πρόωρο τέλος για τις έρευνες στην Κρήτη. Και αυτό, καθώς το διάστημα κατά οποίο διεξάγονται τα σεισμικά είναι από το Νοέμβριο μέχρι τον Απρίλιο κάθε έτους, προκειμένου να μη διαταράσσεται η αναπαραγωγή των θαλάσσιων θηλαστικών της περιοχής.
Η απόφαση της κοινοπραξίας είχε αποδοθεί τότε στο διεθνές κλίμα, όμως αυτό δεν ήταν η μοναδική αιτία.
Εκκρεμούσαν και εκκρεμούν από το 2019 στο Συμβούλιο της Επικρατείας προσφυγές από τρεις οικολογικές οργανώσεις κατά της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το πρόγραμμα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στις συγκεκριμένες περιοχές νότια και δυτικά της Κρήτης. Η εκδίκαση των προσφυγών εκκρεμεί ακόμη και σήμερα, καθώς έχει πάρει τέσσερις αναβολές, με αποτέλεσμα το πρόγραμμα των ερευνών να έχει πέσει έξω κατά τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Αντίστοιχες περιπέτειες έχουν βιώσει κατά το παρελθόν οι εταιρείες και στα υπόλοιπα οικόπεδα στα οποία επανεκκινεί η προσπάθεια εύρεσης υδρογονανθράκων. Στο ερώτημα κατά πόσο θα αποφευχθούν τα λάθη του παρελθόντος, η απάντηση θα δοθεί μόνο όταν το νέο πρόγραμμα ερευνών αρχίσει να συναντά τις πρώτες δυσκολίες
