Στο πεδίο της μάχης βρίσκει πολύ μεγαλύτερη αντίδραση απ' ό,τι περίμενε. Στο πεδίο της παγκόσμιας κοινής γνώμης έχει ηττηθεί σχεδόν ολοκληρωτικά. Οι οικονομικές κυρώσεις έχουν ήδη λυγίσει και θα οδηγήσουν με βεβαιότητα σε κατάρρευση την οικονομία της χώρας του και το ηθικό του λαού του. Αλλά και στο πεδίο της διεθνούς νομιμότητας ο Ρώσος πρόεδρος έχει μπει στο στόχαστρο και κυνηγιέται από παντού.
Ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών για παραβίαση της Χάρτας του ΟΗΕ από τη Ρωσία. Επιταγή για σταμάτημα του πολέμου από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Αποβολή από το Συμβούλιο της Ευρώπης, τον θεματοφύλακα της δημοκρατικής νομιμότητας στην ήπειρό μας. Κίνηση της διαδικασίας διερεύνησης για εγκλήματα πολέμου από τον Εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, με την υποστήριξη 39 κρατών. Προεργασία για συγκρότηση ειδικού διεθνούς δικαστηρίου για την τιμωρία εγκλημάτων στην Ουκρανία. Αναζήτηση της δυνατότητας στοιχειοθέτησης του αποκρουστικότερου εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας, της γενοκτονίας. Μέσα σε τρεις βδομάδες, εκτός από την παγκόσμια πολιτική κοινότητα, κατά του Ρώσου εισβολέα έχουν ήδη κινητοποιηθεί και όλες οι δυνάμεις της διεθνούς νομιμότητας.
Δικαίως θα αναρωτηθούν πολλοί: έχει άραγε το παραμικρό νόημα η διεκδίκηση της νομιμότητας σε καιρό πολέμου, όταν συντελείται ποδοπάτημα της νομιμότητας, και της ανθρωπιάς, μέσω της ωμής βίας; Τι ωφελούν ως προς το βασικό και επείγον ζητούμενο, την ειρήνευση και την επαναφορά της ομαλότητας, ενδεχόμενες αποφάσεις οργανισμών και δικαστηρίων που βρίσκονται εκτός Ρωσίας και δεν μπορούν να αγγίξουν τον ηγέτη της; Υπάρχει περίπτωση, όσο κι αν είναι ήδη στα μάτια της ανθρωπότητας και καταστούν και νομικά προφανή τα εγκλήματα του, να δικαστεί και να καταδικαστεί ο Πούτιν;
Οι απαντήσεις σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα καταρχήν μοιάζουν, αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, να είναι "όχι". Το δίκαιο δεν μπορεί να νικήσει (παρά μόνο πολύ αργότερα) τον πόλεμο. Όλες αυτές οι δικαστικές διαδικασίες δεν πρόκειται να σταματήσουν άμεσα τον πόλεμο ούτε να αλλάξουν τα σχέδια του εισβολέα. Ο Πούτιν θα πρέπει είτε να χάσει τον πόλεμο είτε να παραδοθεί από την ίδια τη χώρα του για να έχει την τύχη του Γκέρινγκ ή του Μιλόσεβιτς. Κι όμως: η υπόμνηση και η προσπάθεια επιβολής του δικαίου έχουν όχι μόνο ηθική αλλά και ουσιαστική χρησιμότητα.
Θυμίζουν στην ανθρωπότητα ότι υπάρχουν κανόνες, αυτούς που θέτει η Χάρτα του ΟΗΕ και η Συνθήκη της Ρώμης του 2002, για τους πολέμους και ότι η διεθνής τάξη δεν έχει μείνει στα λόγια για την εφαρμογή τους. Καταρρίπτουν τους μύθους που χρησιμοποιεί η ρωσική προπαγάνδα περί "γενοκτονίας εκ μέρους της Ουκρανίας στο Ντομπάς" και περί "ναζιστικής Ουκρανίας" και δείχνουν, αντίθετα, ότι εγκλήματα πολέμου, πιθανώς γενοκτονία και σε κάθε περίπτωση ναζιστικές μεθόδους χρησιμοποιούν οι εισβολείς και ο επικεφαλής τους. Δικαιώνουν τον ηρωισμό των Ουκρανών στα πεδία των μαχών, τη φωνή των διαμαρτυρόμενων κατά της βαρβαρότητας σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, την παγκόσμια προσπάθεια συλλογής αποδείξεων (να πού αποδεικνύεται πολύτιμη η παγκοσμιοποιημένη τεχνολογία: 41 επιθέσεις μόνο σε νοσοκομεία έχει καταγράψει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) για τα εγκλήματα που διαπράττονται κατά των αμάχων στην Ουκρανία και κατά της ελευθερίας στη Ρωσία.
Αλλά και για τον ίδιο τον Πούτιν, όσο κι αν μοιάζει (ακόμα) σιδηρόφρακτος, υπάρχουν ήδη, και θα υπάρξουν ακόμα περισσότερες, συνέπειες. Η ανάδειξη της παρανομίας και της εγκληματικότητας του τού έχει στερήσει όλες τις σοβαρές χώρες-στηρίγματά του (ακόμα κι η Κίνα απλώς παρακολουθεί), καθώς και τους τελευταίους εκτός Ρωσίας οπαδούς του, τύπου Λεπέν, Σαλβίνι, ακόμα και Μπολσονάρο (μόνο ο θλιβερός Τραμπ τον θεωρεί ακόμα "ευφυή"). Η κίνηση δίωξής του για εγκλήματα πολέμου θα τον αποκόψει όχι μόνο τώρα, αλλά ως το τέλος της ζωής του, από οποιαδήποτε δυνατότητα όχι μόνο να εκπροσωπήσει διεθνώς τη χώρα του αλλά και να βγει έξω από το σύνορά της. Πάνε τα κόκκινα χαλιά στις Ουάσινγκτον και τις Βρυξέλλες, οι συναθροίσεις με τους φίλους του ολιγάρχες (που κι αυτοί θα είναι υπό καταδίωξη) στα γιοτ και στα Λονδίνα, οι επισκέψεις στις μυστικές συζύγους-ερωμένες στα ελβετικά σαλέ. Μόνη προοπτική ταξιδιού θα του μείνει πια η Χάγη ή μια επόμενη Νυρεμβέργη.
Εκτός ανθρώπινου πολιτισμού, αγορών και έννομης τάξης: ο Πούτιν δεν είναι μόνο εισβολέας, αλλά και απόλυτος παρίας. Μπορεί αυτό να μη σταματά το αιματοκύλισμα, έχει όμως τη δυναμική να φέρει πιο κοντά το τέλος του -α λλά, στο εφιαλτικό σενάριο, και την καταστροφική κλιμάκωσή του.
