Νέα Υόρκη, λίγο μετά τη Πρωτοχρονιά του 1997.
Ξεκίνησα να πάω στο πανεπιστήμιο μου από το οποίο απείχα 20 μίλια. Κάπου 30 χιλιόμετρα. Συνηθισμένη απόσταση για τα δεδομένα των ΗΠΑ. Η παρακολούθηση του δελτίου καιρού, είναι μια συνήθεια που έχω ακόμα και την οποία απέκτησα στα χρόνια που ζούσα στις ΗΠΑ.
Εκείνη τη μέρα δεν χρειάστηκε να κοιτάξω.
Τα εκχιονιστικά ήταν «ακροβολισμένα» από νωρίς.
Παντού. Κυριολεκτώ.
Σε κεντρικές λεωφόρους και στενά. Σε αυτοκινητόδρομους και αγροτικές περιοχές. Γνωρίζοντας την παροιμιώδη οργάνωση της πολιτείας ( και της χώρας) δεν ανησυχούσα.
Εκείνο το πρωί έφυγα από το σπίτι λίγο πριν τις 9.
Επέστρεψα λίγο μετά τις 9 το βραδύ.
Όχι, δεν με καθυστέρησαν τα μαθήματα ούτε κάποια εργασία για την οποία έπρεπε να μελετήσω εκτάκτως. Αποκλείστηκα 10 ώρες στον highway. Σε μια χιονοθύελλα ισχυρή αλλά όχι ασυνήθιστη για τα δικά τους δεδομένα.
Προβληματίστηκα.
Πώς είναι δυνατόν ο μηχανισμός της Πολιτείας της Νέας Υόρκης να μην μπορούσε να ανταποκριθεί σε μια χιονοθύελλα που συμβαίνει τουλάχιστον 10 φορές κάθε χρόνο; Τότε κατάλαβα ότι με τη φύση δεν τα βάζει κανείς. Ακόμα και τα πιο πλούσια και οργανωμένα κράτη, ενίοτε λυγίζουν μπροστά στη δύναμη της.
Η κακοκαιρία «Ελπίδα» που έπληξε την Αθήνα έφερε ποσότητα χιονιού διπλάσια της «Μήδειας»!
Για να προλάβω κάποιους κακοπροαίρετους, όχι δεν προσπαθώ να «αθωώσω» κανέναν από τις ευθύνες που έχει γι' αυτό που συνέβη στην Αθήνα μας.
Προσπαθώ απλώς να βάλω τα πράγματα σε ένα πλαίσιο.
Να τα αναλύσω ψύχραιμα χωρίς κραυγές και συναίσθημα.
Κατανοώ ότι όταν κάποιος μένει 10-12 ώρες στο δρόμο δεν νοιάζεται για το ποιος έχει την ευθύνη. Είναι οργισμένος.
Δικαίως.
Και καταφέρεται επί δίκαιων και αδίκων. Η κριτική όμως πρέπει να προσπερνά το συναίσθημα και να βασίζεται σε λογική.
Υπάρχουν λοιπόν ευθύνες;
Ασφαλώς! Μόνο αφελής θα μπορούσε να το αρνηθεί.
Πού πρέπει να αποδοθούν;
Εδώ το πράγμα σκοτεινιάζει.
Διότι ζούμε σε μια χώρα που δεν της αρέσει να αναλύει και να εξετάζει.
Της αρέσει να φωνάζει, να οργίζεται και να υψώνει τη γροθιά.
Ας επιχειρήσουμε λοιπόν μια πιο ψύχραιμη ανάλυση.
Κόντρα στο ρεύμα που επιβάλει να οργιστείς, διότι αλλιώς δεν είσαι χρήσιμος.
Το 70% των προβλημάτων ήταν στην Αττική Οδό. Στον πιο σύγχρονο αυτοκινητόδρομο που διαθέτει η Αττική. Που όμως δεν βρίσκεται υπό τον άμεσο ελέγχου του δημοσίου. Από τη στιγμή που ζητά τίμημα για τις υπηρεσίες της, έχει και την ευθύνη.
Προληπτική και διορθωτική.
Γνωστά τα όσα έκανε και η άμεση αποδοχή του προστίμου που ζήτησε η κυβέρνηση είναι απόλυτη αποδοχή ευθύνης.
Έπεται συνέχεια στο συγκεκριμένο θέμα, είμαι βέβαιος.
Ευθύνη έχει η πολιτεία;
Ασφαλώς.
Ευθύνη διότι πίστεψε τις υποσχέσεις της Αττικής Οδού χωρίς να επέμβει.
Trust but verify, λένε στις ΗΠΑ. Εμπιστέψου αλλά επιβεβαίωσε…
Ευθύνη της Πολιτικής Προστασίας που δεν κινητοποίησε τον στρατό νωρίτερα για τον απεγκλωβισμό και την βοήθεια στους εγκλωβισμένους. Έχουμε μάλλον κάποιο σύμπλεγμα με την παρουσία στρατού στους δρόμους που επιβάλλεται να ξεπεράσουμε…
Όταν καθυστερημένα το έκανε, οι ταλαιπωρημένοι πολίτες είδαν την κρατική παρουσία ως μάνα εξ ουρανού.
Η δε χρήση των Ο.Π.Κ.Ε και Ε.Κ.Α.Μ. από τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη Τάκη Θεοδωρικάκο ήταν σωστή κίνηση.
Η αστυνομία δεν οφείλει μόνο να πολεμά το έγκλημα αλλά και να παρέχει υπηρεσίες σε δοκιμαζόμενους πολίτες. Είναι ένα εξ ίσου σημαντικό κομμάτι της αποστολής της. Τα παιδιά της αστυνομίας έκαναν μέχρι και υπηρεσία «ταξί» οδηγώντας πολίτες με ασφάλεια στα σπίτια τους. Η εικόνα ανδρών της ΟΠΚΕ να κουβαλούν στα χέρια πολίτες εδραίωσε την εμπιστοσύνη των πολιτών στο αστυνομικό σώμα.
Ο κοινωνικός ρόλος της αστυνομίας έγινε σαφής και οι δεσμοί με την κοινωνία δυνάμωσαν.
Ευθύνη θα έχει επίσης η Πολιτεία αν δεν τιμωρήσει παραδειγματικά όσους κριθούν υπεύθυνοι.
Όχι για λόγους εκδίκησης – το Κράτος δεν εκδικείται- αλλά για παραδειγματισμό και εμπέδωση του αισθήματος δικαιοσύνης.
Ο λαός δεν απαιτεί να μην κάνεις λάθη, απαιτεί να τα παραδέχεσαι ευθαρσώς και να διορθώνεις τα κακώς κείμενα. Να μαθαίνεις και μην τα επαναλαμβάνεις.
Έχουν ευθύνη οι πολίτες;
Προφανώς, αν και γνωρίζω ότι αυτό δεν ηχεί ευχάριστα σε πολλούς.
Η μη χρήση αλυσίδων είναι πράξη όχι απλώς παράνομη αλλά αντικοινωνική. Ειδικά από επαγγελματίες. Στις ΗΠΑ επιφέρει βαριά χρηματικά πρόστιμα ως και ποινή φυλάκισης λόγω του ισχυρού κοινωνικού αντίκτυπου της παρανομίας.
Η χώρα κουβαλά στην πλάτη της παθογένειες και στρεβλώσεις δεκαετιών.
Θαύματα δε μπορούν να γίνουν σε χρόνο μηδέν.
Τι μπορεί να γίνει; Να αλλάξει έστω λίγο η νοοτροπία μας.
Να απαιτούμε λογοδοσία, αλλαγές, βελτιωτικές κινήσεις από την πολιτεία αλλά και από τους εαυτούς μας. Να μη συμβιβαζόμαστε με το μίζερο «έτσι είναι τα πράγματα» αλλά να αναμετρηθούμε με το πως «πρέπει να είναι».
Η οργή είναι φυσιολογική αλλά όχι χρήσιμη.
Εκείνη το βραδύ στην Νέα Υόρκη έγραψα ένα οργισμένο email στο Γραφείο του Κυβερνήτη. Και ξέρετε κάτι? Μου απάντησαν με μια ειλικρινή συγγνώμη και μια διαβεβαίωση ότι θα αλλάξουν τα κακώς κείμενα.
Μια παλικαρίσια αποδοχή ευθύνης και μια υπόσχεση για σκληρή δουλειά.
Ιδού πεδίο δόξης λαμπρό…
*Ο Κωνσταντίνος Δούβλης είναι εγκληματολόγος, διδάκτωρ κοινωνιολογίας της αστυνόμευσης.
