Η ενίσχυση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα της Σένγκεν και οι δραματικές διαστάσεις που παίρνει η προσφυγική κρίση, που έχει όχι μόνο οικονομικές και κοινωνικές, αλλά και βαθύτατα πολιτικές συνέπειες στην Ε.Ε., απειλούν να θέσουν υπό αμφισβήτηση την συνολική προσπάθεια ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, στον πυρήνα της οποίας βρίσκεται και η ελεύθερη διακίνηση προσώπων.
Η αναθεώρηση της Συνθήκης Σένγκεν, οι ιδέες για μια πιο μικρή Ζώνη Ελεύθερης Διακίνησης μεταξύ μόνο των χώρων της Δυτικής και Βόρειας Ευρώπης, αλλά και για καθιέρωση ενός σκληρού πυρήνα χωρών-μελών στην ίδια την Ε.Ε., επαναφέρουν τις επιδιώξεις για Ευρώπη των δυο ταχυτήτων, προκαλώντας σοβαρότατες ανησυχίες και στην Ελλάδα για το εάν θα μπορέσει να κρατηθεί στον πυρήνα αυτό.
Η Ευρωζώνη και η Συνθήκη Σένγκεν αποτελούν τα δυο μεγάλα εγχειρήματα της Ευρώπης για συγκρότηση ενός πυρήνα κρατών-μελών που μπορούν να τραβήξουν μπροστά, χωρίς την υποχρέωση των υπολοίπων κρατών-μελών να ακολουθήσουν.
Η Ελλάδα έχοντας με δραματικό κόστος αποφύγει προς το παρόν το Grexit, κινδυνεύει λόγω του προσφυγικού να περιθωριοποιηθεί και στο άλλο μεγάλο εγχείρημα της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης, την Συνθήκη Σένγκεν.
Η πορεία προς την αναθεώρηση της Σένγκεν δημιουργεί σοβαρές ανησυχίες στους πιο αδύναμους κρίκους της, με πρώτη την Ελλάδα, η οποία είναι η μόνη χώρα της Σένγκεν που δεν έχει χερσαία σύνορα με τις άλλες χώρες που συμμετέχουν στην Συνθήκη.
Συγχρόνως η Ελλάδα που αποτελεί την μεγαλύτερη, αν όχι μοναδική πια, πύλη εισόδου του μεγαλύτερου προσφυγικού ρεύματος μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αντιμετωπίζεται με καχυποψία από τις άλλες χώρες που κατηγορούν την Ελλάδα ότι λογω της αδυναμίας της να σφραγίσει τα σύνορα της αποτελεί την Αχίλλειο Πτέρνα της Συνθήκης Σένγκεν.
Το προσφυγικό, και πριν ακόμη από την τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι, έχει σοβαρότατες πολιτικές επιπτώσεις στην Ε.Ε., καθώς οι κυβερνήσεις των χωρών μελών αναζητούν λεπτές ισορροπίες μεταξύ της αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης, με τους εκατοντάδες χιλιάδες προσφυγές που φθάνουν στην «πόρτα» της Ευρώπης, και της αποφυγής της απόλυτης συντηρητικοποίησης της Ε.Ε. και εκτροχιασμού σε ακροδεξιές και ξενοφοβικές, ρατσιστικές αντιλήψεις.
Στην Ζώνη Σένγκεν, που πήρε το όνομα της από ένα, γνωστό για το κρασί του, χωριό του Λουξεμβούργου, συμμετέχουν οι 22 από τις 28 χώρες-μέλη της Ε.Ε., καθώς και η Ισλανδία, Νορβηγία, Ελβετία και Λιχτενστάιν, δημιουργώντας έτσι έναν ενιαίο χώρο.
Η Βρετανία και η Ιρλανδία έχουν επιλέξει οι ίδιες να μην συμμετέχουν, με τις Ρουμανία, Βουλγαρία, Κροατία και Κύπρο να αναμένουν την έγκριση συμμετοχής τους που δεν δίνεται κυρίως για πολιτικούς λόγους. Η Ζώνη Σένγκεν όμως δημιουργήθηκε για πρώτη φορά το 1985 με την συμμετοχή μόνον της Γαλλίας, του Λουξεμβούργου, της Ολλανδίας και της τότε Δυτικής Γερμανίας.
Οι εξελίξεις στην Σένγκεν όμως δεν αποτελούν την μόνη πηγή ανησυχίας. Ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζ. Κ. Γιούνκερ, πριν μερικές ημέρες σε μια ανοικτή συζήτηση με πολίτες στις Βρυξέλλες δήλωσε ότι «δεν είναι δυνατόν πλέον 33, 34 ή 35 κράτη-μέλη να πηγαίνουν με την ίδια ταχύτητα, στο ίδιο momentum, στην ίδια κατεύθυνση.
Ο κ. Γιούνκερ εκφράζει τον προβληματισμό που υπάρχει στις Βρυξέλες και στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για την αδυναμία των Ευρωπαϊκών Συνθηκών να ανταποκριθούν στις συνθήκες της διευρυμένης Ε.Ε. ,η οποία σύντομα θα πρέπει να εξετάσει και την διαδικασία διεύρυνσης και προς τα Βαλκάνια.
«Κάποια στιγμή θα πρέπει να ξανασκεφτούμε την Ευρωπαϊκή Αρχιτεκτονική, με μια ομάδα χωρών που κάνουν όλα τα πράγματα μαζί, και άλλες χώρες που θα τοποθετηθούν σε μια τροχιά έξω από τον πυρήνα» είπε ο κ. Γιούνκερ.
