Φωτογραφία: Orlovic, CC BY 3.0
Μπορεί η επέτειος των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 να είναι σε τέσσερα χρόνια, το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, όμως, αποφάσισε να προγραμματίσει από τώρα τις δράσεις του για το 2021. Αν μη τι άλλο, πρόκειται για ένα γεγονός μείζονος σημασίας, γι'' αυτό και το Ίδρυμα θέλει να συμβάλει όσο το δυνατόν γίνεται περισσότερο, για να προβληθεί αντίστοιχα και το έργο του. Προς το παρόν, οι δράσεις που ανακοίνωσε δίνουν έμφαση στην έρευνα και στις εκδόσεις, σε συνεργασία με δύο μεγάλα πανεπιστήμια για τα ανθρωπιστικά, το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Πιο συγκεκριμένα, έχει ανατεθεί στην καθηγήτρια του Πανεπιστηµίου Αθηνών κα Όλγα Κατσιαρδή η συγγραφή ενός βιβλίου µε θέµα τα αυστριακά αρχεία που σχετίζονται µε την Ελληνική Επανάσταση -υλικό που έχει ήδη εντοπίσει και επεξεργαστεί. Ακόμη, ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστήµιου Αθηνών κ. Παρασκευάς Κονόρτας έχει οριστεί υπεύθυνος για έρευνα στα οθωµανικά αρχεία που αναφέρονται στην Ελληνική Επανάσταση. Παράλληλα, θα δημιουργηθεί ψηφιακή βάση δεδοµένων από το Κέντρο Έρευνας Νεότερης Ιστορίας (ΚΕΝΙ), του Παντείου Πανεπιστηµίου, µε θέµα "Τόποι μνήµης για την Ελληνική Επανάσταση, 19ος-20ος αιώνας", με επιστηµονική υπεύθυνη την κα Χριστίνα Κουλούρη, καθηγήτρια του Τµήµατος Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας, του Παντείου Πανεπιστηµίου. Στόχος του έργου είναι η συγκέντρωση πληροφοριών και λοιπού ιστορικού υλικού για τα σωζόµενα µνηµεία της Ελληνικής Επανάστασης σε διάφορες πόλεις της επικράτειας. Συνεργασία έχει ήδη συμφωνηθεί και µε το Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών, το οποίο θα κάνει έρευνα µε θέµα "Αντιπρόσωποι των Εθνοσυνελεύσεων και Βουλευτικό: Βιβλιογραφική τεκµηρίωση", με επικεφαλής το ?ιευθυντή Ερευνών του Εθνικού Ιδρύµατος Ερευνών, κ. Λεωνίδα Καλλιβρετάκη, και την επιπλέον συμμετοχή της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων.
Τέχνη, Δημοκρατία και Κρίση
Σε αντίστοιχο πνεύμα, συνεχίζοντας τον επιτυχηµένο κύκλο συνεδρίων µε κεντρικό άξονα τη δηµοκρατία, το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων θα διοργανώσει από τις 7 έως τις 9 ?εκεµβρίου 2017 συνέδριο µε θέµα την Τέχνη και τη ?ηµοκρατία, του οποίου θα προηγηθούν νωρίτερα µέσα στο φθινόπωρο και σε συνεργασία µε πανεπιστήµια της περιφέρειας ή και τους τοπικούς φορείς προσυνεδριακές ηµερίδες σε πόλεις όπως τα Χανιά, το Ναύπλιο, ο Βόλος η Κέρκυρα και η ?ράµα, µε κύρια θεµατική τον τρόπο που συνοµιλεί η δηµοκρατία µε την αρχιτεκτονική, τη µουσική, το θέατρο, το χορό και τον κινηµατογράφο.
Αν ο “αιώνας των Φώτων” και η “δηµοκρατία των γραµµάτων” ενέπνευσαν την Αµερικανική και τη Γαλλική Επανάσταση και τις συνταγµατικές τους κατακτήσεις, οι διάδοχοι αιώνες, ο 19ος και ο 20ός, σηµατοδοτούνται από κοσµοϊστορικές κοινωνικές µεταµορφώσεις, επιστηµονικές και τεχνολογικές επαναστάσεις και πολιτικές ανακατατάξεις, ασφαλώς όχι πάντα µε γνώµονα τις αξίες του ?ιαφωτισµού και όχι πάντα προς την κατεύθυνση της ανθρώπινης χειραφέτησης.
Όπως ο “αιώνας των Φώτων” προαναγγέλλει τις ιδέες και τις αξίες πάνω στις οποίες θα βασιστούν οι συνταγµατικές διακηρύξεις και επαναστάσεις του 18ου αιώνα, κατά ανάλογο τρόπο τα πνευµατικά και καλλιτεχνικά κινήµατα του 19ου καταγράφουν, εκφράζουν, εκδηλώνουν ή απλώς υπαινίσσονται τη σηµασία των επερχοµένων για το άτοµο και την κοινωνία. Υπό την έννοια αυτή ο συγγραφέας, ο ποιητής, ο καλλιτέχνης, ο φιλόσοφος µετατρέπονται σε αισθητήρες των υπόγειων κοσµοϊστορικών µεταµορφώσεων της εποχής αλλά, σε αντίθεση ίσως µε το ?ιαφωτισµό, το µήνυµα δεν είναι πλέον τόσο µονοδιάστατο, ούτε πάντα τόσο ευκρινές. Οι πνευµατικές και καλλιτεχνικές πρωτοπορίες του δεύτερου ηµίσεος του 19ου αιώνα, και ο εικονοκλαστικός µοντερνισµός στη λογοτεχνία και στην τέχνη των αρχών του 20ού αποτελούν εδώ σηµαντικά πρότυπα.
Αντικείµενο του κεντρικού συνεδρίου, στην Αθήνα θα αποτελέσουν κρίσιµα ζητήµατα όπως: πώς προσλαµβάνεται πνευµατικά και καλλιτεχνικά µια εποχή κρίσης και τι έχουν να πουν σχετικά οι δηµιουργικές αναζητήσεις πνευµατικών και καλλιτεχνικών κινηµάτων που συµπίπτουν ή και προηγούνται από τις κρίσεις αυτές, η “µετάσταση” µιας σοβούσας κρίσης στο πεδίο της τέχνης και οι µορφολογικές αλλά και εννοιολογικές µεταπλάσεις που καταγράφονται µέσω αυτής, καθώς και η ικανότητα της τέχνης να αναµετρηθεί δηµιουργικά µε την ιστορία της και την εποχή της. Ένα τέταρτο τέλος ζήτηµα αφορά την ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης, την κοινωνική της σηµασία αλλά και την πολιτική της αυτονοµία στο πλαίσιο µιας συνταγµατικής δηµοκρατίας.
Οι ειδικές θεµατικές του κεντρικού συνεδρίου πρόκειται να αναπτυχθούν βάσει των πεδίων:
• Τέχνη, δηµοκρατία, κρίση: Άλλοι κόσµοι, άλλες γλώσσες, ίδιες έννοιες.
• 19ος αιώνας: Επαναστάσεις, αντεπαναστάσεις και ο ρόλος του καλλιτέχνη
• Υπάρχουν «µικρόψυχοι καιροί» για την τέχνη; Μεταξύ δύο πολέµων
• Οδεύοντας προς το σύγχρονο
