Τάκης Χ. Ζενέτος © Κική Παπαδοπούλου
Στις 29 Ιουνίου 2017 συμπληρώνονται 40 χρόνια από το θάνατο του Τάκη Χ. Ζενέτου και η Στέγη διοργανώνει μια συζήτηση για τις βασικές αρχές της έρευνας του σπουδαίου αρχιτέκτονα. Ως εκφραστής ενός οραματικού και ριζοσπαστικού μοντερνισμού, ο Ζενέτος θεωρείται μια από τις σημαντικότερες μορφές της ελληνικής αρχιτεκτονικής. Πέρα από καταξιωμένος designer με εξαιρετικές γνώσεις τεχνολογίας, ο Ζενέτος υπήρξε ένας ακούραστος ερευνητής, ο οποίος εκπόνησε οραματικές μελέτες που ανταποκρίνονταν στις απαιτήσεις ενός κόσμου πολύ πιο εξελιγμένου από την Ελλάδα της δεκαετίας του 1970. Μελετώντας άρθρα από επιστημονικά περιοδικά της εποχής, ο Ζενέτος προσδιόρισε με μεγάλη ακρίβεια πολλές από τις ηλεκτρονικές εφαρμογές που καθορίζουν την καθημερινότητα του 21ου αιώνα, όπως η «τηλε-διεκπεραίωση» και η «τηλε-εργασία», και σχεδίασε ένα μεγάλο εύρος εξαιρετικά ευρηματικών υποδομών σε διαφορετικές κλίμακες.
Η αναλυτική παρουσίαση της μελέτης για την Ηλεκτρονική πολεοδομία στην έκθεση "Tomorrows" (έως 16 Ιουλίου 2017) προσφέρει την αφορμή για μια επαναπροσέγγιση του οραματικού έργου του Ζενέτου. Η συζήτηση στις 29 Ιουνίου στη Μικρή Σκηνή της Στέγης θα επικεντρωθεί στις βασικές αρχές της έρευνας του Ζενέτου για την πόλη και την κατοικία του μέλλοντος, καθώς και στην επαναξιολόγηση της Ηλεκτρονικής πολεοδομίας, σύμφωνα με τις τρέχουσες τεχνολογικές και κοινωνικές εξελίξεις. Θα επιχειρηθεί ακόμη η ανάδειξη ορισμένων κρυμμένων πτυχών του ελληνικού μοντερνισμού, αλλά και των οραμάτων της δεκαετίας του 1960.
Ομιλητές:
Πάνος Δραγώνας, Αρχιτέκτονας, Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών
Λυδία Καλλιπολίτη, Αρχιτέκτονας, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Rensselaer Polytechnic Institute
Μανόλης Μαρμαράς, Αρχιτέκτονας, Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης
Γιώργος Τζιρτζιλάκης, Αρχιτέκτονας, Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Λίγα λόγια για τους ομιλητές
O Πάνος Δραγώνας είναι αρχιτέκτων και επιμελητής, καθηγητής Αρχιτεκτονικού και Αστικού Σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Το 2001 δημιούργησε, μαζί με τη Βαρβάρα Χριστοπούλου, το γραφείο dragonas christopoulou architects. Από το 2001 έως το 2013 ήταν σύμβουλος έκδοσης των ετήσιων επιθεωρήσεων Αρχιτεκτονικά Θέματα και Θέματα Χώρου + Τεχνών. Το 2012 ήταν εθνικός επίτροπος και συνεπιμελητής της έκθεσης Made in Athens που εκπροσώπησε την Ελλάδα στη 13η Διεθνή Έκθεση Αρχιτεκτονικής Μπιενάλε της Βενετίας (2012). Έχει επιμεληθεί –ατομικά ή σε συνεργασία– τις εκθέσεις Adhocracy [Athens](2015), Rethink Athens (2013), 14F/21GR Νέοι αρχιτέκτονες από τη Γαλλία και την Ελλάδα (2012) και τη 2η Μπιενάλε Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων (1998). Έχει ακόμη συνεπιμεληθεί τον κύκλο εκδηλώσεων Rethink Athens – Αστικές προκλήσεις στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση (2013-15). Το 2016 ήταν επισκέπτης ερευνητής στο κέντρο ελληνικών σπουδών Stanley J. Seeger '52 του Πανεπιστημίου Princeton (ΗΠΑ). Το ερευνητικό και σχεδιαστικό έργο του επικεντρώνεται στους μετασχηματισμούς των ελληνικών πόλεων κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, στη διερεύνηση νέων οικιστικών τυπολογιών και στις σχέσεις μεταξύ κινηματογράφου, αρχιτεκτονικής και μοντέρνας πόλης.
Η Λυδία Καλλιπολίτη είναι αρχιτέκτων και θεωρητικός της αρχιτεκτονικής, επίκουρη καθηγήτρια στο Rensselaer Polytechnic Institute και στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής, Επιστημών και Οικολογίας (Center for Architecture, Science and Ecology, CASE) στη Νέα Υόρκη. Η έρευνά της εστιάζει στη διατομή των θεωριών της κυβερνητικής και της οικολογίας και παρουσιάζεται μέσα από ένα ευρύ φάσμα μέσων, όπως ψηφιακές πλατφόρμες, λεξικά, βάσεις δεδομένων και αρχεία, εκθέσεις και ολογραφικά animations. Δουλειά της έχει εκτεθεί, μεταξύ άλλων, στην Μπιενάλε της Βενετίας, στην Μπιενάλε Design της Κωνσταντινούπολης, στην Μπιενάλε του Σεντσέν (Κίνα), στο Storefront of Art and Architecture (Νέα Υόρκη), στη RIBA (Λονδίνο) και στο Disseny Hub Barcelona (Μουσείο Design της Βαρκελώνης) και έχει δημοσιευτεί σε περιοδικά και εκδόσεις όπως ταArchitectural Design, Log, Praxis, Thresholds, Future Anterior και e-flux. Έχει τιμηθεί με διακρίσεις όπως το βραβείο ACSA για δημιουργικά επιτεύγματα, υποτροφίες από το Graham Foundation και το New York State Council for the Arts, το βραβείο Lawrence Anderson για τη δημιουργική ιστορία τεκμηρίωσης, μια υποτροφία Fulbright και το Μετάλλιο W3 για περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Είναι διευθύντρια του ομίλου προβληματισμού ANAcycle και του ερευνητικού δικτύου EcoRedux, καθώς και συγγραφέας του υπό έκδοση βιβλίου Closed Worlds, Or, What is the Power of Shit.
Ο Μανόλης Μαρμαράς διετέλεσε καθηγητής στο Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου επί μία δεκαετία (1996-2006) και στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Κρήτης (2006-12). Υπήρξε πρόεδρος του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, πρόεδρος της Εταιρείας Ιστορίας της Πόλης και της Πολεοδομίας, πρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης και πρόεδρος της Εταιρίας Κυκλαδικών Μελετών την τριετία 2014-17. Συνεργάστηκε με το αρχιτεκτονικό γραφείο «Τ.Χ. Ζενέτος και Συνεργάτες, Αρχιτέκτονες, Πολεοδόμοι, Σύμβουλοι Μηχανικοί», μετά την αποφοίτησή του από το ΕΜΠ και έως το 1977. Διατέλεσε οργανικό μέλος της Δημόσιας Επιχείρησης Πολεοδομίας και Στέγασης (ΔΕΠΟΣ) από το 1979 έως το 1996, ενώ κατά τη διετία 1994-96 ήταν κύριος ερευνητής του Τμήματος Γεωγραφίας στο King''s College του Λονδίνου. Είναι συγγραφέας οχτώ επιστημονικών μονογραφιών: Η αστική πολυκατοικία της μεσοπολεμικής Αθήνας: Η αρχή της εκμετάλλευσης του αστικού εδάφους (1991), Προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς (2000), Σχεδιασμός και οικιστικός χώρος: Θεωρητικές προσεγγίσεις και όψεις της ελληνικής αστικής γεωγραφίας (2002), Δώδεκα Έλληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου (2005, μαζί με την Ελένη Φεσσά-Εμμανουήλ), Μοντ Παρνές: Μια ορεινή αρχιτεκτονική ιστορία(2007), Για την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία της Αθήνας: Δεκατέσσερα κείμενα και ένα αρχείο (2012), Planning London for the Post-War Era 1945-1960 (2014), Συναντήσεις με αρχιτέκτονες και άλλες προσωπικότητες (2017). Έχει εκδώσει επίσης δύο ταξιδιωτικά βιβλία.
Ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και καλλιτεχνικός σύμβουλος του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ. Υπήρξε συνεκδότης και μέλος της επιτροπής διεύθυνσης του περιοδικού αρχιτεκτονικής, τέχνης και design Τεύχος (1989-93) και αρχισυντάκτης του The Art Magazine. Είναι συγγραφέας του βιβλίουΥπο-νεωτερικότητα και εργασία του πένθους: Η επήρεια της κρίσης στη σύγχρονη ελληνική κουλτούρα (Εκδόσεις Καστανιώτη, 2014). Το 2007 ήταν επίτροπος και επιμελητής της ελληνικής συμμετοχής στην 52η Διεθνή Έκθεση Σύγχρονης Τέχνης Μπιενάλε της Βενετίας. Το 1991 συνεπιμελήθηκε την ελληνική συμμετοχή στην 5η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής στη Βενετία και το 2004 ήταν αναπληρωτής καλλιτεχνικός διευθυντής της Διεθνούς Έκθεσης Σύγχρονης Τέχνης Outlook. Έχει ακόμη επιμεληθεί την αναδρομική έκθεση του Νίκου Κεσσανλή στη Θεσσαλονίκη (1997), καθώς και τις εκθέσεις Π+Π=Δ: Νέα Τέχνη από τη δεκαετία του '70 (Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, Αθήνα, 1999) και Άρης Κωνσταντινίδης: Φωτογραφίες και Σχέδια (Ρέθυμνο, 2000). Επίσης, συνεπιμελήθηκε το αρχιτεκτονικό τμήμα της έκθεσης Μεταμορφώσεις του Μοντέρνου στην Εθνική Πινακοθήκη (1992) και τις εκθέσεις The Overexcited Body: Sport in Contemporary Society (Μιλάνο και Σάο Πάολο, 2001), Collecting Architecture Territories (Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, Columbia University, School of Architecture, Planning & Preservation, 2012), Hell As Pavilion: A Contemporary Greek Peripeteia (Palais de Tokyo, Παρίσι, 2013), Ameτρια (Μουσείο Μπενάκη, Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, 2015), Hypnos Project (Στέγη Ιδρύματος Ωνάση και Α΄ Κοιμητήριο Αθήνας, 2016), Γιώργος Λάππας: Happy Birthday (Μουσείο Μπενάκη, Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, 2016), καθώς και το πρότζεκτ Liquid Antiquity (Μουσείο Μπενάκη, Princeton University, Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ, 2017).
