Όσοι έχουμε ασχοληθεί με τη μελέτη του φαινομένου του αντισημιτισμού παρατηρούμε πώς αυτός ο κοινωνικός ιός όχι μόνον δεν σταματάει να εξαπλώνεται και να μολύνει ανθρώπους όλων των κοινωνικών και ηλικιακών στρωμάτων αλλά συνεχώς μεταλλάσσεται, αποκτώντας ηπιότερες ή επιθετικότερες μορφές ανάλογα με το κοινωνικό περιβάλλον, το επίπεδο μόρφωσης, την εθνική, πολιτική ή θρησκευτική ομάδα εντός των οποίων δρα. Τροφοδοτείται, δε, από πηγές παραπληροφόρησης και προπαγάνδας, οι οποίες μπορεί να είναι ομόριζες ή αντιθετικές μεταξύ τους, όπως τα εξτρεμιστικά πολιτικά άκρα και ο φονταμενταλισμός.
Το πρώτο υλικό του Ολοκαυτώματος ήταν οι μικρές διαστρεβλώσεις, που πάνω τους θεμελιώθηκαν οι μεγάλοι μύθοι. Φαινομενικά ανώδυνες παρατηρήσεις για τη συμπεριφορά, τις θρησκευτικές συνήθειες, την εμπορική δεξιότητα των Εβραίων αναμίχθηκαν με τον εμπεδωμένο αντιεβραϊσμό της Λουθηρανικής Διαμαρτύρησης μέσα στον ατμολέβητα της πρωσικής βιομηχανικής επανάστασης, που ετοίμαζε τη γερμανική ενοποίηση. Ο Εβραίος έγινε ο βολικός «άλλος» της νέας αυτοκρατορίας. Στις ανατολικές επαρχίες ενοχλούσε γιατί ήταν πολύ διαφορετικός ενώ στις δυτικές γιατί ήταν πολύ αφομοιωμένος. Μόλις δύο χρόνια μετά την ενοποίηση συνέβη ο οικονομικός Πανικός του 1873, τον οποίον το επιτελείο του Βίσμαρκ χρέωσε στους Εβραίους χρηματιστές, ενώ το 1880 στο πρωσικό κοινοβούλιο διεμήφθη το Judendebatte, όπου η πλειοψηφία διεκήρυξε ότι οι Ιουδαίοι δεν ήταν πραγματικοί Γερμανοί. Από εκείνη τη στιγμή χρειάστηκαν λιγότερα από εξήντα χρόνια για να ειπωθεί ότι οι Εβραίοι δεν είναι ούτε πραγματικοί άνθρωποι, και έξι εκατομμύρια αθώοι να θυσιαστούν στην πλέον συνειδητά προγραμματισμένη και εγκληματική μορφή ανορθολογισμού.
Το πρώτο υλικό του σύγχρονου αντισημιτισμού είναι ο αναθεωρητισμός. Οι αριθμοί των νεκρών μειώνονται, τα κίνητρα των προσώπων αλλάζουν, οι ευθύνες κοινωνικών ομάδων και ηγεσιών απαλύνονται. Απ’ άκρου εις άκρον της Ευρώπης αμφίβολης ποιότητας «ερευνητές» κατασκευάζουν ένα ανιστορικό αφήγημα, που έφτασε να τροφοδοτεί έως και τη νομική παραγωγή κοινοβουλίων. Ακόμη και στη χώρα μας υπήρξαν κατά το παρελθόν παρόμοιες προσπάθειες διαστρέβλωσης των ιστορικών στοιχείων, που ευτυχώς δεν βρήκαν ούτε κοινωνική απόκριση ούτε συνέχεια.
Απέναντι σε αυτήν την πολιτική και ακαδημαϊκή παθογένεια βρίσκεται η Διεθνής Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος (IHRA), ο μεγαλύτερος παγκόσμιος οργανισμός που ενώνει κυβερνητικούς φορείς, μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας και εμπειρογνώμονες με στόχο να διαμορφώσουν και να προωθήσουν την εκπαίδευση, τη μνήμη και την έρευνα του Ολοκαυτώματος, και να συνομιλήσουν για θέματα που σχετίζονται με το Ολοκαύτωμα, περιλαμβανομένου του αντισημιτισμού. Η Ελλάδα θα έχει την τιμή να προεδρεύσει της Συμμαχίας το 2021, γεγονός που θα την φέρει στον πυρήνα των κρατών που μάχονται τον αντισημιτισμό και έχουν αποφασιστικό λόγο στην κατάρτιση και την εφαρμογή νομοθετικών και μορφωτικών προτάσεων.
Η Ελλάδα, που είναι πλήρες μέλος της IHRA από το 2005, αναλαμβάνει την προεδρία για πρώτη φορά στην ιστορία της Συμμαχίας. Η προεδρεύουσα χώρα φιλοξενεί τις συνεδριάσεις της Ολομέλειας της IHRA δύο φορές εντός του έτους και κάθε άλλη δράση σχετιζόμενη με την προεδρία. Η Ολομέλεια είναι το επίσημο όργανο λήψης αποφάσεων της IHRA, αποτελείται από τους Επικεφαλής των αντιπροσωπειών των χωρών-μελών και είναι υπεύθυνη για την υιοθέτηση συστάσεων και αποφάσεων της Συμμαχίας, για την εισδοχή νέων χωρών ως και για τη δομή της μόνιμης γραμματείας. Η Α΄ Ολομέλεια υπό Ελληνική Προεδρία θα πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο του 2021 στην πόλη των Αθηνών, και η Β΄ Ολομέλεια τον Νοέμβριο στη Θεσσαλονίκη, παγκόσμιο ιστορικό κέντρο των Σεφαραδιτών Ιουδαίων και μητρόπολη του Ελληνικού Εβραϊσμού.
Η Ελληνική Προεδρία, που συμπίπτει με την 200η επέτειο της Εθνικής Παλιγγενεσίας, θα αποτελείται από ένα πλέγμα ακαδημαϊκών, μορφωτικών και πολιτιστικών δράσεων που θα επικεντρώνει στον ρόλο των μέσων κοινωνικής διάχυσης στη διατήρηση της Μνήμης του Ολοκαυτώματος και την εξάλειψη του Αντισημιτισμού, καθώς και στην ανάδειξη της υπερδισχιλιετούς ιστορίας του Ιουδαϊκού Ελληνισμού.
Ο αντισημιτισμός ως πολιτική άποψη, ως θρησκευτική αντίληψη, ως ιδεολογική τάση αποτελεί μείζον κοινωνικό ζήτημα, που στοιχειώνει την Ευρώπη για αιώνες και κρίνει την ηθική υπόσταση του Δυτικού Πολιτισμού. Ο παραλογισμός του φαινομένου γίνεται κατανοητός από την αμφισβήτηση του Ολοκαυτώματος, του πλέον αποτυπωμένου και καταγεγραμμένου μαζικού εγκλήματος στην ανθρώπινη ιστορία. Στις τάξεις των αντισημιτών που γίνεται αποδεκτή όλη η τερατώδης παραφιλολογία των κάθε είδους συνωμοσιολόγων απορρίπτεται ή αμφισβητείται το Ολοκαύτωμα, το οποίο μάλιστα κατέγραψαν οι ίδιοι οι εγκληματικοί δράστες του.
Οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις στην Ευρώπη, έστω και με μεγάλη καθυστέρηση, υιοθέτησαν νομοθετικές πρωτοβουλίες και εκπαιδευτικές δράσεις ενάντια στον αντισημιτισμό και τη διαστρέβλωση των γεγονότων του Ολοκαυτώματος. Ωστόσο αυτά τα μέτρα αποδεικνύονται ανεπαρκή βάσει του αποτελέσματος. Σε αυτήν την άνιση μάχη του ορθολογισμού με το ανορθολογικό μίσος χρειάζεται να συνταχθούν όλες οι υγιείς πνευματικές και θρησκευτικές δυνάμεις.
Σκοπός της Ημέρας Μνήμης Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος είναι να καταστεί η τραγωδία του μεγάλου ολέθρου κοινό κτήμα, βοηθώντας τη μνήμη να ουσιωθεί σε ένα ανώτερο νόημα σεβασμού και αγάπης για τους δικούς μας και τους μακρινούς μάρτυρες. Έτσι δημιουργούμε ένα πνευματικό νήμα να πιαστούν οι γενιές που έρχονται για να μην πέσουν στα ίδια λάθη.
*Ο Δρ. Ευστάθιος Χ. Λιανός Λιάντης είναι Πρόεδρος της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην IHRA, Ειδικός Απεσταλμένος για την Καταπολέμηση του Αντισημιτισμού και την Προάσπιση της Μνήμης του Ολοκαυτώματος
