«Η επόμενη χρηματοπιστωτική κρίση έρχεται σίγουρα», δήλωσε. «Θα είναι μια κρίση δημόσιου χρέους. Δεν ξέρουμε πότε θα έρθει. Δεν ξέρουμε από πού θα έρθει, αλλά θα έρθει». Τάδε έφη στο Politico πριν λίγες μέρες ο Φρίντριχ Μερτς, ο πιθανός επόμενος καγκελάριος της Γερμανίας.
«Δεν μπορούμε να είμαστε τόσο απρόσεκτοι με τα δημόσια οικονομικά μας όσο ίσως κάποιοι άλλοι -και ακόμη και για τους άλλους, αρχίζω να ανησυχώ πολύ», δήλωσε ο συντηρητικός επικρατέστερος υποψήφιος στο Berlin Playbook Podcast του Politico.
Δεν κατονόμασε τις άλλες χώρες για τις οποίες μιλούσε, αλλά έξι χώρες της ΕΕ -η Γαλλία, η Ιταλία, η Ελλάδα, το Βέλγιο, η Ισπανία και η Πορτογαλία- έχουν χρέος μεγαλύτερο από το ΑΕΠ τους.
Στην αντίπερα ακτή του Ατλαντικού τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα.
Η Μαίρη Βενέτη έγραφε προχθές στο Liberal.gr πως το αμερικάνικο Δημόσιο χρέος ξεπερνά τα 36 τρισ. δολάρια ή το 120% του ΑΕΠ όταν πριν χρόνια ήταν στα 20 τρισ. δολάρια με το έλλειμμα να τρέχει με περισσότερο του 6%.
Βλέπε: Η βραδυφλεγής βόμβα του αμερικανικού χρέους
Αυτό είναι το δημόσιο χρέος και σε αυτό πρέπει να προστεθεί και το ιδιωτικό.
Το χρέος των νοικοκυριών φτάνει τα 18 τρισ. δολάρια, εκ των οποίων τα 12,6 τρισ. δολάρια αφορούν στεγαστικά δάνεια.
Το συνολικό χρέος των νοικοκυριών έχει αυξηθεί περίπου κατά 55% τα τελευταία 10 χρόνια και το συνολικό χρέος πιστωτικών καρτών έχει αυξηθεί κατά 50% από το 2020.
Εν τω μεταξύ, τα ποσοστά των ληξιπρόθεσμων οφειλών σε πιστωτικές κάρτες και δάνεια αυτοκινήτων πλησιάζουν τα υψηλά που παρατηρήθηκαν το 2008. Στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί και το χρέος των επιχειρήσεων.
Το αμερικάνικο κράτος σε περίοδο ειρήνης έχει χρέος το οποίο ως ποσοστό του ΑΕΠ αγγίζει τα επίπεδα που είχε φτάσει κατά τη διάρκεια του πολέμου. Υπολογίστε τι θα συμβεί αν ξεσπάσει και κανένας πόλεμος, το δολάριο θα έχει την τύχη του Ραϊχσμαρκ. Ορίστε λοιπόν γιατί κάποιοι αγοράζουν χρυσό.
Αν κοιτάξετε κάποια διαγράμματα που αποτυπώνουν την αύξηση του χρέους, τη ρευστότητα από τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης, τους δείκτες των χρηματιστηρίων, τις τιμές των ακινήτων και την τιμή του χρυσού θα διακρίνετε μια παράλληλη πορεία.
Ένα σημαντικό μέρος της αύξησης τους ΑΕΠ τα τελευταία χρόνια οφείλεται στην αύξηση του χρέους. Επειδή όμως το χρέος αυξάνεται ταχύτερα από το ΑΕΠ, αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα. Επιπλέον, ένας δείκτης που εκτιμά πόσο κοντά βρισκόμαστε στο τέλος ενός πιστωτικού κύκλου, είναι το μέγεθος της ανάπτυξης που δημιουργεί κάθε μονάδα χρέους.
Στην αρχή ενός κύκλου μια μονάδα χρέους δημιουργεί 2 και 3 μονάδες πλούτου.
Ο πρόεδρος του Rockefeller International, Ruchir Sharma έγραφε πρόσφατα στους FT πως: «Οι υπολογισμοί μου δείχνουν πως πλέον χρειάζονται σχεδόν 2 δολάρια νέου κρατικού χρέους για να δημιουργηθεί ένα επιπλέον 1 δολάριο ανάπτυξης του αμερικανικού ΑΕΠ – μια αύξηση 50% σε σχέση με μόλις πριν πέντε χρόνια.
...Πιο πιθανό είναι πως, κάποια στιγμή το επόμενο έτος, οι επενδυτές θα αντιδράσουν και θα απαιτήσουν υψηλότερα επιτόκια ή μια επίδειξη δημοσιονομικής πειθαρχίας, που ενδεχομένως θα πυροδοτηθεί από ένα ακόμα μεγαλύτερο έλλειμμα ή ακόμα μεγαλύτερες δημοπρασίες ομολόγων του αμερικανικού Δημοσίου».
Η Προεδρία Τραμπ φαίνεται πως έχει αντιληφθεί το ζήτημα του χρέους και έχει αναθέσει στον Ίλον Μασκ να περικόψει δαπάνες για να μειωθεί το έλλειμμα. Μέχρι πρόσφατα κανένας επίσημος δεν μίλαγε για το χρέος.
Ο Μασκ ως ταύρος σε υαλοπωλείο αναδεικνύει στα κοινωνικά δίκτυα κάθε μέρα διάφορες εξωφρενικές και μη κρατικές σπατάλες οι οποίες περικόπτονται. Αυτό εντυπωσιάζει μονεταριστές σαν και εμένα. Υπάρχει όμως και άλλη μια πλευρά, η ελληνική.
Όπως είπαμε, οι ΗΠΑ με ΑΕΠ περί τα 30 τρισ. δολάρια έχουν χρέος 36 τρισ. και δημοσιονομικό έλλειμμα περί τα 2 τρισ. δολάρια. Αν πετύχει το πρόγραμμα περικοπών των δημόσιων δαπανών και οι ΗΠΑ μηδενίσουν το έλλειμμα, ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην οικονομία;
Η ελληνική εμπειρία της προηγούμενης δεκαετίας λέει πως η εκμηδένιση ενός ελλείμματος της τάξης του 15% του ΑΕΠ μέσα σε λίγα χρόνια προκάλεσε πολυετή ύφεση και απώλεια του 25% του ΑΕΠ.
Προς Θεού δεν εξομοιώνω τις ΗΠΑ με την Ελλάδα. Αμφότερες όμως βρίσκονται στον ίδιο πλανήτη όπου ισχύουν τα ίδια μαθηματικά και λειτουργούν οι ίδιες βαρυτικές δυνάμεις.
Ό,τι συμβεί στις ΗΠΑ θα μεταφερθεί με πολλαπλάσια ισχύ στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο. Ό,τι συμβεί στην Ευρώπη θα χτυπήσει με πολλαπλάσια ισχύ τον Ευρωπαϊκό Νότο.
Έτσι συμβαίνει στο σύστημα συγκοινωνούντων δοχείων της παγκόσμιας οικονομίας.
Το πλέον πιθανό σενάριο που υποστηρίζω εδώ και χρόνια είναι πως στην αρχή θα επιχειρηθεί η τιθάσευση του χρέους με μείωση των δαπανών. Αυτό ξεκίνησε τώρα στις ΗΠΑ. Συνέπεια της περικοπής των δαπανών θα είναι η ύφεση.
Η ύφεση και οι πολιτικές και κοινωνικές αντιδράσεις που θα προκαλέσει θα τρομάξουν τόσο τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες που, όπως έκαναν μετά το κραχ του 2008, θα επανέλθουν με τεράστια προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης.
Ο πληθωρισμός που έχει ήδη αφυπνισθεί θα επανέλθει δριμύτερος. Όπως συνέβη και δεκαετία του ’70 ένας πληθωριστικός κύκλος είναι πολυετής και εκδηλώνεται κατά διαδοχικά κύματα ανατιμήσεων. Εν τω μεταξύ οι μετοχές, οι τιμές των ακινήτων και ο χρυσός που θα έχουν πιεστεί κατά τη διάρκεια της προσεχούς ύφεσης θα επανέλθουν στο προσκήνιο και θα εκτοξευθούν σαν πιεσμένα ελατήρια.
Έχουμε λοιπόν τη «φούσκα» του χρέους, τη «φούσκα» των μετοχών, τη «φούσκα» των ακινήτων και την οσονούπω τη «φούσκα» του χρυσού. Παράλληλα έχουμε και τον Τραμπ να περιφέρεται με μια γούνα από σκαντζόχοιρο...
1) Για τη στρατιωτική θητεία
Αγαπητέ κ.Στούπα
Τελευταία έχουν αυξηθεί οι φωνές εκείνες που υποστηρίζουν ότι οι νέοι έχουν υποχρέωση να πηγαίνουν στο στρατό. Μάλιστα σήμερα όχι μόνο φιλοξενήσατε σχετική επιστολή αναγνώστη αλλά και γράψατε ότι συμφωνείτε μαζί του. Θα το εκτιμούσα αν γράφατε και την άλλη άποψη.
Κατ’ αρχήν η στρατιωτική ισχύς δεν κρίνεται από το πλήθος. Ο πανίσχυρος Βρετανικός στρατός που επιχειρεί σε όλον τον κόσμο έχει 196.000 ενεργούς άνδρες και 275.000 μαζί με τους εφέδρους. Η Ελλάδα έχει 142.000 ενεργούς και 368.000 μαζί με τους εφέδρους (από την wikipedia). Η λύση για την Ελλάδα δεν είναι να στρατευτούν όλοι αλλά επαγγελματίες και όπλα. Οι έφεδροι, όπως πολύ εύστοχα έχει καταλάβει η Ρωσία, δεν αξίζουν τίποτα παρά μόνο για να ανιχνεύουν το έδαφος τρώγοντας τις οβίδες (meat attacks).
Προσωπικά, παρά το γεγονός ότι με είχανε αιχμάλωτο (ναι αιχμάλωτο, αν κάποιους σοκάρει η έκφραση δεν με πειράζει καθόλου) για 19 μήνες, παρέμεινα άχρηστος για πόλεμο. Έμαθα πολύ καλά να χαιρετώ τους ανωτέρους μου, να τους λουφέρνω κάνοντας στα γραφεία τη δουλειά που έπρεπε να κάνουν οι ίδιοι και φυσικά να ικανοποιώ όλα τα κόμπλεξ τους.
Το χειρότερο από όλα όμως είναι
α) η σαπίλα του στρατού: Το βύσμα δεν είναι μόνο ο ανεψιός του υπουργού αλλά ο συγγενής του κάθε ανώτατου, ανώτερου, ακόμα και κατώτερου αξιωματικού και ο κάθε αθλητής, ηθοποιός, τραγουδιστής, δημοσιογράφος και γενικότερα όλες οι μεγάλες, μικρές και μικροσκοπικές διασημότητες.Τιμητική άδεια παίρνεις με μια δωρεά στη μονάδα (π.χ.ένα computer) ενώ ταχυδρόμος στη μονάδα μου γινόταν όποιος είχε προσωπικό αυτοκίνητο και φυσικά πλήρωνε τη βενζίνη ο ίδιος. Ο καθένας νομίζω μπορεί να αναφέρει πολλά παρόμοια παραδείγματα.
β) η συνηθισμένη γυφτιά του ελληνικού κράτους: Όχι μόνο μας είχαν με «μισθό» 1000 δραχμές αλλά και όταν μας άφησαν να φύγουμε μας είπαν ότι μπορούμε να ΕΞΑΓΟΡΑΣΟΥΜΕ τα ένσημα για την περίοδο που μας είχαν στον στρατό. Κανονική δουλεία! Αν υποτεθεί ότι ο εξωτερικός κίνδυνος είναι τόσο μεγάλος ώστε πρέπει όλοι οι νέοι (και νέες) να ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΟΥΝ ΣΤΑ ΟΠΛΑ, τότε να παίρνουν ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΜΙΣΘΟ ΚΑΙ ΕΝΣΗΜΑ. Όχι, να γίνονται βάρος στις οικογένειές τους!
Για αυτούς τους λόγους, θα φροντίσω ώστε ο γιος μου να μην πάει στρατό. Και στο κάτω κάτω καλό θα κάνω γιατί με την υποχρεωτική θητεία, όχι μόνο γεμίζουν τα στρατόπεδα με άχρηστους αλλά και οι μόνιμοι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί αποσπώνται από το έργο τους. Αντί να εκπαιδεύονται στα όπλα έχουν καταντήσει γραφιάδες και δεσμοφύλακες (εδώ ελπίζω ότι δεν θα σοκάρω κανέναν γιατί ακριβώς έτσι γίνεται).
Υπάρχει βέβαια η Τουρκική απειλή και γι αυτόν τον λόγο πολλοί συμπολίτες μας πηγαίνουν στην εύκολη και παραδοσιακή «λύση». Όμως δεν είναι σε καμία περίπτωση λύση.
Με εκτίμηση Β.Μ.
ΥΓ. Αν δημοσιεύσετε το μήνυμά μου, επιθυμώ να δημοσιεύσετε μόνο τα αρχικά μου. Αν δεν το δημοσιεύσετε θα ξέρω ότι δεν είσαστε αντικειμενικός.
