Το πείραμα του Ελ Σαλβαδόρ με το bitcoin, σε μια προσπάθεια αποφυγής της σκληρής οικονομικής πραγματικότητας, οδήγησε τη χώρα κάτω από δυσμενείς όρους στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Να τι συνέβη.
Το φιλόδοξο εγχείρημα της μετατροπής του Ελ Σαλβαδόρ σε «Bitcoin State» κατέληξε σε αποτυχία και μάλιστα με τη σφραγίδα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Η πτήση προς τον αστερισμό των κρυπτονομισμάτων είχε ξεκινήσει το 2021. Όχι, ως αναγνώριση του ψηφιακού και τεχνολογικού προβαδίσματος που είχε το bitcoin. Αλλά ως μια σανίδα σωτηρίας, στην προσπάθεια του προέδρου Μπουκέλε να ξεφύγει το Ελ Σαλβαδόρ από τη σκληρή οικονομική πραγματικότητα της φτώχειας και του δημόσιου χρέους που βρισκόταν τότε στα $18 δισ., μέσω της μόδας των κρυπτονομισμάτων. Υιοθετώντας το bitcoin ως επίσημο νόμισμα του Ελ Σαλβαδόρ.
Και έτσι μετά από τέσσερα χρόνια το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ενέκρινε δάνειο ύψους $1,4 δισ., το οποίο θα εκταμιευτεί σε διάστημα 40 μηνών, κάτω από δυο αυστηρούς κανόνες. Ο πρώτος είναι η αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία. Και ο δεύτερος είναι η απαγόρευση των συναλλαγών με το δημόσιο σε bitcoin, καθώς και η προαιρετική χρήση του στις συναλλαγές στον ιδιωτικό τομέα. Η έγκριση του δανείου από την πλευρά του ΔΝΤ, πιθανότατα θα οδηγήσει και στην εκταμίευση επιπλέον $2,1 δισ. από άλλους οργανισμούς και φορείς.
Ήταν η 7η Σεπτεμβρίου 2021, η ημέρα αντικατάστασης του αμερικανικού δολαρίου ως επίσημου νομίσματος του Ελ Σαλβαδόρ, από το bitcoin. Στον επίσημο λογαριασμό του προέδρου της χώρας, στο τότε Twitter και νυν Χ, είχε μετονομάσει την ίδια ημέρα το Ελ Σαλβαντόρ σε Bitcoin Beach (δηλαδή παραλία του bitcoin).
Σύμφωνα με τις προεδρικές εξαγγελίες η υιοθέτηση του bitcoin, ως επίσημου εθνικού νομίσματος αποσκοπούσε σε ένα ευρύ φάσμα θετικών αποτελεσμάτων για το Ελ Σαλβαδόρ.
Το πρώτο ήταν η αντιμετώπιση του δημόσιου χρέους που είχε μόλις ξεπεράσει τα $18 δισ., το υψηλότερο σημείο της τελευταίας 20ετίας. Ας σημειωθεί πως το 2002 το δημόσιο χρέος του Ελ Σαλβαδόρ ήταν $7,8 δισ.
Το δεύτερο ήταν η ραγδαία αύξηση του ΑΕΠ της χώρας σε ποσοστά μεγαλύτερα από το 2% και 3%. Μάλιστα ο στόχος που είχε τεθεί, ήταν η προσέλκυση και μεταφορά στη χώρα του 1% της παγκόσμιας αποτίμησης του bitcoin, μέσω φορολογικών κινήτρων. Κάτι που θα οδηγούσε σύμφωνα με την κυβέρνηση σε ετήσια αύξηση του ΑΕΠ του Ελ Σαλβαδόρ κατά +25%.
Το τρίτο ήταν η αντιμετώπιση του προβλήματος της αδυναμίας αποπληρωμής κρατικών δανείων ύψους $1,6 δισ. μέσα στο 2023 και το 2025, καθώς οι αγορές απαιτούσαν επιτόκια αναχρηματοδότησης της τάξης του 15%. Με μόνη διαθέσιμη λύση την προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αντιθέτως, μέσω της κίνησης αυτής, το Ελ Σαλβαδόρ προχωρούσε σε έκδοση υβριδικών ομολόγων με αποδόσεις της τάξης του 100% για να επενδύσει τα έσοδα από το bitcoin και να αποπληρώσει τις υποχρεώσεις της χώρας, μέσω των δυνητικών υπεραξιών από το συγκεκριμένο κρυπτονόμισμα.
Το τέταρτο ήταν η προσέλκυση επενδύσεων εξόρυξης bitcoin και άλλων cryptos, με όπλο το χαμηλό ενεργειακό κόστος λόγω της φθηνής και καθαρής ενέργειας η οποία είχε ηφαιστειακή προέλευση. Πάνω σε αυτό το σενάριο, είχαν εκδοθεί και τα περίφημα Volcano Bonds που υπόσχονταν αποδόσεις της τάξης του 145%.
Το πέμπτο ήταν η προσπάθεια ενσωμάτωσης των πολιτών της χώρας μέσα στο «σύστημα». Το 70% των κατοίκων του Ελ Σαλβαδόρ, δεν είχαν ούτε τραπεζικό λογαριασμό, ούτε φορολογικό μητρώο. Σε αυτήν την κατεύθυνση, η υιοθέτηση του bitcoin ως επίσημου νομίσματος της χώρας, έγινε μέσω της δημιουργίας του κεντρικού κρατικού συστήματος πληρωμών, του Chivo. Μάλιστα η κυβέρνηση προσέφερε σαν κίνητρο ένταξης των πολιτών στο Chivo, $30 για κάθε αρχική είσοδο στο σύστημα. Ένα ποσό που αντιστοιχούσε στο 10% του μέσου μηνιαίου μισθού.
Το έκτο ήταν η διαχείριση και η ευκολία μεταφοράς των εμβασμάτων από τους μετανάστες που ζούσαν στο εξωτερικό. Τα ετήσια υπερέβαιναν τα $6,4 δισ.
Και ο έβδομο ήταν η ίδρυση του εθνικού «El Salvador Trust Fund», αρχικού ύψους $150 εκατ. με σκοπό την αγορά και την πώληση bitcoins μέσω των ανταλλακτηρίων, έτσι ώστε τα συναλλαγματικά αποθεματικά της χώρας να μετατραπούν σε bitcoins.
Ο ενθουσιασμός που επικρατούσε από τη μετάβαση της οικονομίας της χώρας από το δολάριο στο bitcoin δεν περιγράφονταν με λόγια. Από ιδιώτες επενδυτές του bitcoin, μέχρι την Athena Bitcoin που θα εγκαθιστούσε 1.000 ΑΤΜs, μετατροπής διαφόρων νομισμάτων σε bitcoin. Και από τον πρόεδρο της Central American Bank μέχρι την Central American Bank for Economic Integration (CABEI) που συγκροτείται από 17 χώρες μέλη της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής. Αλλά και από επενδυτές των κρυπτονομισμάτων, οι οποίοι θα μετέφεραν τη δραστηριότητα τους στο Ελ Σαλβαδόρ για να «εξορύξουν» bitcoins, κάνοντας χρήση των φορολογικών κινήτρων, και της φθηνής και καθαρής ενέργειας ηφαιστειακής προέλευσης.
Το φιλόδοξο project της δημιουργίας της Bitcoin City, στην οποία θα διένεμαν όλοι οι nomads επενδυτές του bitcoin, θα αναπτυσσόταν σε μια περιοχή που ονομάζεται Gulf of Fonseca. Μια περιοχή η οποία είχε προσφερθεί ανεπιτυχώς το 2019 στην Κίνα για τη δημιουργία μιας ζώνης ελεύθερων συναλλαγών και εμπορίου. Μια περιοχή που θα καταλάμβανε έκταση ίση με το 14% του εδάφους του Ελ Σαλβαντόρ.
Προς τα τέλη του 2022, το σχέδιο του προέδρου Μπουκέλε, άρχισε να εμφανίζει τα πρώτα σημάδια από τα αποτελέσματα της σύγκρουσης του φαντασιακού απέναντι στην πραγματικότητα. Με τους πολίτες του Ελ Σαλβαδόρ να προβαίνουν σε κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας κατά της κυβέρνησης, καθώς η υιοθέτηση του bitcoin ως επίσημου νομίσματος της χώρας, όχι μόνο δεν είχε βελτιώσει, αλλά αντίθετα είχε χειροτερέψει το επίπεδο της ζωής τους.
Από τα εμβάσματα του εξωτερικού, λιγότερο από το 2% εισέρρεαν στη χώρα υπό τη μορφή bitcoin. Οι πολίτες αφού έλαβαν το κρατικό bonus, δεν ξαναχρησιμοποίησαν το Chivo, επιβεβαιώνοντας τις έρευνες, που έδειχναν ότι το 91% των πολιτών προτίμησαν να παραμείνουν στο αμερικανικό δολάριο, παρά να «περάσουν» στο bitcoin. Μόλις το 20% των επιχειρήσεων δέχονταν στις συναλλαγές τους bitcoin, προτιμώντας το αμερικανικό δολάριο.
Όσον αφορά τα μεγαλεπίβολα σχέδια που θα άλλαζαν τη φυσιογνωμία και την προοπτική της μικρής χώρας της Κεντρικής Αμερικής, όλα πήγαν στραβά. Το project της Bitcoin City δεν ξεκίνησε ποτέ. Οι επενδύσεις «εξόρυξης» κρυπτονομισμάτων δεν έγιναν ποτέ. Το εγχείρημα των Volcano bonds αποδείχθηκε καταστροφικό. Το δημόσιο χρέος της χώρας σκαρφάλωσε στα $21 δισ. Και φυσικά το Ελ Σαλβαδόρ, δεν έγινε ποτέ ο φορολογικός παράδεισος των “πλουσίων του bitcoin”.
Ως μοναδική του επιτυχία μέσα σε αυτήν την οικονομική καταστροφή της χώρας του, ο πρόεδρος Μπουκέλε εμφανίζει τη διαχείριση του εθνικού ταμείου «El Salvador Trust Fund» που όπως προαναφέρθηκε επενδύει σε bitcoin. Η αξία του κρατικού ταμείου αποτιμάται από την κυβέρνηση ανάμεσα στα $500 εκατ. και στα $700 εκατ. Ωστόσο ακόμα κι αυτό είναι αληθές, η συσσωρευμένη ζημία της τελευταίας τετραετίας, επιβάρυνε πολύ περισσότερο την ήδη εύθραυστη και ευάλωτη οικονομία της χώρας. Αφού μόνο το κρατικό χρέος του Ελ Σαλβαδόρ έχει αυξηθεί εν των μεταξύ κατά $3 δισ.
